در مکتب تشیع، «شهامت» یکی از ویژگیهای برجسته انسانهای مؤمن و متعهد بهشمار میآید. این مفهوم بهمعنای قدرت و جسارت در دفاع از اصول، ارزشها و اعتقادات دینی است. شهامت در تشیع به ویژگیهای فیزیکی اختصاص ندارد؛ بلکه آن را در جنبههای اخلاقی، روحی و اجتماعی طلب میکند. افراد باشهامت در تشیع کسانی هستند که در برابر ظلم و ستم ساکت نمیمانند و از حق و حقیقت دفاع میکنند. مولایمان علی (ع) الگوی بارز شهامت در تاریخ اسلام شناخته میشود. ایشان با وجود خطرات و چالشهای فراوان، همیشه در کنار حق ایستاد و از آن دفاع کرد. بنابر آموزههای رفتاری امام علی (ع)، شهامت بهمعنای ایستادگی در برابر باطل و نهراسیدن از پیامدهای آن است. ویژگیهای افراد باشهامت در مکتب تشیع شامل صداقت، قاطعیت و استقامت است. این افراد نه تنها به اصول خود پایبندند، بلکه در عمل نیز براساس آن اصول رفتار میکنند. صداقت در کلام و عمل، یکی از ارکان شهامت است. آنها از بیان حقیقت نمیترسند، حتی اگر این حقیقت به قیمت از دست دادن موقعیت یا جانشان تمام شود.
«قاطعیت» نیز از دیگر ویژگیهای افراد با شهامت است. این افراد توانایی تصمیمگیری درست و قوی را دارند و نمیگذارند ترس یا تردید بر آنها غلبه کند. در شرایط سخت، بهجای تسلیم شدن، با روحیهای قوی و ارادهای آهنین با چالشها مقابله میکنند.
«استقامت» از دیگر ویژگیهای بارز شهامت است. افراد باشهامت در مواجهه با مشکلات و موانع، از پا نمیافتند و با عزمی راسخ به مسیر خود ادامه میدهند. این استقامت، نه تنها در ابعاد فردی، بلکه در ابعاد اجتماعی نیز بروز میکند؛ یعنی آنها در کنار دیگران ایستاده و به تقویت روحیه جمعی کمک میکنند. شهامت در مکتب تشیع بهمعنای ایستادگی در برابر باطل، صداقت، قاطعیت و استقامت است که این ویژگیها باعث میشود افراد باشهامت نهتنها خود را در برابر چالشها و مشکلات محفوظ نگه دارند، بلکه به دیگران نیز روحیه و امید دهند. شهامت در مکتب تشیع، نه تنها به یک ویژگی فردی اشاره دارد، بلکه یک ارزش اسلامی و حتی اجتماعی بهشمار میرود. افراد باشهامت در تشیع، موجب تقویت جامعه و ایجاد فضایی برای رشد و پیشرفت میشوند. آنها با ایستادگی در برابر ظلم و تباهی، چراغی برای هدایت دیگران هستند و به عنوان نمادهای حق و عدالت در تاریخ اسلام شناخته میشوند.
«شهامت» ویژگی برجستهای است برای کسانی که میخواهند در راه خدا جهاد کنند. خداوند در قرآن میفرماید: «.. إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاهُ عَلَیْکُمْ وَ زادَهُ بَسْطَهً فِی الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ...»؛ به درستیکه خدا او را بر شما برگزید و در دانش و توانایی او را افزونی بخشید... (بقره/۲۴۷) البته این برگزیدگی مقدمهای دارد و آن، غلبه بر هوای نفس است. در اصل، شهامت و شجاعت، چیرهشدن بر نفس اماره و هوای نفس است. چنانکه رسول خدا (ص) میفرمایند: «اشجع النّاس من غلب هواه»؛ شجاعترین مردم کسی است که بر هوای نفسش چیره شود. (نهجالفصاحه، ح۲۹۹) این غلبه باعث سربلند شدن در امتحانات الهی میشود و مقامات مؤمن مدام بالاتر میرود.