همکاری راهبردی ایران و روسیه علیه تروریسم

خبر استفاده روسيه از پايگاه نظامي نوژه همدان براي حمله به مواضع داعش زياد سروصدا كرد. اين اولين بار بود كه جمهوري اسلامي ايران اجازه‌ استفاده از پايگاه نظامي‌اش را به يك كشور خارجي مي‌داد. شايد همين اولين بار بودن كفايت مي‌كرد تا سروصداي اين اتفاق زياد باشد، اما برخي‌ها موضوعات ديگر را هم وسط كشيدند تا معلوم شود پاي انگيزه‌هاي ديگري هم وسط است؛ همان‌هايي كه تا ديروز براي همكاري نظامي ايران با امريكا عطش‌شان فوران كرده بود، موج مخالفت‌شان در فضاي مجازي با ليدري بي‌بي‌سي به راه افتاد. اين بار به مخالفت‌ها وجه قانوني هم دادند و مدعي شدند كه اين استفاده روسيه از پايگاه نظامي نوژه همدان در مخالفت با اصل 146 قانون اساسي است. پاسخگويي به شبهات تلگرامي شايد وجهي نداشته باشد، اما روز گذشته پاي اين شبهه به صحن علني مجلس رسيد و البته پاسخ نسبتاً روشني هم از سوي رئيس مجلس دريافت كرد.

روسيه در ايران پايگاه نظامي ندارد

روز گذشته در صحن علني مجلس، حشمت‌الله فلاحت‌پيشه، شبهه مغايرت استفاده روسيه از پايگاه نظامي ايران را با اصل 146 يادآور شد. او البته به پايدار نبودن مواضع بين‌المللي ابرقدرت‌ها هم اشاره كرد و توضيح داد كه قدرت‌ها در قالب ملاحظات عمل مي‌كنند. علي لاريجاني، رئيس مجلس هم توضيح داد كه ايران پايگاهي در اختيار روسيه قرار نداده است و اگر در رسانه‌ها چنين چيزي مطرح شده، تكذيب مي‌كند.

رئيس مجلس همچنين در مورد مواضع ناپايدار ابرقدرت‌ها هم به يكسان شدن مواضع ايران و روسيه در موضوعات منطقه اشاره كرد: «ما فکر مي‌کنيم روسيه تلقي درستي از منطقه پيدا کرده و در يک سال اخير آنها همکاري را با ايران در زمينه حل بحران تروريستي در منطقه آغاز کردند، در مسئله سوريه همکاري نزديکي با روس‌ها داريم و فکر مي‌کنيم بعد از اين مدت روشن شد که نظرات ايران که در مسئله سوريه مراقبت مي‌کرد که در کل منطقه آشوب به پا نشود، صحيح بوده است. از اينکه روسيه در مسئله يمن نيز توجه بيشتري پيدا کرده است، خرسنديم؛ نظرات ايران با روسيه در حل بحران تروريستي منطقه نزديک است و همکاري در اين زمينه با روس‌ها انجام مي‌شود اما به هيچ وجه هيچ پايگاه نظامي به روسيه و نه به هيچ کشور ديگري داده نشده است.»

اصل 146 چه مي‌گويد و ايران چه كرده است؟

اصل 146 قانون اساسي كه برخي مخالفت‌شان با همكاري ايران و روسيه را پشت آنها پنهان كرده‌اند، مي‌گويد: «استقرار هرگونه پايگاه نظامي خارجي در کشور هرچند به عنوان استفاده‌هاي صلح‏آميز باشد ممنوع است.» اما كمي تأمل (و حتي نه دانش حقوقي يا سياسي) براي درك تفاوت «استقرار يك پايگاه نظامي خارجي در ايران» با «اجازه استفاده محدود روسيه از پايگاه نظامي نوژه» مشهود است.

استقرار پايگاه نظامي يك كشور در كشور ثاني به مفهوم آن است كه كشور ميزبان اجازه هيچ دخل و تصرفي در پايگاه مذكور يا اقدامات انجام شده در آن را ندارد و در واقع استقرار چنين پايگاهي نظامي به معناي حاكميت يك كشور در قلب كشور ديگر و نقض حاكميت ملي كشور ميزبان است. در واقع كشور ميزبان اختياري در مورد آن بخش از كشورش كه در اختيار كشور بيگانه قرار داده، ندارد، اما آيا اينك وضعيت در پايگاه نوژه همدان اينگونه است؟!

پايگاه اطلاع‌رساني دفتر رهبري (khamenei. ir ) در تحليلي كه سال 83 در مورد اصول سياست خارجي در قانون اساسي منتشر كرده، در مورد اصل 146 مي‌نويسد: «يکي از اهرم‌هاي نفوذ بيگانگان، ايجاد و تأسيس پايگاه‌هاي نظامي در کشورهاي ديگر مي‌باشد. امروزه رسم بر اين است که قدرت‌هاي بزرگ، به منظور تقويت اقتدار نظامي و سياسي خود در نقاط مختلف جهان، مبادرت به تشکيل پايگاه‌هاي نظامي در کشورها مي‌نمايند.» با توجه به اينکه اين پايگاه‌ها را مي‌توان جزئي از حاکميت نظامي يک کشور در کشور ديگر قلمداد كرد، اين امر نه تنها حاکميت ملي کشور ميزبان را خدشه‌دار مي‌سازد، بلکه يک نوع اشغال نظامي محسوب مي‌شود. در اين خصوص اصل 146 قانون اساسي مقرر مي‌دارد: «استقرار هرگونه پايگاه نظامي و خارجي در کشور هرچند به عنوان استفاده صلح‌آميز، ممنوع است.»

مطابق اين تحليل، مفهوم استقرار پايگاه نظامي روشن است. و البته اين هم روشن است در همدان چنين وضعيتي حاكم نيست. روسيه در جنگ سوريه در واقع در مقام متحد نظامي ايران است؛ جنگنده‌هاي روسي اگر بخواهند براي حمايت از مواضع ايران و حزب‌الله و سوريه، تكفيري‌ها را مورد حمله هوايي قرار دهند، بايد مسافتي 2 هزار كيلومتري را از روسيه تا سوريه طي كنند و البته نياز به دريافت مجوز براي استفاده از حريم هوايي چند كشور را دارد، اما با همكاري ايران كه خود در جبهه مقابل داعش ايستاده و استفاده از پايگاه نوژه در همدان، اين مسافت به 900 كيلومتر تقليل يافته و صرفاً هم نياز به دريافت مجوز براي استفاده از حريم هوايي عراق است كه با توجه به همكاري مستشاري ايران با عراق، دريافت اين مجوز مشكلي به شمار نمي‌رود. آيا همكاري اينگونه ايران با متحد نظامي خود در سوريه خلاف قانون اساسي است؟!

مصوبه شوراي عالي امنيت ملي است

اصل 176 قانون اساسي كه به وظايف شوراي عالي امنيت ملي مي‌پردازد، در بند سوم از اين وظايف مي‌گويد: «بهره‏‌گيري از امکانات‏ مادي‏ و معنوي‏ کشور براي‏ مقابله‏ با تهديدهاي‏ داخلي‏ و خارجي.» همين بند براي اينكه اين شورا در مصوبه‌اي به روسيه اجازه بدهد كه براي حمايت از مواضع ايران در جنگ سوريه از پايگاه نوژه همدان استفاده كند، كفايت مي‌كند.

علاءالدين بروجردي، رئيس كميسيون امنيت ملي مجلس در اين زمينه توضيح مي‌دهد: «آنچه در پايگاه نوژه همدان رخ مي‌دهد پرواز هواپيماهاي روسيه است که بر اساس مصوبه شوراي عالي امنيت ملي و در چارچوب همکاري‌هاي چهارجانبه ايران، روسيه، سوريه و عراق است. اين همکاري مغايرتي با قانون اساسي ندارد، چراکه پايگاه هوايي همدان نه پايگاه روسي شده و نه جنگنده‌اي در پايگاه نوژه مستقر شده است. تنها اقدامي که صورت مي‌گيرد اين است که هنگام پرواز اجازه داده مي‌شود جنگنده‌هاي روسي براي دريافت سوخت در چارچوب همکاري‌هاي دوجانبه و چهارجانبه از اين پايگاه استفاده کنند که در اين چارچوب همکاري‌ها کاملاً منطقي است.»

بروجردي درباره ادعاي برخي سايت‌هاي صهيونيستي كه عنوان کرده‌اند در پايگاه نوژه همدان سامانه اس400 روسي مستقر شده، تأکيد کرد: «سايت‌هاي صهيونيستي مطالب خلاف اعتبار عنوان مي‌کنند، در کل هيچ استقراري توسط روسيه در خاک جمهوري اسلامي صورت نگرفته است.»

اقدامات ايران نيازمند تفسير به رأي آمريکا نيست

علي‌اكبر ولايتي نيز در جمع خبرنگاران در پاسخ به سؤالي در خصوص همکاري‌هاي ايران و روسيه در مبارزه با تروريسم گفت: «اين نوع همکاري مشترک در مبارزه با تروريسم و تهاجم امريکا و متحدان آن به متحدان ماست و هنگامي که امريکا و متحدان آن به سوريه و عراق حمله مي‌کنند و قصد شکستن زنجيره مقاومت و کشتار مردم بي‌گناه اين کشور را دارند، طبيعي است که ايران در مقابل آنها بايستد؛ همانگونه که روسيه ايستاده است. طي ماه‌هاي گذشته، قرارهايي با روسيه و ديگر دوستانمان گذاشته‌ايم که در برابر اين تهاجمات بايستيم که از آن جمله همکاري‌هاي دفاعي است که مشاهده کرديد و اين نيز امر غيرمنتظره‌اي نيست.»

او در ادامه در خصوص نگراني امريکا در اين خصوص گفت: «اقدامات ايران نيازمند تفسير به رأي امريکا نيست. تفسيرهاي امريکا را قبول نداريم و ايران از متحدان منطقه‌اي خود و همچنين سوريه دفاع مي‌کنند. کمک به سوريه مانند کمک به عراق براساس درخواست دولت قانوني اين کشور است. جمهوري اسلامي ايران منتظر نشده که ببيند امريکايي‌ها در مورد اقدامات ايران نگران هستند يا نه؛ نگران باشند.»

ولايتي در خصوص حضور امريکا و متحدان آن مانند عربستان در سوريه گفت: «اين موضوع خلاف‌نظر دولت سوريه است و حضور امريکايي‌ها غيرقانوني است.»

بايد جمهوري اسلامي را تحسين كرد

حالا پنج سال از جنگ سوريه مي‌گذرد. جنگي كه حتي وقتي داخلي نبودن آن توجيه شد، باز هم به نظر مي‌رسيد جبهه‌اي است كه بيشتر به جهان اسلام تعلق دارد. جمهوري اسلامي ايران از ابتداي امر بر خطر وجود تروريسم در سوريه براي كل دنيا تأكيد كرد؛ موضعي كه شايد آن اوايل چندان جدي گرفته نشد. اما كم‌كم اغلب دولت‌ها و ملت‌ها دريافتند كه اين جنگ و تروريسم برخاسته در سوريه فقط عليه حكومت بشار اسد يا حتي صرفاً عليه مردم سوريه نيست. ايران تلاش كرد در اين مسير روسيه را با خود همراه كند كه اين اتفاق پس از سفرهاي چندباره مقامات سياسي و نظامي طرفين و ديدارهاي دوجانبه اتفاق افتاد. حال بايد سياست جمهوري اسلامي را تحسين كرد كه توانسته يكي از قدرت‌هاي جهان را پاي جبهه خودي بياورد تا با هزينه خود بجنگد. ايران، حزب‌الله، روسيه و حتي عراق در اين ميدان اعضاي تيمي واحد عليه داعش هستند؛ اعضاي يك ائتلاف عليه تروريسم. عجيب نيست كه اعضاي يك تيم به همديگر پاس دهند.

http://javanonline.ir/fa/news/805425

ش.د9501715