ایران خروج از برجام را در دستورکار قرار داده، ولی به صورت مرحله به مرحله ولی آمادگی دارد اگر طرف‌های مقابل تعهداتشان را انجام دهند به مرحله قبل برگردد.
سیدعباس عراقچی با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری درباره جزییات پاسخ ایران به خروج آمریکا از برجام و بدعهدی اروپایی‌ها گفت: بیش از دوسال است ما پدیده‌ای به نام ترامپ و دولت تندرو در امریکا روبرو هستیم که اعتقاد دارند برجام بدترین توافق امریکاست و با این توافق جمهوری اسلامی قوی‌تر شده است. پس باید با این نظام برخورد شود.
مهمترین سخنان سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه او عبارتند از:
-بیش از دوسال است ما با پدیده‌ای به نام ترامپ و دولت تندرو در امریکا روبرو هستیم که اعتقاد دارند برجام بدترین توافق امریکاست و با این توافق جمهوری اسلامی قوی‌تر شده است. پس باید با این نظام برخورد شود.
-ترامپ تلاش کرد شرایطی ایجاد کند تا ایران از برجام خارج شود. او تلاش کرد اروپا را با خود همراه کند، اما در این مسایل شکست خورد و در نهایت به این نتیجه رسید باید از برجام خارج شود.
-یک‌سال قبل این کار صورت گرفت و متحدین امریکا یعنی اروپا با این سیاست همراه نشد. پس از این سیاست حداکثری را علیه ایران را اتخاذ کردند. ابعاد جدیدی به تحریم‌های خود افزودند. جمهوری اسلامی با درایت سعی کرد در دام آمریکا نیفتد.
-چهار بار در این مدت کمیته برجام تشکیل جلسه داد و اعضا متعهد شدند خروج امریکا را برای ایران جبران کنند و در ۱۱ حوزه مختلف شامل مالی، بانکی، نفت، تجارت و حمل و نقل راه حل عملی پیدا کنند. اما در عمل چندان نتوانستند موفق شوند. البته شاید ترکیبی از نخواستن و نتوانستن بود.
-اروپا متعهد بود کاری انجام دهد و قدم اول ایجاد کانال مالی بود.
-تندروها در آمریکا معتقد بودند که تحریم‌هایی که برای ایران به واسطه برجام برداشته شده باید برگردد، آمریکا تلاش کرد که شرایطی را ایجاد کند که ما خودمان از برجام خارج شویم تا تقصیر شکست برجام بر عهده جمهوری اسلامی ایران قرار بگیرد.
-جمهوری اسلامی ایران با درایت کامل و هوشمندی با این نیت آمریکا مقابله کرد، آمریکاییها به شدت تلاش کردند تا اروپایی‌ها را با خود همراه کنند که در این امر نیز ناکام ماندند.
-آمریکا تلاش کرد تا مذاکرات جانبی را درست کند که جمهوری اسلامی با این پدیده انحرافی مقابله کرد و نهایتا ترامپ به این نتیجه رسید که باید از برجام خارج شود تا به قول خودشان زنجیرهایی که باز کرده بودند را دوباره ببندند و تحریم‌ها علیه ایران بازگردد.
-فارغ از همه فشارهای بین المللی و این که حتی متحدین آمریکا با آن موافقت نکردند و علنا اعلام کردند که با این سیاست مخالف هستند، اما امریکااز برجام خارج شد و سیاست فشار حداکثری را علیه حمهوری اسلامی ایران در پیش گرفتند، در واقع این سیاست تعریف شده‌ای است و طبیعتا این استراتژی علیه کشوری اتخاذ شده که قوی است.
-آمریکاییها قدم به قدم فشارهای خود را سنگین‌تر کرده و تحریم‌ها را با شدت اجرایی کردند و ابعاد جدیدی را به این تحریم‌ها اضافه کردند، جمهوری اسلامی ایران با هوشمندی سعی کرد که در دام تحریک آمریکا نیفتد و به دنیا و باقی اعضای برجام فرصت بدهد، ما تمام مکانیزم‌های برجام را فعال کردیم به نحوی که کمیسیون مشترک برجام ۴ بار در سطح معاونین و وزرای امور خارجه در طی یک سال گذشته تشکیل جلسه داد.
-کشورهای باقی مانده در برجام در این جلسات خود را متعهد کردند که تبعات خروج امریکا از برجام را برای جمهوری اسلامی ایران جبران کنند و در بیانیه‌ها بارها تاکید کردند که بقای برجام تامین منافع ایران در این قرار داد است.
-کمیسیون مشترک برجام چهار بار به خواست ایران تشکیل جلسه داد و دیگر کشورهای باقیمانده در بیانیه‌ها متعهد شدند که ایران در برجام باقی بماند و راه‌حل‌های عملیاتی در ۱۱ حوزه مختلف پیدا کنند.
-در عمل موفق نشدند این راه‌حل‌ها را پیاده کنند. شاید به نظر من ترکیبی از دو باشد که شاید نخواستند و یا نتوانستند. اروپایی‌ها متعهد بودند یکسری کارها را انجام دهند قدم اول این بود یک کانال مالی و بانکی ایجاد کنند اول گفتند بانک‌های مرکزی را فعال می‌کنند که آمریکا پیغام داد آن را تحریم می‌کند بعد گفتند بانکی را اختصاص می‌دهیم آمریکا مقابله کردند و بعد سر اینستکس آمدند.
-اروپایی‌ها کند در این مسیر حرکت کردند، چه نمی‌خواستند، چه نمی‌توانستند به حال ما فرقی نداشت، نتیجه این بود که به خاطر تعهدی که داده بودند و درخواستی که گفته بودند هفته‌ها را تمدید کردند و جلسات مختلف تشکیل دادیم و تا الان یک سال شده است که خویشتنداری هوشمندانه ایران یک برتری سیاسی و اخلاقی برای ما در سطح دنیا ایجاد کرد. اجماعی که آمریکا سعی می‌کرد علیه ما ایجاد کند با رفتارهای ما علیه آمریکا ایجاد شد.
-چهار بار تلاش‌های آمریکا برای کشاندن ایران به شورای امنیت شکست خورد. در همه اینها ناکام بودند چون جامعه بین‌المللی مخالفت می‌کرد. بعد کنفرانس ورشو را راه انداختند سعی کردند ائتلاف عربی را راه بیندازند که شکست خورد.
-ما به اروپا و چین و روسیه فرصت کافی دادیم تا به نقطه‌ای رسیدیم که آمریکا اعلام کرد سیاست فروش نفت صفر را دنبال می‌کند و مجوزها را تمدید نمی‌کند و ما در نقطه‌ای قرار گرفتیم که به لحاظ اخلاقی و سیاسی به همه فرصت داده بودیم.سیاست آمریکا قابل اغماض نبود و تصمیم گرفته شد که ما وارد پروسه کاهش برخی تعهدات شویم.
-حرفی که اروپایی‌ها به ما زدند این بود که در این یک سال متوجه شدند چقدر به اقتصاد آمریکا وابسته هستند. ایران دنبال نتیجه بود و دنبال منافعش هست و ما دنبال منافع خودمان حرکت می‌کنیم.
-تصمیم ایران نقض برجام نیست، استفاده از ابزارهای داخل برجام برای تامین منافع مردم ایران است و به معنای خروج از برجام و نقض برجام هم نیست. براساس بند ۲۶ و ۳۶ برجام این حق را داریم از این ابزارها برای تامین منافعمان استفاده کنیم.
-ما خروج از برجام را در دستورکار داریم. ایران خروج از برجام را در دستورکار قرار داده، ولی به صورت مرحله به مرحله ولی آمادگی دارد اگر طرف‌های مقابل تعهداتشان را انجام دهند به مرحله قبل برگردد. ایران امروز اعلام کرد به محدودیت خود برای میزان ذخایر خود در آب سنگین و اورانیوم قائل نیست.
-ما در مرحله اول یکی از ستون‌های برجام را هدف قرار دادیم. اگر خواسته‌های ما بعد از ۶۰ روز وارد گام دوم نشود و گام دوم را از الان برای آنها مشخص کرده‌ایم. بعد از آن ما به ۳.۶۷ درصد پایبند نخواهیم بود و هر درصد غنی سازی بخواهیم انجام می‌دهیم.
-در گام دوم کار دیگری صورت می‌گیرد که بحث اراک است. در طراحی قرار بود و هست که کشورهای عضو برجام به ما کمک کنند و کارگروهی با حضور ایران و ۱+۵ که الان ۱+۴ شده تشکیل شد. در طول یک سال گذشته این روال مدرن سازی اراک به خوبی پیش نرفت، علت آن هم ترسی بود که کشورهای برجام از همکاری با ایران داشتند چون شرکت‌های معتبر هسته‌ای آنها درگیر شدند و از ترس تحریم شدن یک مقدار تعلل‌هایی صورت گرفت. در نامه رئیس جمهور گفتیم انتظار داریم اراک به پروسه تکمیل خود برگردد. دیزاین‌های اولیه انجام شده قرارداد تجهیزات بسته شده و باید به مسیر برگردیم.
-اگر به تعهداتشان عمل نکردند راکتور تحقیقاتی اراک را با طراحی و تکنولوژی خودمان می‌سازیم.ما تصویر واضح جلوی چشم کشورهای طرف برجام قرار دادیم و در عین حال آمادگی خود را برای مذاکره اعلام کردیم.
-اگر در این مراحل گام به گام کشورهای ۱+۴ یا هر یک به تنهایی یا آمریکا به شورای امنیت مراجعه و سعی کنند قطعنامه‌های گذشته را برگردانند یا قطعنامه جدیدی صادر کنند، ایران یک پاسخ قاطع و محکم خواهد داد. رئیس جمهور پاسخ را کاملا در نامه ذکر کرده و ابعادش را گفتند و ترجیح دادند باز نشود.
-کشورهای عضو برجام می‌دانند شورای امنیت خط قرمز ایران است و اگر این خط قرمز رعایت نشود، برجام به طور کامل از بین خواهد رفت.
-واکنش‌های اروپایی‌ها بسیار محتاطانه بوده و از اظهارنظرهای دقیق پرهیز کرده‌اند. واکنش روسیه و چین روشن بود. لاوروف به صراحت اعلام کرد آنچه رخ داده تقصیر آمریکاست و چینی‌ها همین موضع را گرفتند ولی اروپایی‌ها هنوز در حال مشورت هستند، تماس‌هایی را با ما داشتند، در حال ارزیابی شرایطند می‌دانند آمریکا بازی را به هم زده است. اروپا درست است در تامین خواسته‌های ایران موفق نبوده ولی به لحاظ سیاسی از ایران حمایت کرده است.
-مکانیسم‌های مشابه اینستکس را با هند، ترکیه و خیلی کشورهای دیگر در حال انجام هستیم. ظاهرا اروپایی‌ها فردا یک جلسه غیررسمی سران را دارند و دوشنبه یک جلسه رسمی شورای وزیران اتحادیه اروپاست و فکر می‌کنم موضع رسمی را در آن جلسه اعلام کنند منتظریم اروپا موضع خود را به صورت روشن بیان کند. خواسته‌های ما روشن است.
-تمدید این فرصت ۶۰ روزه بستگی دارد خواسته‌های ما چگونه تامین شود ما قصد تنش نداریم مهم منافع ایران است. ما به برجام تعصب و علقه و وابستگی نداریم به آنچه وابستگی داریم منافع مردم ایران است. در ۲ ماه آینده این دو ماه قابل تمدید نیست، مگر اینکه خواسته‌های ما تأمین شود.
-خواسته ما در بخش نفتی فروش نفت به میزان سابق است. اروپا و چین و روسیه تعهد کردند نفت ما به قبل برگردد و باید فرمول‌هایی پیدا شود که فروش نفت ما تضمین شود به قبل و تضمین شود که درآمدهای نفتی برای ما در دسترس باشد. باید اینستکس را به شکلی راه‌اندازی کنند که کل درآمدهای نفتی ما به آن منتقل شود و محدود به مواد غذایی و دارویی نیست باید همه موارد را در بربگیرد. در حوزه نفتی باید به حالت سابق برگردد یا مسیر خود را به حالت قبل شروع کند.
-آنچه اطمینان دارم این است که اگر احساس کنیم منافعمان تامین می‌شود و خواسته‌هایمان می‌رسد ممکن است ۶۰ روز به ۷۰ روز تبدیل شود ولی اگر برای زمان خریدن باشد، خیر. من به سفرای ۱+۴ گفتم ما اصلا وارد بازی خرید زمان نمی‌شویم و یک سال به شما وقت دادیم و متاسفانه استفاده نشده و این ۶۰ روز آخرین پنجره دیپلماسی است که امیدواریم استفاده کنند.
-موضع رئیس جمهور روشن بود ما خواهان اجرای برجام هستیم نه یک کلمه کم نه یک کلمه زیاد. هیچ تغییری در برجام صورت نخواهد گرفت ما آماده مذاکره درباره برجام و موضوعی فراتر از برجام نخواهیم بود. سال گذشته اروپایی‌ها خیلی وارد این فضاها شدند ما همان موقع با قاطعیت رد کردیم و گفتیم تا وقتی برجام به تجربه موفق برای مردم ایران تبدیل نشود به هیچ مذاکره‌ای فکر نمی‌کنیم چه برسد وارد شویم.
-اروپایی‌ها بارها گفته‌اند برجام یک توافق امنیتی است و با امنیت بین‌الملل و اروپا سر و کار دارد حتما منطقه ما بدون برجام امن‌تر نخواهد بود. منطقه ما از لیبی تا افغانستان کلکسیونی از تنش‌ها و درگیری‌ها را داریم، تنها یک مشکل بود که از طریق دیپلماسی حل و فصل شد و آن برنامه هسته‌ای ایران بود که یک راه‌حل معقول برد - برد تعریف شد.
-ترامپ می‌خواهد تنها دستاورد دیپلماسی در منطقه ما را از بین ببرد. امنیت در منطقه ما بر امنیت در اروپا تاثیر دارد. اروپایی‌ها به شدت نگران هستند، بحث مهاجرت که از سمت سوریه صورت گرفت بحران عظیمی در سوریه ایجاد کرد که دولت‌ها را در کشورهای اروپایی تغییر داد و به شدت نگرانند، اگر در منطقه به سمت تنش‌ها و درگیری‌ها برویم اروپا به شدت متاثر خواهد شد.
-بحث اعمال فشار بر اروپا نیست فشار خود به خود وارد خواهد شد. ما در ۴۰ سال گذشته میزبان برادران از افغانستان، عراق و آذربایجان و ... بودیم و ملت ایران سخاوتمندانه پذیرایی کردند. همین الان بیش از سه میلیون افغان در ایران حضور دارند بیش از دو میلیون فرصت شغلی را برادران خوب افغان در ایران اشغال کرده‌اند و سه تا پنج میلیارد یورو از کشور ما خارج می‌کنند. حدود ۴۶۸ هزار دانش آموز افغان در مدارس ایران رایگان تحصیل می‌کنند و هر دانش آموز در سال برای ما ۶۰۰ یورو هزینه دارد. بیش از سه هزار دانشجوی افغان در ایران هستند ولی این آموزش‌ها هزینه دارد نزدیک ۱۵ هزار یورو هزینه دارد و از خدمات درمانی بهره‌مند می‌شوند. با کمال میل پذیرای آنها هستیم ولی برای ما هزینه دارد.
-ولی وقتی تحریم‌های آمریکا اثر کند و منابع مالی ایران محدود شود و فروش نفت به صفر برسد، درآمدهای نفتی ما کم شود البته موفق نخواهند شد و فروش نفت ما به صفر نخواهد رسید و به همین خاطر ایران مجبور است سیاست‌های ویژه‌ای را اتخاذ کند و ممکن است به نقطه‌ای برسیم که نتوانیم هزینه‌ها را تأمین کنیم و از برادران افغان بخواهیم که کشور را ترک کنند. نمی‌خواهم تنش یا نگرانی در بین اتباع افغان ایجاد کنم ولی می‌خواهم صحنه را ترسیم کنم. اگر آمریکا بخواهد به سیاست تحریم ادامه دهد اگر مجبور شویم مسئولیت آن به عهده آمریکا خواهد بود.
-بحران در افغانستان را آمریکا ایجاد کرد نه ما و خودشان باید هزینه‌ها را متقبل شوند نه ایران.
-توییت‌های جنجالی بولتون و اظهارات مقامات آمریکایی نشان می دهد آنها دنبال فضاسازی و جنگ روانی برای شکستن روحیه مردم ایران هستند. البته این تجربه شکست خورده ۴۰ سال گذشته است. در حوزه روانی سعی می‌کنند و نگرانی از درگیری نظامی ایجاد کنند، با بررسی‌هایی که ما و دوستان نظامی ما انجام دادند کاملا روشن می‌کند یک فضاسازی و جنگ روانی است. ناوی که ۲۵ روز پیش آمریکا را در برنامه روتین در منطقه ترک کرده به شکل دیگری جلوه می‌دهند. همه اینها فضاسازی است و جای نگرانی البته برای نظامیان ما هست آنها وظایف خود را بلدند و آمادگی دارند. مردم ایران مطمئن باشند توان نظامی و دفاعی ما از یک طرف و قدرت دیپلماسی و مقبولیت بین‌المللی ایران از طرف دیگر باعث خواهد شد کسی فکر حتی برخورد نظامی با مردم ایران را نتواند بکند.
-در نشست کارشناسی اینستکس در بروکسل در طول ماه‌های گذشته داشتیم و عمده آن درباره اینستکس بود. اینستکس و نهاد ایرانی متناظر آن هم در ایران ثبت شده است دیروز مدیر عامل طرف ایرانی با طرف اروپایی با تیم‌هایشان جلسه داشتند و احتیاج است مقررارتی را تنظیم و راهکارهایی را برقرار کنند. دیروز پیشرفت داشته ولی کند است. انتظار ما از اینستکس فراتر از این است. این دو جلو می‌روند و سازوکار مالی اروپا متوقف نشده ولی از سرعت لازم برخوردار نیست.
-جلسه دیروز پیشرفت خوبی داشته در تدوین سازوکارها دو شرکت کارشان را انجام دادند و دوستان ما در وزارت خارجه با اروپایی‌ها در حوزه‌های نفتی و ... جلسه داشتند و در آن حوزه هیچ تغییر خاصی رخ نداده است. امروز هشت صبح سفرا را خواستم و نامه‌ها را دادم.
-سفر پامپئو به منطقه و عراق در راستای سیاست آمریکا و فشار حداکثری آن است. آمریکاییها کشور به کشور شرکت به شرکت و بانک به بانک حرکت می‌کنند و سعی می‌کنند حلقه فشار را بر ایران بیشتر کنند. سفر پامپئو به عراق منتظریم نتایج آن را مشخص‌تر بشنویم ولی ظاهر آن برای اعمال فشار بیشتر بر عراق است. میزان زیادی گاز و برق به عراق صادر می‌کنیم و آمریکاییها چاره‌ای ندارند به عراق مجوز بدهند. کل سفر در راستای سیاست فشار آمریکاست و یکی از اهدافشان همسایگان ما است.
