دومینوی جنگ تجاری چین و امریکا

پایگاه بصیرت / گروه بین الملل / شیرین زارعپور

 بوریس جانسون «نخست وزیر انگلیس» روز به تازگی از آمریکا و چین خواست تا سیاست های اعمال تعرفه بر کالاهای یکدیگر را کنار بگذراند و به جنگ تجاری پایان دهند. جانسون با توجه به تشدید جنگ تجاری میان ایالات متحده و چین، گفت: انگلیس خواهان حذف سیاست های اعمال تعرفه است. این در حالی بود که رئیس جمهوری آمریکا در پیام توییتری بامداد روز شنبه اعلام کرد: در پاسخ به اقدامات تلافی جویانه چین، آمریکا از اول اکتبر (هشتم مهرماه) تعرفه 25 درصدی بر 250 میلیارد دلار از کالاهای چینی را به 30 درصد افزایش خواهد داد. پس از آن، ترامپ در یک صبحانه کاری(روز یکشنبه)  با جانسون  ودر میانه انتقادها از سوی متحدان امریکا در اجلاس گروه هفت در شهر بیاریتز فرانسه در پاسخ به پرسش وی که آیا در تصمیم خود درباره تشدید تعرفه ها ی علیه چین فکر می کند، جواب مثبت داد و گفت :مطمئنا این کار را می کنم.
بحران جنگ تعرفه ها زمانی شدت پیدا کرد که چین در تصمیمی غافلگیرانه، بر 75 میلیارد دلار کالای امریکایی از 5 تا 25 درصد تعرفه وضع کرد. این اقدام تلافی جویانه چین آن هم در حالی که ترامپ برای شرکت در اجلاس سران هفت کشور اقتصاد بزرگ جهان آماده می شد، سنگین و تکان دهنده بود به طوری که ترامپ با وجود اذعان به بازنگری تصمیم اخیرش درباره پکن، رویکرد چین را «ظالمانه» توصیف کرد.
امریکا اقتصاد برتر جهان نیست
رئیس جمهوری امریکا از همان ابتدای رقابت های انتخاباتی بارها از کسری موازنه تجاری با چین و بیشتر بودن صادرات چین به امریکا نسبت به وارداتش انتقاد کرده و راه مقابله با آن را اعمال تعرفه های گمرکی دانسته است. وی که در ماه گذشته در محوطه کاخ سفید در جمع گروهی از خبرنگاران صحبت می کرد، با سرزنش رؤسای جمهور گذشته امریکا مدعی شد چین سال هاست که دارد کلاه ما را بر می دارد و کاری که من باید انجام دهم، مقابله اقتصادی با چین است. طبق گزارش آمار رسمی سایت تجاری امریکا، چین در حال حاضر بزرگ ترین شریک تجاری در بخش کالا با امریکاست. بر اساس گزارش این سایت کسری تجاری امریکا با چین در بخش کالا 6/11 درصد افزایش در سال 2018 داشته و بخش خدمات 8% بوده است و این آمارها خبر خوبی برای اقتصاد امریکا، کشوری که داعیه اقتصاد برتر جهان را دارد، نیست.
حمله غافلگیرانه چین شاید به دلیل این که لاری کودلو مشاور ارشد ترامپ در امور اقتصادی گفته بود: "چین در جنگ تجاری دست ها را بالا خواهد برد"  برای ترامپ غیر قابل پیش بینی بود اما حقیقت این است که ترامپ هیچ برنامه ای برای برنده شدن در جنگ تجاری باچین ندارد و دم خروس این قضیه وقتی بیرون زد که گزارش روز جمعه واشنگتن پست نشان می داد اقتصاد امریکا ممکن است در سال آینده یعنی سال انتخابات ریاست جمهوری، وارد رکود شود. این را می شود از رخت قرمزی که بورس امریکا روز جمعه به تن کرد و سقوط دو درصدی ارزش بازار وال استریت در یک روز و همینطور کاهش شاخص بورس صنعتی «داو جونز» به میزان ۱۵۰ واحد و «اس اند پی» و «نزدک» نیز به ترتیب با ۱۶ و ۵۹ کاهش واحد همراه بودند، مشاهده کرد.
ابزارهای تلافی جویانه ای که پکن تا کنون به کار گرفته، تنها بخشی از آن چیزی است که می تواند به اقتصاد امریکا ضربه وارد کند. مواد معدنی کمیاب که در ساخت تراشه ها کاربرد اساسی دارد و چین 80 درصد این مواد مورد نیاز امریکا را تامین می کند، همکاری های سیاسی و امنیتی پکن و واشینگتن و اوراق قرضه امریکایی که در دست چینی هاست، گزینه هایی هستند که هنوز از طرف چین روی میز نیامده اند. چین ۱.۴ تریلیون دلار از آمریکا اوراق قرضه در اختیار دارد که در واقع حکم دلار را دارد. این مبلغ اگر به صورت دقیق و هدایت‌شده به هر بازاری تزریق شود، شوکی به آن وارد خواهد کرد که موجب سقوط دلار و فروپاشی آن بازار خواهد شد، چیزی شبیه بحران اقتصادی که در سال ۲۰۰۸ میلادی آمریکا و کشورهای غربی را درنوردید. سقوط دلار از اهداف بلندمدت چین در سال‌های اخیر بوده و بارها  این را به اثبات رسانده است.
مهمترین تأثیر فشارهای ترامپ بر واردات محصولات چینی به آن کشور، نه کاهش واردات چینی بلکه کاهش سرمایه‌گذاری شرکت‌های چینی در آمریکا بوده است. طبق آماری که فارِن پالسی منتشر کرده است، چین در سال ۲۰۱۶ میلادی ۱۷۷ قرارداد به مبلغِ بیش از ۴۵ میلیارد دلار برای سرمایه‌گذاری در آمریکا امضا کرده بوده که در ادامه روندِ رو به رشدش در سال‌های پیش بوده، اما از آن پس یک سقوط آزاد ثبت شده تا جایی که در سال ۲۰۱۸ میلادی ۳۶ قرارداد، آن هم تنها به مبلغ ۲ میلیارد دلار ثبت شده است.
هرچند امریکا تلاش کرده مهره های اقتصادی جهان را دور خود بچیند و با پرده آهنین تجاری دور چین را هم محصور کند و در این زمینه با توافق های جدید فراآتلانتیکی و فرااقیانوسیه ای نفتا 2، مقدمه ای دیگر در تشکیل یک بلوک تجاری را به مرکزیت اروپا و امریکای شمالی را فراهم کند تا از این طریق کشورهای شریک را مجبور کند اگر می‌خواهند هم با آمریکا و هم با چین رابطه تجاری داشته باشند، باید تعرفه‌ها را به نفع واشینگتن و به ضرر پکن تنظیم کنند، به نظر می رسد دل مشغولی اول ترامپ سوق دادن چین  به کانال مذاکره و توافق در نشست سران گروه هفت بود که البته در این موضوع توفیقی بدست نیاورد.
 بلوک  اقتصادی علیه تهدید های امریکایی  
بخشی از راهکار چین، روسیه و کشورهای منطقه مثل عراق و پاکستان، بی اعتنایی به امریکا و سیاست هایش در عرصه بین الملل است. چین، علیرغم تهدیدها و فشارهای امریکا  در طی جنگ تجاری و تحریم، حجم مبادلات تجاری خود را با ایران افزایش داده است.  به گزارش اسپوتنیک اطلاعات منتشر شده از فعالان بازار انرژی نشان می دهد چین در ماه جولای و طی دومین ماه متوالی پس از خودداری امریکا از تمدید معافیت های نفتی ایران به خرید نفت از این کشور ادامه داده است. یکی از این نمونه ها در شرایط اعمال سخت ترین تحریم های امریکا علیه ایران قرارداد استخراج از حوزه گازی فاز 11 پارس جنوبی با رفتن شرکت توتال  است. مخالفت جدی چین و روسیه با تحریم ها در حالی که در گذشته با فرایند متفاوت سکوت و پذیرش همراه بوده است نیز شاهدی بر این مدعاست و این موضوع باعث شکل گیری بلوک اقتصادی علیه امریکا در منطقه شده است.