آمریکا و متحدانش تلاش کردند با اعمال تحریمهای جدید، از جمله تحریم دلالان نفت و مدیران نفتکشها در کشورهایی مانند امارات، هنگکنگ و هند، راههای فروش نفت ایران را مسدود کنند
به تازگی احسان خاندوزی، وزیر سابق اقتصاد، در برنامه گفتوگو محور «آزاد» به موضوع مهمی درباره سیاستهای تحریمی دولت بایدن علیه ایران میپردازدکه از یک سو ادعای برخی جریانهای سیاسی داخلی مبنی بر «شل کردن پیچ تحریمها» در دوره بایدن را به چالش میکشد و از طرفی ابعاد جدیدی از فشارهای بینالمللی بر ایران را روشن میسازد. او در این برنامه گفت: «بایدن تلاش کرد تا حتی با برخورد نظامی، فروش نفت ایران را متوقف کند، اما نتوانست. آمریکا حتی رئیس خزانهداری امارات و بانک مرکزی عراق را به علت اینکه رابطه نسبتاً نزدیکی با ایران پیدا کرده بودند را برکنار کرد» خاندوزی همچنین افزود:«بایدن تمام دستورات اجرایی ترامپ را لغو کرد، بهجز تحریم چند کشور از جمله تحریم نفت جمهوری اسلامی ایران.» این سخنان نشان میدهد که سیاست خصمانه آمریکا علیه ایران با سیاست فشار حداکثری، چه در دوره ترامپ و چه در دوره بایدن، بهصورت متداوم وجود داشته و هیچگونه تغییری در رویکرد آمریکا نسبت به ایران ایجاد نشده است.
این نکته را باید یادآور شد که دولت شهید رئیسی از زمان روی کار آمدن در سال ۱۴۰۰ با شرایط پیچیدهای مواجه شد. تحریمهای شدید دوره ترامپ، که از سال ۱۳۹۷ و پس از خروج آمریکا از برجام تشدید شده بود، اقتصاد ایران را تحت فشار قرار داده بود. کاهش صادرات نفت، محدودیت دسترسی به منابع ارزی و افزایش تورم از جمله چالشهایی بود که دولت شهید رئیسی با آن روبهرو شد. در چنین شرایطی، آمریکا و متحدانش تلاش کردند با اعمال تحریمهای جدید، از جمله تحریم دلالان نفت و مدیران نفتکشها در کشورهایی مانند امارات، هنگکنگ و هند، راههای فروش نفت ایران را مسدود کنند. اظهارات خاندوزی در این برنامه نشان میدهد که برخلاف تصور برخی، دولت بایدن نهتنها فشارها را کاهش نداد، بلکه با روشهای مختلف، از جمله تهدید به برخورد نظامی، سعی کرد مانع از فعالیتهای نفتی ایران شود.
با این حال، دولت شهید رئیسی در این مدت تلاش کرد تا با اتخاذ سیاستهای جایگزین، اثرات تحریمها را کاهش دهد. یکی از این اقدامات، تقویت روابط با کشورهایی مانند چین بود که به عنوان یکی از خریداران اصلی نفت ایران شناخته میشد. این تلاشها در شرایطی انجام شد که فشارهای بینالمللی همچنان ادامه داشت و آمریکا با ابزارهای مختلف، از جمله رصد نفتکشها و اعمال جریمههای سنگین، سعی در متوقف کردن جریان نفت ایران داشت.
جریانهای سیاسی مخالف دولت، بهویژه اصلاحطلبان، در سالهای اخیر تلاش کردهاند با طرح ادعاهایی مانند «شل شدن تحریمها در دوره بایدن»، سیاست خارجی دولت شهید رئیسی را زیر سوال ببرند. آنها معتقدند که اگر مذاکرات با غرب به نتیجه میرسید، وضعیت اقتصادی ایران بهبود مییافت. اما سخنان خاندوزی در این برنامه نشان میدهد که این ادعاها با واقعیت همخوانی ندارد. تداوم تحریم نفت ایران و حتی تشدید فشارها در دوره بایدن، بیانگر این است که سیاست آمریکا در قبال ایران، چه در دوره ترامپ و چه در دوره بایدن، تغییر چندانی نکرده است. این موضوع بار دیگر بر اهمیت سیاست «نگاه به شرق» و تقویت روابط با کشورهای غیرغربی تأکید میکند؛ سیاستی که دولت شهید رئیسی در پیش گرفته و تلاش کرده از طریق آن، وابستگی به غرب را کاهش دهد.
اظهارات خاندوزی در این برنامه نهتنها دروغهای جریانهای غربگرا درباره کاهش تحریمها را برملا کرد، بلکه نشان داد که دولت شهید رئیسی در شرایط دشوار تحریمی، تلاشهایی برای مدیریت بحران و حفظ جریان درآمدی کشور انجام داده است. این تلاشها، هرچند با موانع بسیاری همراه بوده، اما نشاندهنده عزم دولت برای مقابله با فشارهای خارجی و یافتن راهحلهایی برای عبور از چالشها بود.