مقاومت و آینده منطقه غرب آسیا

عباس حاجی نجاری

باگذشت بیش از ۱۱ ماه از عملیات طوفان الاقصی، پیش‌بینی‌ها در مورد تأثیر این عملیات و حرکت مقاومت بر تحولات منطقه تحقق‌یافته و اکنون با صراحت می‌توان ۱۵ مهر ۱۴۰۲ (۶ اکتبر ۲۰۲۳) را آغاز فصلی جدید درروند تحولات منطقه و جهان دانست. در این روند اگرچه مردم مظلوم فلسطین تاکنون برای شکست جبهه متحد کفر و طاغوت و خنثی‌سازی برنامه‌ریزی دیرینه غرب برای سلطه صهیونیسم برجهان اسلام، بیش از ۴۱ هزار شهید تقدیم نموده‌اند، اما دستاورد‌های حرکت مقاومت که ملهم از حرکت انقلاب اسلامی است، تحول در روند‌ها و راهبرد‌ها را در پی داشته به‌گونه‌ای که ایده‌هایی که در پی عادی‌سازی روابط میان اعراب و اسرائیل یا تقسیم منطقه به لحاظ گفتمانی در دوگانه ایرانی و ضد ایرانی، عربی و ضد عربی، شیعه در برابر افراطیون تکفیری بود، به حاشیه رفته و اینک مقاومت و ضد مقاومت تعیین‌کننده و تعریف‌کننده بازی منطقه و جایگاه بازیگران شده‌اند و دوگانه شیعه در برابر سنی یا ایران در برابر اعراب را بی‌اعتبار و در خود هضم کرده است و درون جبهه مقاومت ایرانی و عرب و شیعه و سنی از جمهوری اسلامی تا حماس و جهاد اسلامی و حزب‌الله در یک جبهه قرارگرفته‌اند. جبهه مقاومت اینک یک ایده نیست بلکه یک واقعیت در پیش چشم و منشأ تحولات آینده است. 
برخی از اعترافات دشمنان مقاومت در این زمینه شنیدنی است:
- نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی بعد از عملیات شهادت‌طلبانه یک شهروند اردنی در منطقه الکرامه می‌گوید:امروز روز دشواری برای ما بود و ما با یک ایدئولوژی کشنده تحت رهبری ایران محاصره‌شده‌ایم. حماس قصد دارد بذر تفرقه را در میان ما بکارد و یک جنگ روانی را در میان خانواده‌های افراد اسیرشده باهدف اعمال فشار داخلی انجام می‌دهد. 
- آویگدور لیبرمن وزیر جنگ سابق رژیم صهیونیستی می‌گوید:ایرانی‌ها موفق شدند همه عرصه‌ها علیه اسرائیل در لبنان و یمن و سوریه و عراق را باهم متحد کنند؛ و ما باید یک برنامه جامع اتخاذ کنیم که به این تهدید پاسخ دهد، یک تهدید چندوجهی. هنوز در گل‌ولای لبنان هستیم، مردم نمی‌دانند چگونه تصمیم بگیرند، نمی‌دانند چه کار کنند، و می‌بینیم که هیچ مدیریتی وجود ندارد. ببین وقتی نخست‌وزیر با وزیر جنگ صحبت نمی‌کند نمی‌توان جنگ کرد. 

اهداف سه‌گانه آمریکا از دروغ بزرگ موشکی

محمد قادری
روزجمعه روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال که سابقه قابل‌توجهی درانتشار اخبار جعلی علیه ایران دارد و سپس شبکه سی‌ان‌ان، به نقل از مقام‌های ناشناس آمریکایی و اروپایی مدعی شدند: «ایران موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد به روسیه فرستاده که می‌تواند ابزار قدرتمندی در جنگ اوکراین باشد.»

پیشتر خبرگزاری رویترز هم درماه آگوست مدعی شده بود؛ «انتظار می‌رود روسیه به‌زودی صد‌ها موشک بالستیک کوتاه‌برد فتح-۳۶۰ را از ایران تحویل بگیرد و ده‌ها پرسنل نظامی روسیه مشغول آموزش در ایران برای استفاده از این سلاح‌های هدایت‌شونده ماهواره‌ای هستند.» تمرکز این فضاسازی رسانه‌ای، اما چنانچه ویلیام برنز، رئیس سازمان سیا و شان ساوِت، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید بر آن تاکید کردند، القای گزاره دروغ ارسال موشک‌های بالستیک ایران به روسیه برای تثبیت این انگاره تبلیغاتی بود که ایران در حال گسترش حمایت خود از روسیه در جنگ علیه اوکراین است. این عملیات روانی گسترده در حالی رقم خورد که ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه و همچنین نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد، روز جمعه اعلام کردند: «موضع جمهوری اسلامی ایران در قبال منازعه اوکراین هیچ تغییری نکرده و ارسال کمک نظامی به طرفین درگیر را که موجب گسترش خسارات انسانی و زیرساخت‌ها و همچنین فاصله گرفتن از گفتگو‌های آتش‌بس می‌شود امری غیرانسانی می‌داند.» 
پیوست دیگر این دروغ‌پراکنی علیه کشورمان، واکنش مقامات اوکراینی و اروپایی به این مسأله و جوسازی سنگین آنها علیه جمهوری اسلامی با استناد به یک گزارش کاملا جعلی بود، چنانچه مقام‌های اوکراین مجددا از عبارت دروغ «حملات روسیه با پهپاد‌های ساخت ایران» سخن گفته و مقام‌های اروپایی نیز بر این نکته تاکید کردند که «در حال همکاری با آمریکا برای اتخاذ تحریم‌های بیشتر علیه ایران هستیم.» در همین راستا وزارت خارجه اوکراین در بیانیه‌ای از جامعه بین‌المللی خواست تا فشار بر ایران و روسیه را افزایش دهد. پیتر استانو، سخنگوی اتحادیه اروپا نیز روز دوشنبه در گفتگو با خبرنگاران در بروکسل مدعی شد: «ما از اطلاعات موثق ارائه شده توسط متحدان در مورد تحویل موشک‌های بالستیک ایران به روسیه مطلع هستیم و به سرعت با هماهنگی شرکای بین‌المللی خود، از طریق اقدامات محدودکننده جدید و قابل‌توجه علیه ایران پاسخ خواهیم داد.» با این تفاسیر و با توجه به هم‌زمانی این موضوع با موضوعاتی، چون ادعای دخالت ایران در انتخابات آمریکا، تکرار سیاسی‌بازی مدیرکل آژانس درباره برنامه هسته‌ای ایران و... در یک بازه زمانی کوتاه، توجه به چند نکته درباره چرایی این فضاسازی جدید غربی‌ها علیه کشورمان ضروری است:

اول؛ به نظر می‌رسد غرب به دنبال گیر انداختن ایران در مجموعه‌ای از چالش‌هاست تا در همین آغاز به کار دولت چهاردهم، بتواند ایران را مجبور به پذیرش منویات زیاده‌خواهانه خود در قالب یک توافق جدید کند.

دوم؛ گرچه دروغ‌پراکنی غربی‌ها درخصوص نقش ایران در جنگ اوکراین پیشتر هم در مواردی، چون فروش پهپاد‌های شاهد ایرانی به روسیه برملا شده بود، اما آنها برای پنهان‌کاری و نهایتا توجیه حمایت‌های اخیر ده‌ها میلیارد دلاری از اوکراین، بهترین راه را دادن یک آدرس غلط جدید به افکار عمومی دنیا می‌دانند. 

سوم؛ غرب با استمرار این فضاسازی‌های تبلیغاتی علیه ایران، آشکارا می‌کوشد به‌زعم خود تهران را از خونخواهی شهید اسماعیل هنیه منصرف کرده و مانع تبدیل شدن جمهوری اسلامی به الگویی موفق در مقابله با نظام سلطه و کشوری نقش‎آفرین در فرآیند اجماع جهانی علیه یکجانبه‌گرایی واشنگتن شود.

رمزگشایی از چالش قفقاز

دکتر صلاح الدین هرسنی

روسیه که تا بعد از جنگ سوم میان ارمنستان و آذربایجان در مسئله «قره باغ» در برابر خواسته ها و اصرار باکو- آنکارا در احداث کریدور زنگزور مقاومت می کرد، حالا در چرخشی غیر منتظره تن به توسعه دالان و کریدور زنگزور داده است. این چرخش روسیه را باید کودتای ژئوپلیتیکی روسیه با هدف کوتاه کردن دست ایران از معادلات اوراسیا و همچنین محرومیت ایران از عواید ترانزیتی در مواصلات ارتباطی با محوریت آذربایجان شرقی به حوزه های شرقی یعنی آذربایجان و حوزه های غربی یعنی ترکیه و سپس اروپا دانست. کریدور زنگزور که تحت ابتکار باکو و آنکارا احداث گردید، آذربایجان را از جنوب ارمنستان و مشخصا از استان «سیونیک» یعنی نقطه صفر مرزی ایران و ارمنستان ابتدا به جمهوری خود مختار «نخجوان» و سپس به ترکیه متصل می کند. به واقع در پرتو کارکرد زنگزور، این کریدور خط مواصلاتی و مفصلی بین آسیا و اروپا است.
به رغم آنکه در بطن و بستر این کودتا، ترکیه و آذربایجان قرار دارند و احداث کریدور زنگزور حاصل ابتکار آنهاست اما هدف روسیه در این کودتا و چرخش آن بابت توسعه کریدور زنگزور بغرنج تر از اهداف اعلامی و اعمالی باکو و آنکارا می باشد. از منظر نشانه شناسی، چرخش روسیه بابت گسترش دالان زنگزور بیشتر متاثر از تحولات جنگ در اوکراین است. به رغم آنکه در شرایط حاضر روسیه دست بالا را در جنگ اوکراین دارد اما تصویری که از روسیه پرزنت و به نمایش در می آید، بیشتر تصویر یک بازیگر بازنده است تا برنده. چراکه نتایج جنگ روسیه در اوکراین و ایجاد دغدغه های امنیتی برای روسیه از سوی «ولادیمیر زلنسکی» در نزدیک شدن به ناتو، از منظر هدف گذاری یعنی اشغال «کی یف» و یکسره کردن کار آن مانند الحاق «شبه جزیره کریمه» به سال ۲۰۱۴ و تلاش برای برکناری دولت ها غرب گرا در «پسا انقلاب های مخملی» معطوف به نتایج راهبردی مطلوب برای روسیه نگردید. به عبارت دیگر، سیاست روسیه در هدف گذاری یعنی برکناری زلنسکی به شکست انجامید و اوکراین  به باتلاقی برای روسیه بدل شده است که بعید است بتواند از آن با کسب نتایج راهبردی مطلوب بیرون آید و اگر در شرایط حاضر به همراه باکو و آنکارا به موافقت با احداث زنگزور تن داده است، به سه دلیل است. اول آنکه روسیه تلاش دارد که با توسعه زنگزور از حوزه «لاک لند» و مناطق غیر ژئوپلیتیک و «قفل شده» به سر زمین های ژئوپلتیکی مانند خطوط تراتزینی و مواصلاتی یا همان هارتلند های جدید طبق تعبیر ژئوپولیسین معروف یعنی «نیکلاس اسپایکمن» شیفت کند و دست یابد. دوم آنکه  روسیه می خواهد با نزدیکی به باکو از حوزه نفوذ تدریجی ناتو در قالب «پان تورانیسم» جلوگیری کند. سوم آنکه  روسیه می خواهد با گوشمالی به ارمنستان به جهت نزدیکی با غرب، از کریدور مواصلاتی ارمنستان برای صدور انرژی به اروپا  استفاده کند. به این ترتیب اهداف آشکار و نهان روسیه در این موافقت، بسیار خطر ناک تر و مضرتر از اهداف باکو و آذربایجان در احداث زنگزور است. طُرفه آن است که چرخش روسیه بابت موافقت توسعه زنگزور به همراه باکو و آنکارا در شرایطی صورت می گیرد که گمان می رود که روابط مسکو – تهران راهبردی و استراتژیک است. اما واقعیت ها و رفتارهای پاندولی و سینوسی روسیه نشان داد که روابط مسکو با تهران در بهترین شرایط تاکتیکی و راهکنشی، همکاری بر سر تحریم های غرب و مبتنی بر نشانگانی چون «صلح سرد» است. به واقع می توان رابطه مسکو و تهران را همانند جاده و عشق یک طرفه دانست و آن را در این گزاره خلاصه کرد که: «ما به او محتاج هستیم، او به ما مشتاق نیست.!!» به این طریق و با موافقتی که از طرف  روسیه بابت گسترش دالان زنگزور صورت گرفته، می توان اینگونه گفت که موافقت روسیه در ابتدا در ادامه همان بد عهدهای زنجیری در قبال ایران و سپس تلاش برای برهم زدن «نظم وستفالیایی» است. اگر نظم وستفالیایی منجر به تصلب مرزهای سیاسی گردید، اگر نظم وستفالیایی از سیالیت و ژلاتینی شدن مرز های جغرافیایی جلوگیری کرد، اگر نظم وستفالیایی موجب «دولت- ملت سازی» در الگوی مدرن در پسا وستفالیا گردید، موافقت روسیه بابت توسعه دالان زنگزور به معنای بر هم زدن مرز ها، سیالیت و ژلاتینی شدن دوباره مرز ها و در نتیجه رساندن معادلات به آشفتگی و نظم آنارشیک پیشا وستفالیاست.
به این ترتیب، با موافقت روسیه به توسعه کریدور زنگزور، می توان ایران را مهمترین بازنده تحولات و کودتای ژئولیتیکی زنگزور دانست. در این میان زیان ایران بیشتر بدان جهت است که چون کریدور زنگزور درست در جنوب ارمنستان در استان «سیونیک» یعنی در نقطه صفر مرزی ایران و ارمنستان عبور می کند، این وضعیت موجب حذف مرزی ایران و ارمنستان می شود و روابط ایران را با ارمنستان محدود و همچنین دست ایران را برای دسترسی به ارمنستان به ترکیه و آذربایجان وابسته می کند.

خاطرات آیت‌الله و مثلث گنجی، آشنا و تاجزاده