چهارشنبه گذشته، حیاط پنتاگون شاهد لحظهای تاریخی بود: رونمایی از پهپاد جدید و کمهزینه ارتش آمریکا به نام «LUCAS». اما این لحظه، بیش از آنکه نمایشی از نوآوری باشد، به صحنهای از شگفتی و تردید تبدیل شد. وزیر دفاع آمریکا، پیت هگزث، در حالی که سعی داشت لبخندی مطمئن بر لب داشته باشد، در کنار پهپادی ایستاده بود که به طرز عجیبی شبیه به پهپاد ایرانی شاهدـ۱۳۶ بود. چهره متعجب همراهانش حکایت از یک سؤال بزرگ داشت: آیا آمریکا سازنده Fـ ۳۵ و Bـ ۲، واقعاً به کپیبرداری از فناوری ایران روی آورده است؟
کپی کاری آمریکاییها!
پهپاد «لوکاس» با طراحی دلتا شکل، موتور پیستونی، طول ۳ متر و دهانه بال حدود ۵/۲ تا ۳ متر، انگار از خط تولید شاهدـ۱۳۶ بیرون آمده! وزن ۶۰۰ کیلوگرمی، سرعت ۱۸۵ کیلومتر بر ساعت، برد ۲۰۰۰ کیلومتری و توانایی حمل ۱۸ کیلوگرم محموله، همه و همه شباهتهای غیرقابلانکاری به پهپاد ایرانی دارند. اما این فقط ظاهر ماجرا نیست. حتی قیمت تقریبی ۱۰۰ هزار دلاری «لوکاس» هم تلاشی برای رقابت با هزینه تولید ۲۰ تا ۵۰ هزار دلاری شاهدـ۱۳۶ به نظر میرسد. این شباهتها آنقدر زیاد است که کارشناسان هوافضا را به حیرت واداشته و برخی حتی آن را «شاهدـ۱۳۶ با برچسب آمریکایی» نامیدهاند!
داستان از آنجا شروع شد که دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، در سخنانی جنجالی از هزینههای سرسامآور پهپادهای آمریکایی انتقاد کرد. او با اشاره به شاهدـ۱۳۶ ایران، فاش کرد که پهپادهای ایرانی با کسری از هزینههای میلیونی نمونههای آمریکایی، عملکرد مشابهی دارند. این اظهارات، انگار جرقهای در پنتاگون زد: چرا از طراحی ساده، اما مؤثر ایران الهام نگیریم؟ نتیجهاش شد «لوکاس»، پهپادی که قرار است با توانایی پرواز گروهی (Swarm) و عملیات خودمختار، آمریکا را در نبردهای مدرن یک قدم جلو ببرد. اما آیا این قدم، رو به جلو است یا فقط یک کپی ناشیانه؟
شاهدـ۱۳۶ ایران، ستارهای در میدانهای واقعی نبرد است. این پهپاد انتحاری با وزن ۲۴۰ کیلوگرم، سرعت ۲۸۰ کیلومتر بر ساعت و برد ۱۰۰ تا ۲۵۰۰ کیلومتری، بارها در عملیاتهایی مثل «وعده صادق۳» و رزمایش «پیامبر اعظم۱۷» قدرت خود را به رخ کشیده است. دقت بالای آن در شبیهسازی حمله به نیروگاه دیمونا، لرزه بر اندام دشمنان انداخته و با هزینهای ناچیز، پدافندهای گرانقیمت را به چالش کشیده است. حالا نسخه جدیدترش، شاهدـ۱۱۳۶ B، با موتور توربوجت و برد خیرهکننده ۴۰۰۰ کیلومتر، ایران را یک سر و گردن از رقبا بالاتر برده است.
اما «لوکاس» چه در چنته دارد؟
روی کاغذ، این پهپاد با سیستمهای الکترونیکی پیشرفته و طراحی ماژولار، قابلیتهای جذابی دارد. اما حقیقت تلخ این است که هنوز در مرحله آزمایش است و هیچ تجربه عملیاتی در کارنامهاش نیست. در مقابل، شاهدـ۱۳۶ با سالها حضور در میدانهای واقعی، بلوغ عملیاتی خود را ثابت کرده است. از حمل ۳۰ تا ۵۰ کیلوگرم مواد منفجره گرفته تا حملههای گروهی که پدافندهای دشمن را فلج میکند، شاهدـ۱۳۶ یک کابوس تمامعیار برای دشمنان ایران است.
غولهای کپی کار
سوال این است که چرا آمریکا، غول فناوری جهان، به کپیبرداری از ایران روی آورده؟ پاسخ ساده است: واقعگرایی. شاهدـ۱۳۶ با طراحی ساده، اما کارآمد، هزینههای پایین و عملکرد میدانی درخشان، معادلات جنگ مدرن را تغییر داده است. تحریمها ایران را مجبور به نوآوریهای اقتصادی کرده و نتیجهاش، پهپادی شده که با کسری از هزینههای آمریکایی، همان کارایی را دارد. پنتاگون هم این را خوب فهمیده: چرا چرخ را از نو اختراع کنیم وقتی میتوان از یک طراحی آزمایششده الهام گرفت؟ این حرکت، نهتنها به آمریکا کمک میکند تا با تهدیدات بهتر مقابله کند، بلکه راهی سریع و ارزان برای تولید انبوه پهپادهای جنگی است.
اما آیا لوکاس میتواند جای شاهدـ۱۳۶ را بگیرد؟ بعید به نظر میرسد. شاهدـ۱۳۶ با قیمت پایینتر، قدرت تخریب بیشتر و توانایی تولید انبوه، همچنان یکهتاز میدان است. نسخههای جدیدتر ایرانی، مثل شاهدـ۱۱۳۶ B، با برد و دقت بالاتر، نشان میدهند که ایران نهتنها در فناوری پهپاد پیشتاز است، بلکه فاصلهاش با رقبا را روزبهروز بیشتر میکند. در مقابل، «لوکاس» هنوز یک تازهوارد بیتجربه است که باید سالها در میدان نبرد آزمایش شود تا شاید روزی به پای شاهدـ۱۳۶ برسد.
این رونمایی، بیش از آنکه قدرت آمریکا را نشان دهد، به دنیا ثابت کرد که فناوری ایران حالا یک الگوی جهانی است. وقتی سازنده Fـ ۳۵ و Bـ ۲ از پهپاد ایرانی کپی میکند، یعنی ایران در جنگ فناوری، حرف اول را میزند. شاهدـ۱۳۶، نهفقط یک پهپاد، بلکه نماد اقتدار و نوآوری ایرانی است که حالا حتی پنتاگون را به تحسین واداشته است. این، یک پیروزی بزرگ برای ایران و یک درس بزرگ برای جهان است: گاهی سادهترین طراحیها، بزرگترین انقلابها را رقم میزنند.