فرافکنی تروئیکا در آژانس: ایران تعهد خود را به دیپلماسی ثابت کند/ استقبال از مذاکرات عمان

تروئیکای اروپایی در این بیانیه که یک نسخه آن در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت، با تکرار ادعاهای نخ‌نما درباره برنامه صلح آمیز هسته‌ای کشورمان به گزارش جهت‌دار و سیاسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که هفته پیش منتشر شد اشاره و ادعا کردند: این گزارش، بار دیگر، به هیچ وجه مثبت نیست. همان‌طور که بارها شنیده‌ایم، این گزارش جزئیات بیشتری از تشدید فعالیت‌های هسته‌ای ایران ارائه می‌دهد که ایران را بیشتر از تعهدات برجامی‌اش دور می‌کند، این درحالی است که ایران علیرغم درخواست‌های مکرر شورای حکام همچنان از بهبود همکاری با آژانس خودداری می‌کند. همان‌طور که مدیرکل اشاره کرده است، غنی‌سازی ۶۰ درصدی ایران برای کشوری که سلاح هسته‌ای ندارد بی‌سابقه است و هیچ توجیه معتبر غیرنظامی ندارد. آژانس در حال حاضر قادر نیست تأیید کند که برنامه هسته‌ای فزاینده ایران صرفاً صلح‌آمیز است. این مسئله باید برای همه ما نگران‌کننده باشد.

سه کشور اروپایی با اشاره به گام‌های جبرانی و قانونی ایران در برجام مدعی شدند: از آخرین گزارش تاکنون، ایران به گسترش ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود ادامه داده است، به‌ویژه تولید اورانیوم با غنای بالا که بسیار فراتر از تعهدات برجامی ایران است. ذخایر اورانیوم با غنای ۶۰ درصد ایران از آخرین نشست شورا تقریباً ۵۰ درصد افزایش یافته و اکنون به بیش از ۴۰۰ کیلوگرم رسیده است. این مسئله بسیار نگران‌کننده است. ایران اکنون بیش از ۹ “مقدار قابل توجه” (Significant Quantity) اورانیوم با غنای بالا در اختیار دارد و هر ماه تقریباً یک مقدار قابل توجه جدید تولید می‌کند. ذخایر کلی ایران اکنون بیش از ۴۰ برابر فراتر از حدود مجاز برجام است و ما نگرانی جدی مدیرکل را در این خصوص تکرار می‌کنیم.

در این بیانیه تروئیکا با نادیده گرفته شدن حقوق حاکمیتی مصرح در ماده ۹ موافقتنامه جامع پادمان میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص لغو مجوز تعدادی از بازرسان آژانس، آمده است: ایران از اعطای مجدد صلاحیت به چندین بازرس با تجربه آژانس خودداری کرده است. این تصمیم سیاسی، توانایی آژانس برای انجام راستی‌آزمایی در ایران، به‌ویژه در تأسیسات غنی‌سازی، را به‌شدت تضعیف می‌کند. در نتیجه عدم همکاری مستمر ایران و عدم اجرای تقریباً تمام تعهدات شفاف‌سازی تحت برجام، گزارش اخیر مدیرکل تأیید می‌کند که آژانس به‌طور دائم تداوم اطلاعات درباره بخش‌های کلیدی برنامه هسته‌ای ایران را از دست داده است.

آن‌ها در سایه اقدامات ایران در چارچوب قانون راهبردی مجلس (قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران) ادعا کردند: چهار سال از زمانی که ایران اجرای موقت پروتکل الحاقی را متوقف کرد گذشته است و در نتیجه، دسترسی‌های تکمیلی به سایت‌ها و مکان‌های دیگر در ایران را از آژانس دریغ کرده است. در نتیجه تمام این نواقص، آژانس باز هم نمی‌تواند تأیید کند که برنامه هسته‌ای ایران صرفاً صلح‌آمیز است.

سه کشور اروپایی در ادامه مدعی شدند: «همواره در جهت راه‌حل دیپلماتیک برای رسیدگی به برنامه هسته‌ای ایران و رفع هرگونه تردید درباره ماهیت صلح‌آمیز آن تلاش کرده‌اند.» آن‌ها بدون اشاره به اینکه زیاده‌خواهی و فقدان اراده سیاسی کدام طرف اجرای برجام و مذاکرات وین را به بن‌بست کشاند ادعا کردند: ایران دو بار توافقی را که می‌توانست آن را به تعهدات برجامی بازگرداند و مشارکت دوباره آمریکا را تضمین کند، رد کرد و در عوض مسیر تشدید فعالیت‌های هسته‌ای را در پیش گرفت. امسال هم در حالی که با آمریکا و تروئیکا وارد گفتگو شده، بدون وقفه به تشدید فعالیت‌های هسته‌ای ادامه داده است؛ آن هم فراتر از هر توجیه غیرنظامی قابل قبولی.

تروئیکای اروپایی که همسو با ایالات متحده در مشکلات کنونی اجرای برجام مقصر هستند، پایبندی کامل ایران به محدودیت اتمی در این توافق، از سرگیری تعهدات داوطلبانه ایران در برجام، اجرا و تصویب پروتکل الحاقی و احیای مجوز بازرسان آژانس که ایران براساس حقوق حاکمیتی مصرح در ماده ۹ موافقتنامه جامع پادمان لغو کرده است را خواستار شدند.

آن‌ها با بیان این ادعا که «ایران باید با اقدامات ملموس، تعهد خود را به راه‌حل دیپلماتیک نشان دهد» مدعی شدند: تروئیکای اروپا خواهان یک راه‌حل دیپلماتیک است و ما از تلاش‌های جاری برای دستیابی به چنین راه‌حلی استقبال می‌کنیم.

سه کشور اروپایی سپس با طرح ادعاهای تکراری درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان مدعی شدند: ایران نباید اجازه یابد به سلاح هسته‌ای دست یابد یا آن را تولید کند و تروئیکا از هیچ تلاشی برای تحقق این هدف فروگذار نخواهد کرد. در صورت عدم دستیابی به توافق رضایت‌بخش، تروئیکا احتمال فعال‌سازی مکانیزم ماشه برای پاسخ به تهدیدهای ناشی از برنامه هسته‌ای ایران علیه صلح و امنیت بین‌المللی را در نظر خواهد گرفت.

برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران همواره تحت فشارهای سیاسی و اتهامات بی‌اساس کشورهای غربی قرار داشته است. پیش از امضای برجام، این کشورها با امنیتی‌سازی این موضوع، تلاش کردند از ابزار تحریم و تهدید نظامی علیه ایران استفاده کنند، اما بسته شدن پرونده موسوم به «ابعاد احتمالی نظامی» (PMD) در سال ۱۳۹۴، بهانه‌های آن‌ها را از میان برد.

ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴ به تمامی تعهدات خود پایبند ماند؛ اما ایالات متحده در سال ۱۳۹۷ به‌طور یکجانبه از توافق خارج شد و کشورهای اروپایی نیز نتوانستند به تعهدات خود عمل کنند. در نتیجه، ایران در چارچوب مفاد برجام، گام‌هایی در جهت کاهش تعهدات خود برداشت.

با این‌حال، تهران همواره بر تداوم همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و پایبندی به مسیر دیپلماسی تأکید کرده است. گفت‌وگوهای اخیر ایران با آمریکا در عمان و ایتالیا، رایزنی با تروئیکای اروپایی و برگزاری جلسات سه‌جانبه در پکن نیز گویای اراده ایران برای حل‌وفصل مسالمت‌آمیز پرونده هسته‌ای است؛ مشروط به آنکه طرف‌های مقابل ضمانت‌های قابل‌اعتماد برای رفع کامل تحریم‌ها ارائه کنند. جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده است که آماده دستیابی به توافقی پایدار و قابل اتکا برای رفع مؤثر تحریم‌ها و جلوگیری از سوءاستفاده‌های آینده است.