(روزنامه اطلاعات ـ 1394/12/24 ـ شماره 26400 ـ صفحه 12)
اقتدار منطقه‌اي حزبالله، سقوط راستگرايان کانادا و نوبلي که به تونس رسيد
سالی که سپری شد سال رکود پرونده‌های سیاسی داخلی لبنان و پیروزی‌های متوالی حزب الله در جبهه جنگ با تروریست‌ها و توطئه‌های رژیم صهیونیستی بود.
در نخستین روزهای ژانویه 2015 مصادف با 28 دیماه سال گذشته، طی حمله تروریستی رژیم صهیونیستی به کاروان نیروهای مقاومت در منطقه «قنیطره» سوریه، شش تن از نیروهای حزبالله از جمله «جهاد مغنیه» فرزند شهید عماد مغنیه، یکی از رزمندگان و فرماندهان مقاومت به نام «محمد عیسی» و سردار «محمدعلی الله دادی» از فرماندهان سپاه پاسداران ایران به شهادت رسیدند. اما به فاصله 10 روز در هشتم بهمن ماه، در روز روشن و در حالی که رژیم صهیونیستی در بالاترین سطح هشدار امنیتی و اطلاعاتی قرار داشت، گردان شهدای قنیطره وابسته به حزب الله، کاروان خودروهای نظامی اسرائیل را در مزارع شبعا هدف قرار داد که به دنبال این عملیات، رسانه‌های خبری منطقه از کشته شدن شماری از نظامیان صهیونیست و زخمی شدن چند نظامی دیگر و انهدام چندین خودروی نظامی صهیونیست‌ها خبر دادند.
رویداد مهم دیگر لبنان که در 20 دسامبر به وقوع پیوست، شهادت «سمیر قنطار» از فرماندهان آزاده حزب الله و قدیمی‌ترین اسیر لبنانی دربند رژیم صهیونیستی، در حمله جنگنده‌های رژیم صهیونیستی به یک ساختمان مسکونی در حومه دمشق بود. قنطار، آزاده معروف لبنانی که بعد از سپری کردن حدود 30 سال اسارت در جریان تبادل اسرای لبنانی با رژیم صهیونیستی در سال 2008 آزاد شده بود، در حمله جنگنده‌های اسرائیلی به شهر "جرمانا" در حومه جنوبی دمشق به شهادت رسید.
در سال گذشته همچنین درگیری‌هایی بین حزب الله و گروههای تروریستی حاضر در سوریه، در مرزهای لبنان - سوریه به وقوع پیوست. حزب الله در منطقه عرسال ضربات سختی به تروریست‌ها از جمله داعش و جبهه النصره وارد کرد و تروریست‌ها متحمل خسارات و تلفات زیادی شدند. اول دسامبر هم تبادل اسرا بین جبهه النصره و دولت لبنان صورت گرفت که در نتیجه آن جبهه تروریستی النصره تمامی 16 نظامی ربوده شده لبنانی نزد خود را که در آگوست 2014 ربوده بود، آزاد کرد. در مقابل این عده، 13 تن از زندانیان این جبهه تروریستی که عمدتاً از بستگان فرماندهان آن بودند نیز آزاد شدند.
در آبان ماه گذشته نیز دو انفجار مهیب در منطقه شیعه نشین «برج البراجنه» ضاحیه واقع در جنوب بیروت رخ داد که 43 کشته و 239 زخمی بر جای گذاشت و گروه داعش مسئولیت این انفجارهای انتحاری را برعهده گرفت. در تحولی دیگر روز 15 آگوست 2015 مقامات امنیتی لبنان «شیخ احمد الاسیر» تروریست تکفیری لبنان و مورد حمایت عربستان را در فرودگاه بین المللی بیروت در حال فرار به مصر به همراه فردی دیگر بازداشت کردند.
اما در آخرین روزهای امسال عربستان و شورای همکاری خلیج فارس در توطئه ای هماهنگ، حزب الله را در فهرست تروریسم خود قرار دادند که این موضوع بلافاصله با واکنش گسترده کشورها و احزاب منطقه روبرو شد. تونس و الجزایر ضمن محکوم کردن این اقدام شورای همکاری، اعلام کردند از موضع کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس علیه حزب الله برائت می جویند. ایران، عراق، سوریه، مصر و گروههای سیاسی اردن، بحرین، فلسطین، موریتانی و غیره اقدام شورای همکاری را محکوم کردند. همزمان با این تحولات، عربستان سعودی که پیشتر وعده کمک 3 میلیارد دلاری به ارتش لبنان داده بود اوایل اسفند امسال ناگهان اعلام کرد این کمک را لغو کرده است. سعودی‌ها دلیل خود را دشمنی نکردن دولت لبنان با ایران اعلام کردند.
تظاهرات مردمی موسوم به «بوی گندتان در آمد» در واکنش به انباشت زباله در خیابانها و معابر لبنان از دیگر تحولات سال گذشته لبنان بود. شرکت خدماتی «سوکلین» تابستان سال گذشته در پی بسته شدن محل دفن زباله‌ها در منطقه «الناعمه» بیروت و همچنین به علت عدم تمدید قرارداد با دولت لبنان، به روند جمع آوری زباله‌ها در بیروت و حومه و تعداد دیگری از مناطق استان «جبل لبنان» پایان داد. این مساله به انباشت زباله در خیابانها منجر شد و اعتراض گروههای اجتماعی را به دنبال داشت.
در چنین شرایطی پست ریاست جمهوری لبنان پس از حدود دو سال از پایان دوره میشل سلیمان رئیس جمهوری سابق، همچنان خالی مانده است. حزب الله همچنان بر گزینه مورد نظر خود برای ریاست جمهوری لبنان که میشل عون نخست وزیر سابق است تاکید دارد و در مقابل، جریان المستقبل به رهبری سعد حریری که در ابتدا سمیر جعجع فرمانده سابق فالانژهای لبنان را گزینه خود برای ریاست جمهوری اعلام کرده بود اما به دلیل مخالفت احزاب سیاسی با این گزینه عملا ناکام ماند، اکنون سلیمان فرنجیه رهبر حزب المرده را به عنوان گزینه ریاست جمهوری اعلام کرده که به دلیل مخالفت حزبالله و تاکید بر نامزدی میشل عون، آینده پست ریاست جمهوری لبنان همچنان در‌هاله ای از ابهام قرار دارد.
اما دبیرکل حزب الله سال گذشته چندین سخنرانی ایراد کرد که محور بیشتر آنها انتقاد از ایران هراسی و اظهارات ضدایرانی برخی مقامات و احزاب لبنانی و کشورهای عربی منطقه بود. سید حسن نصرالله در یکی از سخنرانی‌های خود با اشاره به هیاهوی برخی رسانه‌های منطقه‌ای علیه کمک‌های ایران به ملت‌های منطقه تأکید کرد که ایران امپراتوری نیست بلکه کشوری اسلامی است که به ملت‌های منطقه کمک می‌کند.
* کانادا
دولت محافظه کار کانادا که به طور کامل خود را تحت قیمومیت ایالات متحده قرار داده بود و سیاست‌های آمریکا را تکرار و دیکته می کرد، در جریان انتخابات پارلمانی 2015 از لیبرال‌ها شکست خورد و پس از 10 سال مجبور شد قدرت را واگذار کند.
«استفان‌هارپر» رئیس دولت محافظه‌کار کانادا در پی اعلام نتایج انتخابات پارلمانی، با شکست مقابل حزب لیبرال به رهبری «جاستین ترودو» سکان نخست‌وزیری را به وی واگذار کرد. این انتخابات برای استفان‌هارپر که از 10 سال قبل سکان نخست‌وزیری این کشور را به دست داشت، بسیار مهم و حیاتی بود چرا که از چندی پیش زمزمه‌های نارضایتی از مواضع کابینه محافظه‌کار در این کشور به گوش می‌رسید؛ مخالفت‌هایی که حتی در خود حزب محافظه کار هم شنیده می‌شد. مخالفت‌ها با «هارپر» تا جایی پیش رفت که چند ماه قبل «جان برد» وزیر سابق خارجه کانادا و از نزدیکان نخست‌وزیر در مخالفت با او استعفا داد و راه خود را از وی جدا کرد. رسانه‌های غربی از جمله «آسوشیتدپرس» درباره انتخابات پارلمانی کانادا اعلام کردند که کانادایی‌ها در این انتخابات به یک تغییر بزرگ رای دادند و با حضور ترودو در دفتر نخست‌وزیری کانادا، لیبرال‌ها بازگشتی افسانه‌ای برای خود رقم زدند.
رهبر حزب لیبرال با انتقاد از عملیات نظامی کانادا در همراهی با آمریکا علیه داعش در عراق و سوریه گفته بود در صورت پیروزی به این حملات پایان می‌دهد چرا که این حملات به نتایجی که مردم آن را دوست داشته باشند، نینجامیده است. ترودو البته چند ماه پس از روی کارآمدن رسما به حضور کانادا در ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا پایان داد. گفتنی است دولت‌هارپر در سپتامبر 2012 به بهانه آن چه تهدید ایران برای اسرائیل خوانده شده، روابط دیپلماتیک خود را با تهران قطع کرد. از طرفی دو نامزد ایرانی تبار انتخابات کانادا از حزب لیبرال به نام‌های «مجید جوهری» و «علی احساسی» و همچنین «مریم منصف» شهروند افغان تبار کانادا هم از حزب لیبرال به پارلمان این کشور راه یافتند.
* افغانستان
افغانستان امسال، سال پرتحولی را پشت سرگذاشت. در این سال افغانستان علاوه بر درگیری با شبه نظامیان طالبان با معضل ورود تروریست‌های داعش هم مواجه شد.
امسال و بنابر برنامه ریزی‌های قبلی مقرر شده بود تا شمار نیروهای نظامی خارجی اعم ازناتو و آمریکایی کاهش یابند اما در نهایت این امر به دلایلی به وقوع نپیوست که از جمله علل اصلی آن می توان به افزایش حملات طالبان، رشد داعش در بخشی از افغانستان و به افزایش نفوذ روسیه اشاره کرد. به دنبال این تحولات بود که نیروهای انگلیسی نیز به صف نبرد با داعش و طالبان پیوستند و به این ترتیب ماموریت نیروهای ناتو در این کشور تمدید شد. در این راستا ژنرال جان کمپبل، فرمانده ارشد امریکا و ناتو از احتمال درخواست اعزام نیروی مضاعف به افغانستان خبر داد و گفت: قصد دارم از دولت اوباما بخواهم تا جایی که امکان دارد تعداد بالای نیروهای آمریکایی در افغانستان را حفظ و حتی شمار نیروهای فعلی را هم بیشتر کند.در این رابطه، وزیر دفاع آمریکا از حضور بلندمدت نیروهای این کشور در افغانستان خبر داد.با این حال و همزمان با حضور ناتو در افغانستان، گروه طالبان علاوه بر آن که توانست شهر قندوز در شمال شرق افغانستان را تصرف کند، شهرستان‌هایی در جبهه‌های غرب و جنوب را نیز به کنترل خود درآورد و حضور خود را از مناطق مرزی به نقاط مرکزی کشور از جمله بخش‌هایی از «پروان» و میدان «وردک» توسعه داد.
شواهد نشان می دهد، جنگ و درگیری در اکثر مناطق افغانستان امسال نسبت به سال‌های گذشته شدت یافته است و گروههای تروریستی به ویژه طالبان و داعش بر تحرکات خود در افغانستان افزوده اند و برخی از مناطق این کشور را به طور کامل در اختیار دارند.طالبان امسال همچنین توانست بخش‌هایی از افغانستان در شمال شرق «تخار» یکی از مناطق هم‌مرز این کشور با تاجیکستان را به اشغال خود درآورد. در چنین شرایطی، جدیدترین گزارش اداره بازرسی آمریکا نشان داد که دولت افغانستان به 71.7 درصد از مناطق افغانستان کنترل دارد اما کنترل حدود 30 درصد از خاک این کشور را از دست داده است.در همین حال،افغانستان امسال شاهد تحولات میدانی گسترده ای بود که به تعدادی از موارد برجسته آن اشاره می شود.انفجار انتحاری در مراسم ختم قرآن در خانه یک عضو شورای ولایتی در شهر جلال آباد ولایت ننگرهار از جمله مواردی بود که 13کشته و 15 زخمی برجا گذاشت. همچنین شبه نظامیان طالبان 18 تن از سرنشینان یک بالگرد متعلق به مولداوی را که تحت ماموریت صلحبانان سازمان ملل در افغانستان فعالیت می‌کردند، به اسارت گرفتند.
سقوط یک فروند بالگرد نظامی آمریکا در ولایت هلمند در درگیری با نیروهای طالبان نیز دیگر تحولی بود که به کشته و زخمی شدن شماری از نیروهای آمریکایی منجر شد.ناتو در افغانستان نیز طی اطلاعیه ای ضمن تائید کشته شدن شش تن از نیروهای این سازمان اعلام کرد، سه سرباز دیگر ماموریت قاطع و سه سرباز افغان نیز در این عملیات زخمی شدند.در تحولی دیگر، وزارت دفاع افغانستان از درگیری با شبه‌نظامیان طالبان در فرودگاه شهر قندهار خبر داد و اعلام کرد، نیروهای امنیتی این کشور پس از ۲۴ ساعت درگیری توانستند حمله شبه‌نظامیان طالبان به این فرودگاه را دفع کنند و این درگیری در نهایت ۶۱ کشته برجا گذاشت که اکثر آنها غیر نظامی بودند.طالبان همچنین تلاش کرد تا کنترل استان هلمند را به دست گیرد اما نظامیان آمریکایی برای جلوگیری از سقوط هلمند به دست طالبان، حملات هوایی گسترده‌ای را به مواضع نیروهای این گروه تروریست در این استان انجام دادند. مرگ ملاعمر سرکرده طالبان از دیگر تحولات مهم افغانستان بود.پس از مرگ ملاعمر،ملا منصور جانشین وی شد اما این موضوع موجبات افتراق و انشقاق را در این گروه تروریستی فراهم آورد و شماری از اعضای این گروه به داعش پیوستند.برخی از اعضای مخالف با تشکیل گروهی به نام شورای عالی امارت اسلامی افغانستان، سرکرده جدید خود «ملامحمد رسول» را انتخاب و با وی اعلام همپیمانی کردند.
گفتنی است، ملامحمد رسول در میان افرادی بود که از همپیمانی با ملااختر منصور به عنوان سرکرده جدید طالبان خودداری کرده بود. در این میان، سخنگوی معاون اول رئیس جمهوری افغانستان از کشته شدن سرکرده جدید طالبان خبر داد و گفت: بر اساس آخرین گزارش‌ها ملا «اختر محمد منصور»، سرکرده جدید طالبان و جانشین «ملامحمد عمر»، سرکرده پیشین طالبان، براثر شدت جراحات وارده در بیمارستان جان داده است. این در حالی است که، پایگاه اطلاع رسانی طالبان یک پیام صوتی منسوب به ملااختر محمدمنصور منتشر کرد که در این پیام صوتی منسوب به سرکرده گروه طالبان، وی می گوید: من زنده ام و در سلامت به سر می برم . در پیام صوتی یاد شده، ملااختر اخبار منتشر شده درباره مرگ خود را طرح دشمنان خواند. این در حالی است که سخنگوی شاخه انشعابی گروه طالبان به سرکرده محمد عبدالرسول اعلام کرد، اطمینان دارد ملااخترمحمد منصور طالبان زنده نیست و کشته شده است.
به گفته این مقام طالبان، هنگامی وی به این اطمینان دست یافت که پس از توافق طرفین بر سر آتش بس و مبادله زندانیان دو طرف، «هیبت الله آخوند» معاون اختر محمد منصور، دیدار میان آنان با اختر منصور را امکان پذیر ندانست.در چنین شرایطی، نشست چهار جانبه صلح افغانستان با حضور نمایندگانی از افغانستان، پاکستان، چین و آمریکا برای ترسیم نقشه راه و فراهم کردن زمینه از سرگیری مذاکرات صلح با طالبان سه بار به میزبانی اسلام آباد و کابل برگزار شد. در حالی که رهبران طالبان در هیچ یک از این نشست‌ها حضور نیافتند. طالبان افغانستان در نشست کابل با انتشار بیانیه ای سه شرط را برای برقراری صلح با دولت افغانستان به کمیته متشکل از نمایندگان چهار کشور آمریکا، چین، افغانستان و پاکستان ارائه داد. طالبان در اولین شرط خود خواهان مذاکره مستقیم با آمریکا به جای مذاکره با دولت افغانستان شد و در دومین شرط این گروه تسلط کامل بر ولایت هلمند و تاسیس دفتر سیاسی خود در این ولایت را خواستار شد تا بتواند فعالیت‌های سیاسی خود را دوباره از سربگیرد. در این هیاهو، گروه تروریستی داعش در افغانستان با انتشار نوار ویدئویی خواستار پیوستن نیروهای طالبان به داعش شد و اعلام کرد، درهای این گروه روی آنها باز است.در چنین شرایطی، شورای امنیت سازمان ملل متحد با صدور قطعنامه‌ای تحریم‌ها علیه طالبان افغانستان را برای 18 ماه دیگر تمدید کرد و نسبت به افزایش حضور گروههای وابسته به داعش در افغانستان هشدار داد.
بمباران بیمارستان سازمان پزشکان بدون مرز قندوز، پس از سقوط این شهر به دست طالبان، درنیمه شب توسط جنگنده بمب‌افکن‌های ارتش آمریکا از دیگر تحولات مهم دیگر این کشور بود که دست کم 30 کشته و دهها زخمی برجا گذاشت و ساختمان بیمارستان به صورت کامل تخریب شد و در آتش سوخت. در این راستا بود که سازمان ملل در جدیدترین گزارش خود از افزایش 4 درصدی تلفات غیرنظامیان افغانستان در سال 2015 خبر داد و اعلام کرد، در این سال 3545 تن کشته و 7457 تن زخمی شده‌اند که این رقم در مقایسه با سال پیش از آن 4 درصد افزایش نشان می‌دهد.
* صلح نوبل
امسال در واپسین روزها تا اعلام نام برنده جایزه صلح نوبل، برخی رسانه‌های غربی لیستی از نام نامزدهای احتمالی دریافت این جایزه را ذکر کرده بودند که از آن میان نام دکتر محمد جواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان، همچنین نام جان کری، وزیر خارجه آمریکا در کنار نام پاپ فرانسوآ، و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان دیده می‌شد. اما بر خلاف پیش بینی‌ها، بنیاد نوبل «کمیته چهارجانبه گفتگوهای ملی تونس» را به عنوان برنده جایزه صلح نوبل در سال 2015 معرفی کرد. کمیته چهارجانبه که میانجی برگزاری گفتگوهای ملی میان احزاب سیاسی تونس بود، در حالی به عنوان برنده این جایزه معرفی شد که در میان کاندیداهای احتمالی این جایزه نامی از تونس دیده نمی شد. چهار تشکل تونس معروف به کمیته چهارجانبه علاوه بر پیشنهاد مذاکره، نقشه راهی را نیز برای این گفتگوها پیشنهاد کردند تا گام به گام مطالبات مردمی، محقق و راه حل سیاسی متبلور شود. این نقشه راه شامل موارد متعدد بود که از جمله می توان به استعفای کابینه وقت، تشکیل کابینه جدید متشکل از نیروهای تکنوکرات اشاره کرد.
این گفتگوها با موفقیت به انجام رسید زیرا تونس از بحران سیاسی خارج شد و دولت جدید برسر کار آمد و احزاب سیاسی توانستند در شرایط مسالمت آمیز قدرت و پست‌های سیاسی - حکومتی را در میان خود باز توزیع کنند. اگر این اتفاق نمی‌افتاد و احزاب سیاسی تونس بر سر حل بحران سیاسی و آینده سیاسی این کشور به توافق نمی‌رسیدند، چه بسا تونس وارد مرحله تاریکی از منازعات سیاسی و حتي درگیری‌های مسلحانه می‌شد.جایزه نوبل 2015 در واقع به جامعه مدنی تونس تعلق گرفت که توانست از سال 2011 تا به 2015 این کشور را به دور از خشونت و درگیری‌های مسلحانه و بروز هرج و مرج و نقش آفرینی گروههای تروریستی، کودتای نظامی، جنگ داخلی و دخالت نظامی خارجی، راه خود را بر مبنای گفتگو ادامه دهد.کمیته صلح نوبل ابراز امیدواری کرد، این جایزه راه را برای دموکراسی در تونس هموارتر سازد. کمیته همچنین تصریح کرد این جایزه باید انگیزه‌ای برای تمامی آنهایی شود که به دنبال برقراری صلح و دموکراسی در خاورمیانه، شمال آفریقا و سایر نقاط جهان هستند.
گفتنی است، جایزه صلح نوبل سال 2014 به طور مشترک به «ملاله یوسف‌زی» دختر 16 ساله پاکستانی که قربانی حمله تروریستی گروهک طالبان قرار گرفته بود و همچنین به «کایلاش ساتیارتی» فعال هندی حمایت از حقوق کودکان کار، اعطا شد. جایزه صلح نوبل سال 2013 سازمان منع گسترش سلاح‌های شیمیایی بود و همچنین اتحادیه اروپا به دلیل اقدامات موثر در روند تغییر چهره اروپا از قاره‌ای در حال جنگ به قاره‌ای در صلح، برنده جایزه صلح نوبل سال 2012 میلادی شد.جایزه صلح نوبل که ارزش آن ۸ میلیون کرون سوئد (حدود ۸۵۰ هزار یورو) است به صورت سنتی روز دهم دسامبر، در سالروز فوت آلفرد نوبل، بنیانگذار این جایزه در اسلو اهدا می شود. ادامه دارد...
ش.د9405602