صرف نظر از این که مقتدی صدر در سفر به عربستان چه اهدافی را دنبال می کند، با توجه به سوابق و رویکرد منفی عربستان نسبت به عراق و شیعیان، اعتماد بیش از حد رهبر جریان صدر به آل سعود خصوصا ولیعهد جدید و جوان این کشور، ضمن آن که خطر نفوذ عربستان را در عراق به ویژه در مرحله پساداعش و در آستانه انتخابات 2018 افزایش می دهد، آینده سیاسی مقتدی صدر و جریان تحت رهبری وی را نیز زیر سوال خواهد برد.
سفر سید مقتدی صدر، رهبر جریان صدر عراق، به عربستان سعودی، توجه محافل سیاسی و رسانه ای عراق و منطقه را به خود جلب کرده است. آن چه شگفتی این محافل را برانگیخته آن است که سعودی ها از سال 2003 تا کنون هیچ گاه نسبت به عراق و خصوصا شیعیان این کشور نگاه مثبتی نداشته و بلکه پرونده شان در این کشور آکنده از فتنه انگیزی و جنگ افروزی است. در مقابل، مقتدی صدر نیز عموما مواضع تندی علیه سعودی ها داشته و غیر از سفری که در سال 2006 در دوره پادشاهی ملک عبدالله بن عبدالعزیز به ریاض داشت، رابطه ای آشکاری با مقامات سعودی نداشته است.
مقتدی صدر که به دعوت رسمی ولیعهد جدید عربستان، محمد بن سلمان، راهی این کشور شده بود، در شهر بندری جده از سوی ثامر السبهان سفیر سابق سعودی در بغداد، مورد استقبال قرار گرفت. السهبان سال گذشته میلادی به دلیل اهانت به مقدسات ملت عراق و تلاش های فرقه گرایانه از این کشور اخراج شده بود.
در باره این سفر و ابعاد، اهداف و پیامدهای آن نکات ذیل قابل توجه است:
1- عربستان سعودی پس از ولیعهدی محمد بن سلمان، تحرکات دیپماتیک خود را افزایش داده است. در این میان عراق از نگاه سعودی ها جایگاه مهمی دارد، لذا عزم جدی دارند تا در صحنه سیاسی این کشور بیش از گذشته نقش آفرینی کنند. با اخراج سفیر سعودی از بغداد، مناسبات دو طرف تیره شد؛ اما از سوی دو طرف تلاش هایی برای ترمیم مناسبات صورت گرفت. عادل الجبیر وزیر خارجه سعودی در اسفندماه سال گذشته به بغداد سفر کرد و حیدر العبادی نخست وزیر عراق نیز چندی پیش به دیدار مقامات سعودی رفت. دعوت از مقتدی صدر نشانگر آن است که تمایل سعودی به ایجاد روابط با عراق از سطح دولتی و رسمی فراتر رفته است.
2- با آن که مقتدی صدر در گذشته مواضع تندی علیه سعودی ها داشت، اما اینک دعوت ولیعهد سعودی را لبیک گفته و به ریاض سفر کرده است. اختلافات صدر با برخی جریانات و شخصیت های شیعی به ویژه نوری المالکی، مخالفت او با بشار اسد رییس جمهور سوریه و مهمتر از آن، اختلافات و دوری او از جمهوری اسلامی ایران، فرصت مناسبی در اختیار عربستان قرار داده است تا روی او سرمایه گذاری تازه ای انجام دهند.
3- دعوت محمد بن سلمان ولیعهد سعودی از مقتدی صدر نشانگر آن است که ریاض نسبت به جذب نیروهای شیعه در عراق و دور ساختن آن ها از جمهوری اسلامی ایران، اهتمام خاصی دارد. جریان صدر در پارلمان عراق دارای 34 کرسی است و از طرفی گروه موسوم به «سرایا السلام» که با بیش از60 هزار نیروی مسلح در قالب حشدالشعبی فعالیت می کند، وابسته به جریان صدر است. پایگاه اجتماعی جریان صدر نیز نسبت به سایر جریانات شیعی (حزب الدعوه و مجلس اعلا) از موقعیت بهتری برخوردار است، لذا انتخاب سعودی ها برای جذب این جریان در مقابله با نفوذ ایران در عراق، با هوشمندی انجام شده است.
4- دیدار مقتدی صدر ازعربستان که با استقبال گرم سعودی ها، واکنش ها و انتقادات تند برخی مسئولان عراقی و نیز برخی رسانه های ایرانی را برانگیخت، به ویژه آن که سفر وی به عربستان، همزمان با تشدید سرکوب شیعیان این کشور در منطقه العوامیه در شرق عربستان بود. البته برخی جریانات در داخل عراق از سفر مقتدی صدر به عربستان استقبال کردند. این جریانات به طور طبیعی با جمهوری اسلامی ایران میانه خوبی نداشته و قائل به نزدیکی بغداد به ریاض هستند.
نکته قابل توجه آن است که «محمد جمیل المیاحی» عضو حزب «جریان حکمت ملی» (حزب منشعب شده از مجلس اعلای اسلامی عراق) طی بیانیه ای ضمن استقبال از سفر مقتدی صدر به عربستان، خواستار استفاده از این فرصت برای تقویت روابط خارجه عراق شد.
5- صرف نظر از این که مقتدی صدر در سفر به عربستان چه اهدافی را دنبال می کند، با توجه به سوابق و رویکرد منفی عربستان نسبت به عراق و شیعیان، اعتماد بیش از حد رهبر جریان صدر به آل سعود خصوصا ولیعهد جدید و جوان این کشور، ضمن آن که خطر نفوذ عربستان را در عراق به ویژه در مرحله پساداعش و در آستانه انتخابات 2018 افزایش می دهد، آینده سیاسی مقتدی صدر و جریان تحت رهبری وی را نیز زیر سوال خواهد برد.
6- نکته دیگری که در سفر مقتدی صدر به عربستان مهم است، رویکرد دولت جدید آمریکا نسبت به عربستان و چراغ سبزی است که دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا به سعودی ها داده است. بر اساس توافقات انجام شده که در نخستین سفر ترامپ به ریاض صورت گرفت، عربستان نقش محوری خود را در منطقه و خصوصا در میان اعراب بازیافته و قرار است با حمایت واشنگتن سیاست های جدیدی را دنبال کند. قطع روابط و اعمال فشار علیه قطر از جمله این سیاست ها بود و اینک از قرار معلوم، نوبت جذب عراق و ارتباط با آن دسته از جریانات شیعی این کشور است که به نوعی با ایران زاویه داشته و هدف آن است که آنان را وارد پازل بازی عربستان و آمریکا کنند.
7- رسانه های وابسته به سعودی نسبت به سفر مقتدی صدر به عربستان اهتمام خاصی نشان دادند و این امر را پس از انشعاب سید عمار حکیم از مجلس اعلا، گام دیگری در جهت جدایی شیعیان عراق از «قیمومیت ایران» قلمداد کردند. به ادعای این رسانه ها، هم سید عمار حکیم و هم سید مقتدی صدر، مدیون حمایت های ایران هستند؛ اما اکنون به مرحله ای رسیده اند که تاب پدرسالاری و نفوذ ایران در عراق را ندارند و سعی می کنند با گفتمان ملی و عربی، به تنش زدایی با محیط پیرامونی به ویژه با رقبای ایران بپردازند.
8- نکته دیگری که در عملیات روانی و جنگ تبلیغاتی رسانه های سعودی به چشم می خورد، اتهام زنی به ایران در ایجاد نزاع طائفه ای و مذهبی در عراق و منطقه است که البته امر بی سابقه ای نیست. نکته قابل توجه اما آن است که در ادامه این اقدام رسانه ای، ادعا شده است که عربستان در دوره ولیعهدی محمد بن سلمان، با رویکرد فراطائفه ای و اعتدالی در صدد حل مشکلات و نزاع های طائفه ای در عراق است و دعوت از مقتدی صدر نیز در این جهت انجام شده است؛ ادعای مضحکی که خرابه های یمن فریبندگی آن را بر ملا می کنند.
در مجموع باید گفت سعودی ها در دوره ولیعهدی محمد بن سلمان با اشاره و حمایت های آمریکا طرح تازه ای در منطقه درانداخته اند. هدف از این طرح بازگرداندن نقش محوری به عربستان سعودی و منزوی کردن جمهوری اسلامی ایران و محور مقاومت است.
گرایش عراقی ها و خصوصا برخی شیعیان به عربستان، البته جای سوال و تردید دارد، اما دیری نخواهد انجامید که فریبکاری آل سعود و اهداف توسعه طلبانه آنها که با رنگ و لعاب اعتدال و رویکرد فرامذهبی ترویج می شود، در منطقه و به ویژه عراق برملا و ناکام خواهد شد.
اگر پیروزهای اخیر محور مقاومت در عراق، سوریه، لبنان و یمن را در کنار شکست های مکرر سعودی ها قرار دهیم، می توان نتیجه گرفت انزوای واقعی گریبان آل سعود را گرفته است./
یاد قضایای زمان امام علی و امام حسن و امام حسین علیهم السلام و عهد شکنی کوفیان و ... می افتم 
