قتل عمد!

سرانجام پس از گذشت چند سال و همکاری همه‌جانبه حتی فراتر از عرف رایج با آژانس انرژی اتمی، سه کشور «انگلیس»، «آلمان» و «فرانسه» با متهم کردن جمهوری اسلامی ایران به نقض توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ (برجام) و طرح ادعا‌های بی‌اساس و بدون اشاره به خروج یک‌طرفه آمریکا از این توافق در سال ۲۰۱۸ و همچنین نقض‌های طرف‌های اروپایی، هم‌راستا با کارزار «فشار حداکثری» آمریکا علیه ایران، روند ۳۰ روزه فعال‌سازی مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) را آغاز کردند. دستگاه دیپلماسی ایران در این فرایند زمانی به طرق گوناگون، با متولیان امر و مرتبطان موضوع هسته‌ای و کشور‌های متعدد مذاکره کرد؛ اما به دلیل زیاده‌خواهی‌های آمریکا و کشور‌های اروپایی وضع اینگونه رقم خورد و مسیر تعامل به بن‌بست کشیده شد. در این شرایط و با توجه به فضای بین‌المللی پیرامون ایران و موضوع بازگشت تحریم‌ها، همه مردم و دغدغه‌مندان به نظام مقدس جمهوری اسلامی، به ویژه رسانه‌ها می‌توانند همچون گذشته با ایفای نقشی مسئولانه در ایجاد آرامش در فضای داخلی و رساندن پیام مظلومیت و حقانیت ملت ایران به جهان کوشا باشند و دلایل کم اثری فعال شدن مکانیسم ماشه را به شرح زیر بیان کنند: 

اختلاف گسترده بین ۱۵ عضو شورای امنیت؛ چهار مخالف و دو ممتنع، پایین بودن سطح فنی تحریم‌های شورا ذیل فعالیت هسته‌ای که ۲۰۰ مورد است نسبت به تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا که حدود ۲۰۰۰ مورد است، تمرکز تحریم‌های شورا بر عملیات‌های هسته‌ای و نظامی، سازگاری اقتصاد ایران با نظام تحریم‌ها با توجه به سابقه خنثی‌سازی تحریم‌ها، تثبیت مشتریان نفتی ایران، افزایش دلارزدایی از معاملات نفتی در جهان، پایان اهرم‌های فشار مؤثر غرب علیه ایران و.... 
گفتنی است، با چند اقدام اصولی و کارشناسی به راحتی می‌توان از این وضعیت عبور کرد و حتی تهدید را به فرصت تبدیل کرد. ابتدا باید گفت استفاده از ادبیات مقصرنمایی داخلی و مقصر جلوه دادن یکدیگر در فضای سیاسی (از جمله انداختن تقصیر به گردن مذاکره‌کنندگان برجام یا بالعکس کسانی که قطعنامه‌ها در دوره آنها صادر شد) نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه فضای کشور را دو قطبی کرده، دشمن را در رسیدن به هدف مهم که همان تخریب انسجام ملی است، کمک می‌کند. الحق و الانصاف دولت همه تلاش خود را به کار بست تا مکانیسم ماشه فعال نشود و در این راه با همه پیشنهاد‌های ارائه شده منطقی طرف‌ها، از جمله مذاکره مستقیم با آمریکا در قالب ۱+۵ موافقت کرد؛ اما طرف غربی حاضر به همراهی و تعامل نشد. پس در این وضعیت توصیه می‌شود، رسانه‌ها به منظور تقویت انسجام داخلی و کاهش سوءتفاهم‌ها برای افکار عمومی روشن کنند که ایران همه تلاش خود را در مسیر دیپلماسی با تأکید بر حفظ حق غنی‌سازی خود به عمل آورد؛ اما زیاده‌خواهی و بدعهدی طرف‌های مقابل مانع از حصول نتیجه شد. ضمن کاربست توصیه بیان شده در باب حفظ انسجام ملی حال از فرصت‌های پیش‌رو باید بهترین استفاده و بهره‌برداری را برد.

۱ ـ بهره‌برداری از نارضایتی جهانی علیه ترامپ، مانند سیاست‌های یک‌جانبه در اوکراین، قانون مهاجرت، قانون تعرفه‌ها و حمایت همه‌جانبه از رژیم کودک‌کش و تروریستی صهیونیستی. در این برهه زمانی فرصتی برای ایران است، زیرا بهره‌برداری از این شکاف‌ها با دیپلماسی فعال می‌تواند حمایت بسیاری از کشور‌ها را به فرصتی استراتژیک تبدیل کند. برای نمونه، فاصله‌گیری هند از اطاعت‌پذیری آمریکا مصداق خوبی است که با برخی از کشور‌های دیگر انجام داد. براساس آمار رسمی وزارت بازرگانی هند این کشور یک محموله نفت خام به ارزش ۱۱۱ میلیون دلار از ایران وارد کرد. این واردات در شرایطی صورت می‌گیرد که هند از سال ۲۰۱۸ و پس از خروج آمریکا از برجام، تحت فشار واشنگتن، خرید نفت از ایران را متوقف کرده بود. اقدام هند را می‌توان نشانه‌ای از فاصله‌گیری تدریجی کشور‌های مهم از سیاست‌های تحریمی آمریکا تفسیر کرد. با همین نگاه به نظر می‌رسد پیامد اصلی فعال‌سازی مکانیسم ماشه درحال حاضر، بیشتر از لحاظ روانی و معطوف به بازار‌های داخلی ایران است تا ایجاد اختلال جدی در کانال‌های صادراتی نفت.

۲ ـ یکی از راهکار‌های ایران برای عبور از دوره کنونی، اتخاذ راهبرد‌های خلاقانه و منطبق با شرایط است. اتخاذ سیاست ابهام استراتژیک، یکی از روش‌هایی است که می‌تواند محاسبات طرف‌های مقابل را به اشتباه بیندازد. البته، به موازات آن، انجام یک‌سری اقدامات منسجم و هماهنگ در سطح حاکمیت برای این منظور ضروری است.

۳ ـ پیوستن به ائتلاف‌های نوظهور در کنار گسترش همکاری با چین و روسیه می‌تواند نه‌تنها پیامد‌های تحریم‌ها را کاهش دهد، بلکه لزوماً به شکل‌گیری نظم جدیدی منجر شود. داشتن ابتکار عمل در سیاست خارجی، سیال بودن راه‌های دور زدن تحریم‌ها، بستن پیمان‌های ارزی و پولی جدید با سایر کشور‌ها و اقداماتی از این دست می‌تواند راه‌های مقابله با کارزار فشار حداکثری باشد.

۴ ـ تداوم دیپلماسی فعال و عملیاتی حتی با عملیاتی شدن اسنپ‌بک، پیشرفت در فناوری‌های روز نظامی و دفاعی، از پیش‌نیاز‌های لازم برای ایستادگی و موفقیت در برابر زیاده‌خواهی‌های آمریکا و اروپا خواهد بود. داشتن ایده‌های ترکیبی در میدان و دیپلماسی می‌تواند قدرت آفندی کشور را ارتقا بخشد و از آن به‌عنوان قدرت چانه‌زنی در مناسبات و معادلات بهره‌برداری کرد.

۵ ـ برخورد قضایی برای برهم‌زنندگان امنیت روانی جامعه؛ پس از اقدام یک‌جانبه اعضای اروپایی برجام در اعمال غیرقانونی مکانیسم ماشه، برخی سایت‌ها و کانال‌های تلگرامی با انتشار اخباری امنیت روانی جامعه را برهم زدند. با توجه به جو روانی ایجاد شده پس از اقدام غیرقانونی اعمال مکانیسم ماشه از سوی کشور‌های اروپایی عضو برجام برخی کانا‌ل‌ها و سایت‌های خبری با فاصله بسیار اندک از رأی‌گیری در شورای امنیت سازمان ملل اقدام به تولید محتوای حساسیت برانگیز درباره افزایش قیمت‌ها کردند. اگر چه دادستانی تهران ضمن رصد فضای مجازی برای منتشرکنندگان ادعای مورد اشاره پرونده قضایی تشکیل داد، اما همچنان باید رصد و مراقبت در این بخش صورت بگیرد.

۶ ـ استراتژی هوشمندانه، مانند اقتصاد مقاومتی می‌تواند تعادل قدرت را بازسازی کند. فشار حداکثری دوره جدید که با اسنپ‌بک آغاز می‌شود در دل تحریم‌ها هم می‌توان فرصت‌سازی کرد. تحریم‌ها می‌توانند محرکی برای اقتصاد مقاومتی باشند تا این راهبرد چندین ساله به عملیاتی شدن نزدیک‌تر شود.

۷ ـ گسترش تجارت غیرنفتی با چین (افزایش ۳۰ درصدی حجم تجارت دوجانبه در ۲۰۲۵) و روسیه (توافق‌های تهاتری در چارچوب بریکس)، مسیر‌های دور زدن تحریم‌ها را هموار کرده است. وابستگی کمتر به دلار از طریق استفاده از یوان و روبل، نه‌تنها تهدید را خنثی می‌کند، بلکه ایران را به هاب ژئوپلیتیکی شرق تبدیل می‌کند. 

در پایان باید بیان کرد، بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی ایران با حمایت اروپایی، حمایت آشکار از رژیم اشغالگر صهیونیستی به شمار می‌آید و نشانه‌ای از شکست تجاوز اخیر علیه ایران است. اگر دشمن به اهدافش در جنگ ۱۲ روزه رسیده بود، به فعال‌سازی دوباره تحریم‌ها نیازی نبود. این اقدام همچنین نشان می‌دهد، فرانسه و بیشتر کشور‌های اروپایی همچنان در هر شکل ممکنی از دشمن صهیونیستی حمایت می‌کنند.