کاربردهای انرژی هسته‌ای در علم پزشکی

بصیرت: انرژی هسته‌‌‌‌ای اگرچه در گذر زمان، زمینه‌‌‌‌ای برای ساخت سلاح‌‌‌‌های مرگبار بوده، اما نمی‌‌‌‌توان اثرات مثبت این انرژی نهفته در دل ذرات را ندید.آن‌چه در پی می‌آید، گوشه‌‌‌‌ای از کاربرد انرژی هسته‌‌‌‌ای در علم پزشکی است؛ علمی که بی‌‌‌‌تردید نجات جان تک‌‌‌‌تک ما وابسته به آن است.
سی‌‌‌‌تی اسکن
سی‌‌‌‌تی اسکن، نوع خاصی از عکس‌‌‌‌‌‌‌‌ برداری با اشعه ایکس است. در این‌روش، تصاویر دریافتی، تصاویر مقطعی (برش مقطعی) از اندام‌‌‌‌ها و بافت‌‌‌‌هاست. تصاویر گرفته‌شده از اندام‌‌‌‌ها و بافت‌‌‌‌های بدن، به پزشک اجازه می‌‌‌‌دهد تا وضعیت بافت‌‌‌‌ها و اندام‌‌‌‌های درونی بدن را به خوبی بررسی کنند و بیمار را به بهترین شکل ممکن درمان کنند. سی‌‌‌‌تی‌اسکن، به طورمعمول برای تصویربرداری از گردن، ستون مهره‌‌‌‌‌‌‌‌ها، سینه، سینوس‌‌‌‌ها، حفره شکمی و لگن کاربرد دارد.
کاربردها
1 - سی‌‌‌‌تی اسکن سر و مغز: ارزیابی وضعیت سر، توده‌مغز، رگ‌‌‌‌ های خونی این ناحیه و بررسی مشکلات موجود در سر و مغز، با سی‌‌‌‌تی اسکن سر و مغز امکان‌‌‌‌پذیر است. با این نوع سی‌‌‌‌تی اسکن، می‌توان به وضعیت جمجمه نیز پی برد.
2 - سی‌‌‌‌تی‌اسکن گردن: برای بررسی بافت‌‌‌‌های نرم گردن، غدد لنفاوی و گره‌‌‌‌های عصبی، از سی‌‌‌‌تی‌اسکن گردن کمک می‌‌‌‌گیرند.
3 - سی‌‌‌‌تی‌اسکن حفره شکمی و لگن: با سی‌‌‌‌تی‌اسکن حفره شکمی و لگن وضعیت اندام‌‌‌‌ها و بافت‌‌‌‌های این‌نواحی بررسی می‌‌‌‌شود. بخش‌‌‌‌های مختلف دستگاه گوارش با این روش مورد بررسی قرار می‌گیرند و علل بروز ناراحتی‌‌‌‌های مختلف دستگاه گوارش، حالت تهوع و بازگرداندن محتویات معده ارزیابی می‌‌‌‌شود؛ به‌ویژه اگر وضعیت حفره شکمی، باشیوه «اوالترسون» یا ماوراصوت قابل بررسی نباشد.
4 - سی‌‌‌‌تی‌اسکن سینوس‌‌‌‌ها: بررسی بیماری سینوس‌‌‌‌ها و راه‌‌‌‌های اتصالی به سینوس‌‌‌‌ها با سی‌‌‌‌تی‌اسکن سینوس‌‌‌‌ها امکان‌‌‌‌پذیر است.
5 - سی‌‌‌‌تی‌اسکن ستون مهره‌‌‌‌ها: بررسی وضعیت دیسک‌‌‌‌های ستون مهره‌‌‌‌ها، بدفرم شدن ستون مهره‌‌‌‌ها، وضعیت بیماران مبتلا به بیماری‌‌‌‌های مختلف ناحیه گردن، بازوها، پشت و پاها با سی‌تی‌اسکن ستون مهره‌‌‌‌ها به راحتی ممکن است.
ام.آر.آی
تصویربرداری به شیوه تشدید مغناطیسی یا MRI ، شیوه دیگری برای تصویربرداری از اندام‌‌‌‌ها و بافت‌‌‌‌های درونی بدن با کمک امواج مغناطیسی و امواج رادیویی است. MRI به طور معمول برای تصویربرداری از مغز، ستون مهره‌‌‌‌ها، مفاصل، حفره شکم و لگن کاربرد دارد. نوع خاصی از MRI معروف به«آنژیوگرافی به شیوه تشدید صوتی» یا MRA ،اختصاصا برای تصویربرداری از گردش خون شامل قلب و رگ‌‌‌‌ها استفاده می‌‌‌‌شود.
کاربرد
1 - MRI مغز: در این نوع تصویربرداری، تصاویر کاملا تفکیک‌شده‌‌‌‌ای از بخش‌‌‌‌های مختلف مغز گرفته می‌‌‌‌شود. وضعیت بیماران مبتلا به سردرد حمله‌‌‌‌ای و ناگهانی؛ ضعف و دوبینی، با MRI مغز قابل بررسی است. MRI مغز برای تکمیل تصویربرداری به وسیله سی‌‌‌‌تی‌اسکن و در مواردی نامشخص بودن تصاویر دریافتی به وسیله سی‌‌‌‌تی‌اسکن نیز استفاده می‌‌‌‌شود.
2 - MRI ستون مهره‌‌‌‌ها: معمولا برای بررسی بیرون‌زدگی یا تورم غیرعادی دیسک،‌ تنگ شدن و ناراحتی کانال میانی ستون مهره‌‌‌‌ها کاربرد دارد. علاوه بر این، این نوع تصویربرداری بهترین شیوه برای بررسی وضعیت آسیب‌‌‌‌ها و مشکلات عودکننده (بازگشت‌کننده) ستون مهره‌‌‌‌ها در بیمارانی است که مورد عمل جراحی ستون مهره‌ها قرار گرفته‌‌‌‌اند.
3 - MRI استخوان و مفصل‌‌‌‌ها: در این نوع تصویربرداری، وضعیت تمام استخوان‌‌‌‌ها و مفصل‌ها، حتی بافت‌‌‌‌های نرم به ویژه بخش‌‌‌‌های متصل به آن‌‌‌‌ها قابل‌بررسی است. وضعیت تاندون‌ها، رباط‌‌‌‌ها، عضلات، غضروف‌‌‌‌ها و آسیب‌های احتمالی استخوان‌‌‌‌ها نیز با این تصویربرداری مورد بررسی قرار گیرد.
4 - MRI حفره شکم: معمولا زمانی که استفاده از سی‌‌‌‌تی‌اسکن و اولتراسون پاسخ‌گوی نیاز پزشک برای تشخیص بیماری نباشد، از MRI حفره شکم برای بررسی دقیق وضعیت اندام‌‌‌‌های درونی حفره‌شکم استفاده می‌‌‌‌کنند. شاخص‌‌‌‌ترین کاربرد MRI حفره شکم، بررسی وضعیت کبد، غدد فوق کلیه و پانکراس است.
5 - MRI ویژه دستگاه گردش خون:MRA ، MRI ویژه دستگاه گردش خون و بررسی وضعیت قلب و رگ‌‌‌‌هاست. رگ‌‌‌‌های مرتبط با گردن (کاروتید) و مغز نیز با این نوع MRI بررسی می‌‌‌‌شوند. برای بررسی وضعیت رگ‌‌‌‌های محوطه شکم، به ویژه رگ‌‌‌‌های مرتبط به کلیه‌‌‌‌ها نیز از MRA استفاده می‌‌‌‌کنند.
گامانایف (تیغ گاما)
گامانایف، شیوه جدیدی برای درمان و شناسایی مشکلات سر به ویژه مغز است. با استفاده از تابش اشعه بر بخش‌‌‌‌های موردنظر با میزان بالای اشعه برای تابش بر مناطق ویژه به ویژه وضعیت اطراف بافت‌‌‌‌هاست. یکی از مزایای گامانایف، کاهش تاثیر آن بر بافت‌‌‌‌های سالم است، اما این‌خاصیت فقط مختص بخش‌‌‌‌هایی با وسعت کم‌تر از سه تا چهار‌سانتی‌‌‌‌متر است، اما با افزایش وسعت بخش آسیب‌‌‌‌دیده – که مورد بررسی قرار می‌‌‌‌گیرد – تاثیر گامانایف بر بخش‌‌‌‌‌‌‌‌های سالم اطراف بخش هدف نیز افزایش می‌‌‌‌یابد؛ بنابراین استفاده از آن برای بخش‌‌‌‌هایی غیر از «سر» نامناسب است.
کاربرد
گامانایف برای شناسایی بسیاری از مشکلات کاربرد دارد. با استفاده از آن می‌‌‌‌توان تومورهای بدخیم مغز (تومورهای بخش‌‌‌‌‌‌‌‌های پیشین مغز و یا تومورهای منتشر شده) تومورهای خوش‌‌‌‌خیم (تومورهای پرده‌‌‌‌های مغز، غده هیپوفیز و...) مشکلات موجود در شبکه رگ‌‌‌‌های مغز و مشکلات یا نقص‌‌‌‌های عملکردی (مشکلات شبکه عصبی در بخش‌‌‌‌های مختلف) را شناسایی و بررسی کرد. اکنون پژوهشگران در حال بررسی نحوه عملکرد گامانایف برای شناسایی دو بیماری«صرع» و «پارکینسون» هستند.