چهار نکته درباره ساخت ایران اسلامی مطلوب

پایگاه بصیرت / مصطفی قربانی

رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار معلمان(27/02/1404)، با تأکید بر اصول مشخص و منظومه‌ ارزشیِ معین نظام جمهوری اسلامی و پیش‌برد کشور با تکیه بر این اصول، با همه‌ی فراز و نشیب‌ها، فرمودند: «به کوری چشم دشمنان ایران عزیز پیشرفت کرده و چندین برابر بیش از این پیشرفت خواهد کرد. ... امروز ایران، ایرانِ ۳۰ و ۴۰ و ۵۰ سال قبل نیست؛ امروز به کوریِ چشم دشمنان، به‌رغم انفِ دیگران، ایران پیشرفت کرده و چندین برابر این، باز هم ان‌شاءالله پیشرفت خواهد کرد. این را همه خواهند دید؛ جوان‌های ما به بهترین وجه این را خواهند دید و ان‌شاءالله در ساخت ایران اسلامیِ مطلوب، همه همکاری خواهند کرد.»

ساخت ایران اسلامی مطلوب به عنوان یکی از مهمترین آرمان‌های مردم ایران پیشینه‌ای به قدمت دوره معاصر دارد. درواقع، از زمانی که ایرانیان با دنیای جدید آشنا شدند و در این مواجهه به ضعف و انحطاط ایران پی بردند، ساخت ایران اسلامی مطلوب به عنوان یک مطالبه جدی مورد توجه قرار گرفت، به‌گونه‌ای که در تمامی حرکت‌ها و نهضت‌های سیاسی اجتماعی ایران معاصر، این خواست متجلی بوده است. با این حال، پس از پیروزی انقلاب اسلامی بود که این خواست و آرمان در مسیر تحقق قرار گرفت و عینیت یافت. با این حال، با وجود نتایج و دستاوردهای درخشان انقلاب و نظام اسلامی و تغییر چهره ایران در مقایسه با قبل از انقلاب و حتی سال‌های ابتدایی انقلاب، هنوز هم فاصله میان مطلوب‌ها(بایدها) با واقعیت‌ها وجود دارد، به‌گونه‌ای که هم‌اکنون نیز چگونگی ساخت ایران اسلامی مطلوب یکی از مهمترین محورهای منازعات گفتمانی-سیاسی جاری در کشور است. در یک نگاه کلی نیز دو دیدگاه رقیب برای تحقق این مهم وجود دارد: دیدگاهی که ساخت ایران اسلامی مطلوب را در گروی درون‌زایی و اعتماد به ظرفیت‌های داخلی می‌داند و دیدگاه دیگری که تحقق این مهم را در سایه ارتباط با دنیای خارج امکان‌پذیر می‌داند.

اگرچه بنا به تجربه‌های مختلف اثبات شده که ساخت ایران اسلامی مطلوب منوط به پیشبرد و درواقع، معیار قرار دادن نگاه اول است، اما سؤال مهم در این زمینه آن است که برای پیشبرد این نگاه چه باید کرد؟ در پاسخ می‌توان به چند محور اساسی اشاره کرد:

1. تداوم تقویت اقتدار دفاعی: سرعت و کیفیت اقتدار دفاعی کشور به هیچ‌وجه نباید متوقف شود؛ زیرا تحقق هیچ مطلوبی بدون داشتن قدرت دفاعی بازدارنده امکان‌پذیر نیست. بررسی تحولات دوره معاصر ایران نیز نشان می‌دهد که یکی از پاشنه آشیل‌های مهم برای گام برداشتن در مسیر ساخت ایران، ضعف دفاعی بوده است، به‌گونه‌ای که بیگانگان در سایه این ضعف، ایران را به عرصه تاخت‌وتاز خود تبدیل کرده و فرصت ساخته شدن را از آن سلب کرده‌اند. در دنیای کنونی نیز از آنجا که ماهیت نظام و روابط بین‌الملل تغییر نکرده است، در سایه اقتدار دفاعی بازدارنده است که فرصت برای ساخت ایران اسلامی مطلوب فراهم شده است. بنابراین، این حوزه قدرت نباید با هیچ عامل و متغیری محدود شود.

2. وجود دولت قوی و فعال: ساخت ایران اسلامی مطلوب منوط به وجود دولتی است که بر مبنای اقتضائات ملی سیاست‌گذاری و اقدام کرده و در یک کلام، در تحولات مختلف جامعه، حضور اثربخش و تأثیرگذار داشته باشد. درواقع، تداوم ساخته شدن ایران اسلامی منوط به وجود دولتی است که نه براساس منافع و ملاحظات گروه یا لایه خاصی از جامعه، بلکه برای حل‌ورفع چالش‌ها و مسائل کلان و عمومی کشور با قوت فعالیت کند. به عبارت دیگر، دولت در اداره جامعه باید چابک و چالاک باشد. به عنوان مثال، یکی از مهمترین مسائل کشور، مسائل اقتصادی-معیشتی است و حل این مسائل در گروی قوی شدن اقتصاد و رونق تولید است. حال یک دولت قوی و فعال باید تلاش کند تا با سرعت چرخ‌های تولید در کشور را به حرکت وادارد نه آن که نظاره‌گر تعطیلی واحدهای تولیدی باشد.

3. افزایش آگاهی عمومی: مسلم است که دولت قوی و فعال در ایران از طریق مکانیسم انتخابات روی کار می‌آید. بنابراین، روی کار آمدن اینگونه دولتی منوط به کیفی شدن نتیجه انتخابات است و برای این منظور نیز باید آگاهی عمومی از مسائل کشور و راه‌حل‌های معتبر برای آنها افزایش یابد تا آنها در انتخابات، با انتخاب درست خود، مسیر حرکت به سمت تحقق ایران اسلامی مطلوب را هموار کنند. ناگفته پیداست که اگر دولتی که از آرای مردمی قدرت را به دست می‌گیرد، هم‌افق با آرمان ساخت ایران اسلامی مطلوب نباشد، نه تنها این آرمان را محقق نمی‌کند، بلکه بخشی از ظرفیت کشور باید صرف به تحرک‌ واداشتن آن دولت شود.

4. اعتباربخشی به قوانین و مقررات: ساخت ایران اسلامی مطلوب در سایه عمل به قوانین و مقررات کشور امکان‌پذیر است. به عبارتی، بدون قانون نمی‌توان کاری از پیش برد و با عمل نکردن به قانون هم ساخت ایران محقق نمی‌شود. بر این اساس، ضمن دقت در عمل به قوانین، باید مکانیسم‌های نظارتی به صورت لازم و کافی برای نظارت به عمل به قوانین و در صورت لزوم، مجازات متخلفان تقویت شود.

آنچه گفته شد، وجیزه‌ای بود که در فرصت‌ها و قسمت‌های آتی قابل تکمیل است. ان شاءالله

منبع: سایت بصیرت