اولتیماتوم متزلزل ترامپ به پوتین

ترامپ در چند روز اخیر تهدید‌های بیشتری درباره تحریم و اعمال تعرفه‌های مضاعف علیه روسیه مطرح کرده است. با این حال، او دیگر مطمئن نیست که این‌گونه تحریم‌ها و فشار‌های مالی و اقتصادی مانند گذشته مؤثر واقع شوند، دست‌کم در مورد فدراسیون روسیه.

ترامپ با محکوم‌کردن و منزجرکننده خواندن حمله روسیه به کی‌یف اعلام کرد که ممکن است حتی پیش از پایان ضرب‌الاجل آمریکا برای آغاز مذاکرات آتش‌بس در اوکراین، تصمیم به وضع تحریم‌های جدید بگیرد.

این در حالی است که به‌نظر می‌رسد شرایط موجود در میدان نبرد، ترامپ را ناگزیر کرده است تا چرخشی قابل‌توجه نسبت به وعده وعید‌های پیش از انتخابات خود نشان دهد. اگر به گذشته نه‌چندان دور، یعنی چند ماه پیش بازگردیم، به یاد می‌آوریم که چگونه ترامپ در محافل مختلف تکرار می‌کرد که پوتین به او گفته "تو نابغه‌ای" و تأکید می‌کرد که ما دو نفر زبان همدیگر را می‌فهمیم. برنامه‌اش هم به همان اندازه ساده بود: می‌گفت پس از رسیدن به ریاست‌جمهوری با پوتین دیداری دو‌ نفره خواهد داشت و سپس مشکلات حل خواهد شد؛ به‌عبارتی پایان جنگ اوکراین. اما در دنیای واقعی، اوضاع برای ترامپ آن‌چنان خوب پیش نرفت. البته ترامپ تلاش خودش را کرد.

در واقع شاید ماندگارترین و پربازدیدترین تصویر از دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، مربوط به حضور ولادیمیر زلنسکی در دفتر بیضی کاخ سفید باشد؛ جایی که توسط ترامپ و جی‌دی ونس مورد تحقیر قرار گرفت. همان زمان، ترامپ کمک‌های نظامی به اوکراین را موقتاً قطع کرد، زلنسکی را "دیکتاتور" خواند و مدعی شد که اگر اوکراین تحت حمله قرار گرفته، به‌دلیل عملکرد خودشان بوده است. او همچنین وعده داد که اوکراین هرگز به ناتو نخواهد پیوست. اما این اقدامات نتیجه‌ای نداشت، چرا که ابتکار عمل در میدان نبرد در اختیار روسیه بود، و این باعث شد پوتین چندان توجهی به وعده‌های بدون تضمین آمریکا نشان ندهد.

پس از آن، به‌آرامی مواضع ترامپ درباره روسیه تغییر کرد. در نهایت، همه اینها باعث شد که ترامپ در روز دوشنبه از یک فرصت ۱۰ تا ۱۲ روزه برای پایان جنگ خبر دهد و هشدار دهد که اگر روسیه در این بازه اقدامی نکند، به‌سراغ تحریم‌های ثانویه خواهد رفت. این تحریم‌ها مستقیماً سه کشوری را هدف قرار خواهد داد که بیشترین تبادلات نفت و گاز را با روسیه دارند: چین، هند و ترکیه.

این اقدام بسیار بزرگی خواهد بود، اما مشکل دقیقاً همین‌جاست. اگر چین را کنار بگذاریم، ترکیه و هند تقریباً از متحدان آمریکا محسوب می‌شوند و در منازعات منطقه‌ای، آمریکا به همکاری عمیق آنها نیاز دارد. از سوی دیگر، در مورد چین هم بسیار بعید به‌نظر می‌رسد که شی جین‌پینگ بخواهد متحد اصلی‌اش، یعنی روسیه را رها کند و به تحریم‌های آمریکایی بپیوندد.

البته باید این نکته را در نظر داشت که تمام این اظهارات اخیر پس از آن مطرح شد که خبر مذاکرات محرمانه آمریکا با روسیه در رسانه‌ها درز کرد. پس از انتشار اخباری مبنی بر حضور ویتکاف در روسیه، مارکو روبیو در مصاحبه‌ای با فاکس‌نیوز ناچار به تأیید مذاکرات محرمانه شد. هرچند او تأکید کرد که مذاکرات ویتکاف با خود پوتین نبوده، بلکه با برخی مقامات روسیه انجام شده است و تا این لحظه نیز بی‌نتیجه مانده است. با این حال روبیو گفته است که این سفر‌ها ادامه خواهند داشت.

باید درنظر داشت که این عملکرد، یعنی مذاکرات پشت‌پرده با مسکو بیشتر با اظهارات ترامپ درباره بی‌اثر بودن تحریم‌ها علیه روسیه همخوانی دارد. درواقع اعلام این تحریم‌ها بیشتر برای آرام نگه‌داشتن جناح‌های افراطی جمهوری‌خواه در کنگره است، که هم‌اکنون نیز از مذاکرات محرمانه چندان دل خوشی ندارند؛ و البته متحدان راست‌گرای اروپایی ترامپ که با حمایت خود او به قدرت رسیده‌اند و روسیه و پوتین را بزرگ‌ترین تهدید برای خود می‌دانند، اما حالا درباره این مسئله دریافته‌اند که نه تنها ترامپ هنوز موفق به حل آن نشده و بلکه گزینه‌های متنوعی نیز در اختیار ندارد، حالا باید منتظر ماند و دید که ترامپ چه امتیازی میتواند برای پایان درگیری‌های اوکراین برای روس‌ها فراهم کند، چون خود ترامپ اعتراف کرده اسـت: بعید میدانم تحریم مسکو را آنچنان اذیت کند.