شلیک به چشم آمریکا

هرچند دولت آمریکا سعی داشت حمله موشکی ایران به پایگاه «العدید» در قطر را تا جای ممکن بی‌اهمیت نشان دهد، اما درز اطلاعات جدید نشان می‌دهد، واقعیت با آنچه ترامپ و دولتش می‌گویند، تفاوتی اساسی دارد و این حمله از ابعاد مختلف دارای اهمیت است.

نخست آن‌که این دومین‌بار است که جمهوری اسلامی ایران به شکل علنی و با پذیرش کامل مسئولیت، یک پایگاه نظامی وابسته به ارتش ایالات متحده را هدف قرار می‌دهد؛ و این‌بار نه در خاک عراق، بلکه در قلب قرارگاه عملیاتی سنتکام در منطقه. پایگاه العدید، نه یک پایگاه فرعی، که به نوعی ستاد مرکزی فرماندهی عملیات‌های ارتش آمریکا در غرب آسیاست؛ پایگاهی که هم‌اکنون بزرگ‌ترین حجم پرسنل، تجهیزات لجستیک، هواگرد‌های شناسایی و ارتباطات ماهواره‌ای امن را در خود جای داده است. حمله به چنین نقطه‌ای، در واقع حمله به مغز متفکر و مرکز اعصاب سامانه عملیاتی ایالات متحده در منطقه محسوب می‌شود.

در لایه تاکتیکی، انتخاب العدید به‌عنوان هدف، خود حامل پیامی عمیق بود. برخی تحلیلگران کوشیدند با طرح این پرسش که چرا به سایر پایگاه‌های آمریکایی در امارات یا بحرین حمله نشد، اقدام ایران را تخفیف دهند. اما واقعیت این است که حمله به پایگاه مادر، به مراتب سنگین‌تر و پیامدسازتر از هدف قرار دادن پایگاه‌های فرعی است.

در لایه راهبردی، این حمله یک قاعده جدید را در توازن قوا تعریف کرد: دیگر نه فاصله جغرافیایی، نه قدرت رسانه‌ای و نه بازدارندگی کلاسیک ایالات متحده، مانع اقدام مستقیم ایران علیه منافع نظامی آمریکا در منطقه نخواهد بود؛ و از این مهم‌تر، حمله صورت‌گرفته نه نمادین، بلکه دقیق، مؤثر و در نقاط حساسی از شبکه فرماندهی، ارتباطی و عملیاتی این پایگاه انجام شد. تصاویر ماهواره‌ای منتشر شده – ولو با واسطه رسانه‌های بدنام ضدایرانی – گواهی می‌دهند که ضربه به زیرساخت‌های حیاتی و به‌ویژه شبکه‌های امن تبادل دیتا، هدف این عملیات بوده است.

اما در لایه روانی و رسانه‌ای، ماجرا عمق بیشتری می‌یابد. ترامپ که در جنگ مدعی لزوم تسلیم بی‌قیدوشرط ایران شده بود، در برابر این حمله – درست مانند ماجرای عین‌الاسد – سعی کرد با شامورتی‌بازی آن را بی‌اهمیت و حتی نمایشی جلوه دهد، اما بعد معلوم شد آنچه او گفته لافی بیش نبوده است. شکستن پرستیژ یک رئیس‌جمهور مستقر، آن هم از سوی کشوری که واشنگتن آن را تحت شدیدترین تحریم‌های ممکن قرار داده، اتفاق کوچکی نیست.

در نهایت، پیام مهم این اقدام برای بازیگران منطقه‌ای که میزبان پایگاه‌های آمریکایی هستند، غیرقابل اغماض است. این حمله نشان داد که جمهوری اسلامی ایران در صورت تهدید مستقیم، آمادگی دارد از هر نقطه‌ای که محل صدور تهدید علیه امنیتش باشد، واکنش سخت و دقیق نشان دهد.

حمله به العدید، یک اقدام نظامی صرف نبود؛ اعلان رسمی ورود به مرحله‌ای از بازدارندگی فعال بود که هم در زمین، هم در سیاست، و هم در جنگ روایت‌ها، پیام خود را روشن، بلند و بی‌ابهام مخابره کرد: اگر امنیت ایران تهدید شود، پاسخ قاطع و در قلب فرماندهی دشمن خواهد بود.