دکترحنیف غفاری در گفتگو با بصیرت: ترامپ در حال تقویت و تثبیت الگوهای رفتاری مبتنی بر "ناسیونالیسم افراطی" ، "پوپولیسم" و "نژادپرستی هدفمند" در این کشور می‌باشد. یعنی این الگوسازی‌ها منبعث از "ساختار نژادپرستانه" آمریکاست که در دوران قدرت دو حزب سنتی این کشور ایجاد و تقویت شده است.
اعتراضات به قتل جورج فلوید شهروند سیاه پوست آمریکایی و نحوه برخورد ترامپ با این ماجرا جامعه آمریکا را به شدت دو قطبی کرده و پایگاه رأی ترامپ را به شدت کاهش داده است. در همین راستا پایگاه بصیرت برای بررسی اعتراضات نژادپرستی در آمریکا، گفت و گویی را با دکتر حنیف غفاری تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل ترتیب داده است.
بصیرت: نظر شما در خصوص اعتراض‌های نژاد پرستانه در آمریکا چیست؟
ما در تحلیل وقایع آمریکا، با نوعی "نژادپرستی سیستماتیک" و " تبعیض نهادینه شده" مواجه هستیم. اگرچه بسیاری از رسانه های آمریکایی و اروپایی سعی در تقلیل اعتراضات نژادپرستانه به "دولت ترامپ" و محدود کردن ابعاد این خیزش عمومی دارند، اما واقعیت ماجرا چیزی دیگر است. ما فارغ از تحلیل‌های هیجانی و تبلیغاتی برخی رسانه‌های هضم شده در جریان قدرت در آمریکا، می بینیم اکثر تحلیل‌های جامعه شناسانه ای که در این خصوص ارائه می‌شود، ناظر به همین "اعتراض ساختاری" بوده و مؤلفه‌ها و فرضیات ضعیف و بدون پشتوانه در خصوص "هیجانی بودن اعتراضات" را زیر سوال می برد. استقرار گارد ملی آمریکا در بیش از 30 ایالت این کشور و درگیر شدن ساکنان صدها شهر با پلیس، بیانگر خشم جامعه آمریکا از نژادپرستی نهادینه شده در این کشور محسوب می‌شود. در همین پروسه صدور حکم قضایی در قبال افسر قاتل و نژادپرستی که "جرج فلوید" را به قتل رساند، این ماجرا به صورت کامل محرز و مشخص است! دستگاه قضایی آمریکا با وجود اینکه صدها میلیون نفر فیلم خفه شدن جرج فلوید بیش از هشت دقیقه تحمل فشار زانوی افسر پلیس بر روی گردنش را مشاهده کرده اند، وی را به قتل درجه 2 محکوم کرده است! این یعنی عدالت نابود شده ای که اساساً دیگر نباید سراغ آن را در درون حاکمیت فعلی آمریکا گرفت.
بصیرت: آقای دکتر، نقش ترامپ در تشدید اعتراض‌های ضد نژادپرستی در این کشور چه بوده است؟
گرچه "نژادپرستی سیستماتیک" در آمریکا، پدیده ای غیر قابل انکار محسوب می‌شود، اما حضور ترامپ در رأس معادلات سیاسی و اجرایی این کشور، نقش یک کاتالیزور و عامل تسریع‌کننده را در تقویت مؤلفه‌های مهاجرستیزانه در این کشور ایفا کرده است. به عبارت بهتر، ترامپ در حال تقویت و تثبیت الگوهای رفتاری مبتنی بر "ناسیونالیسم افراطی" ،"پوپولیسم" و "نژادپرستی هدفمند" در این کشور می‌باشد. همان‌گونه که تأکید شد، این الگوسازی‌ها منبعث از "ساختار نژادپرستانه" آمریکاست که در دوران قدرت دو حزب سنتی این کشور (دموکرات‌ها و جمهوریخواهان) ایجاد و تقویت شده است.
با این حال ترامپ سعی در آشکارسازی این روند و تبدیل آن به یک "الگوی آشکار" دارد. "جرج فلوید" یکی از هزاران قربانی نژادپرستی سیستماتیک در ایالات متحده محسوب می‌شود. خشم ساکنان "مینیاپولیس" از جنایت پلیس در حالی شعله ور شده است که هنوز پرونده ماجرای کشته شدن "احمد آربری" نوجوان سیاهپوست در ایالت جورجیا توسط پدر و پسری نژادپرست، به تازگی باز شده است. "جرج فلوید" ، "احمد آربری" ، "اریگ گارنر" ، "مایکل براون" و دیگر سیاهپوستان بیش از آنکه قربانی نژادپرستی باشند، قربانی آپارتاید غیر اعلامی، اما ملموسی هستند که پلیس و نهادهای امنیتی و سیاسی آمریکا آن را خلق کرده اند.
نوع مواجهه ترامپ با تظاهرات ضد نژادپرستی در مینیاپولیس و دیگر شهرهای آمریکا نشان می‌دهد که او قویاً خواستار ایجاد دوگانه "نژادپرستان- مهاجرین" در این کشور است و از هرگونه اقدامی که روند شکل گیری این دوگانه را تقویت کند، استقبال می‌کند. بنابراین ترامپ فارغ از دغدغه های سیاسی و انتخاباتی خود، قصد دارد نژادپرستی سیستماتیک در آمریکا را از فاز " غیر اعلامی" و "غیر رسمی"، وارد فاز "آشکار" و "اعلامی" کند. موضوعی که ساختار قضایی و امنیتی آمریکا و حتی رقبای دموکرات ترامپ نیز از آن در مجموع استقبال می‌کنند.
بصیرت: آقای دکتر،تأثیر این وقایع در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا چیست؟ جو بایدن، نامزد حزب دموکرات چه رویکردی در قبال اعتراض‌ها دارد؟
شعارهای مطرح شده در جریان اعتراض‌ها و خشم بروز یافته در آنها به خوبی نشان می‌دهد که اعتراضات ضد نژادپرستانه در آمریکا معطوف به پدیده ای به نام انتخابات ریاست جمهوری سال 2020 نیست. به عبارت بهتر، پیروزی یا شکست ترامپ در این انتخابات تأثیری در اصل مطالبه مردم آمریکا و خصوصاً رنگین پوستان مبنی بر عبور از تبعیض سیستماتیک و خشونت نژادی در این کشور نخواهد بود.
با این حال، اعتراضات در مینیاپولیس و دیگر شهرهای آمریکا می‌تواند تأثیری کوتاه مدت نیز بر انتخابات داشته باشد. اگرچه یکی از اصلی ترین اهداف ترامپ در اعتراضات ضد نژادپرستی اخیر، تجمیع آرای نژادپرستان و ملی گرایان افراطی در سبد رأی جمهوریخواهان و شخص خود بوده است، اما نظرسنجی ها نشان می‌دهد که محاسبات رئیس جمهور آمریکا حداقل تا کنون نادرست بوده است. نظرسنجی مشترک موسسه "رویترز-آیپسوس" نشان می‌دهد که اکثر شهروندان آمریکایی، نسبت به رویکرد نژادپرستی در دولت و رئیس جمهور این کشور آگاه هستند. در این نظرسنجی که در بحبوحه اعتراضات ضد نژادپرستی منتشر شده است، 64 درصد از شرکت کنندگان با تظاهرکنندگان ابراز همدردی کرده اند و تنها 27 درصد، مخالفت خود با آنها را اعلام کرده اند. 9 درصد شرکت کنندگان نیز اعلام کرده اند که نظری در این خصوص ندارند. فراتر از آن، 55 درصد از رأی دهندگان، رویکرد ترامپ در قبال معترضین را محکوم کرده اند. نکته جالب توجه اینکه در میان جمهوریخواهان نیز 67 درصد رأی‌دهندگان، از اقدامات ترامپ در قبال معترضین حمایت کرده اند. به عبارت بهتر، حدود یک سوم جمهوریخواهان نیز اقدامات رئیس جمهور این کشور در قبال ناآرامی ها را محکوم می کنند. این ماجرا می تواند برای ترامپ که برای پیروزی نیاز به اکثریت مطلق آرای طرفداران حزب جمهوریخواه دارد گران تمام شود.
از سوی دیگر، بایدن هم به فکر سوء‌استفاده موقت خود از اعتراض‌های آمریکاست. میانگین نظرسنجی ها نشان می‌دهد که اختلاف بایدن و ترامپ در نظرسنجی عمومی و سراسری به 10 درصد رسیده و در 4 ایالت حساس و تعیین کننده "میشیگان" ، "ویسکانسین" ، "فلوریدا" و "آریزونا" نیز بایدن اختلاف خود و ترامپ را بیشتر کرده است. بایدن حتی اخیراً با رهبران سیاهپوست نیز در آمریکا دیدار کرد و حتی زمزمه انتصاب یک رنگین پوست به عنوان معاون انتخاباتی خود را نیز مطرح نموده است. این موضوع نشان می دهد که نامزد حزب دموکرات به فکر بهره برداری شخصی و سیاسی خود از این ماجراست.
بصیرت: جناب آقای دکتر حنیف غفاری، اعتراضات ضد نژادپرستانه، به کشورهای اروپایی مخصوصاً فرانسه نیز تعمیم پیدا کرده است. نظر شما در ا ین خصوص چیست؟
در فرانسه، آلمان، انگلیس و بسیاری از کشورهای دیگر نیز ما شاهد همین تبعیض ساختاری هستیم. حضور هزاران نفر در اعتراض‌های ضد نژادپرستانه پاریس، تنها ناظر به قتل جرج فلوید نبود. اخیراً دستگاه قضایی فرانسه ضمن اعمال بی عدالتی مطلق در پرونده "آداما ترائوره" جوان سیاهپوستی که سال 2016 (4 سال قبل) توسط پلیس فرانسه و در بازداشتگاه به قتل رسید، علت مرگ وی را حمله قلبی در بازداشتگاه دانست! همین مسئله خشم رنگین پوستان را در فرانسه برانگیخته است. در کشور آلمان نیز گروه‌های نئونازیستی، ملی گرایان افراطی و مهاجر ستیزین در ذیل گروه‌های سیاسی مانند حزب "جایگزینی برای آلمان " یا جنبش "پگیدا" مانور می دهند و هیچ کس جلودار آنها نیست. تنها در سال گذشته میلادی، بیش از 1000 حمله نژادپرستانه در آلمان رخ داده است. بنابراین، این نژادپرستی سیستماتیک در اروپا نیز قابل رؤیت است.
لازم است میان نژادپرستی حاکم در آمریکا و اروپا نوعی پیوستگی ایجاد شود. همان گونه که محرز است، آمار حملات نژادپرستانه در کشورهای اروپایی علیه رنگین پوستان و مسلمانان همچنان در حال افزایش است. قدرت گرفتن جریان‌های ملی گرای افراطی در تسریع این روند مؤثر بوده و بیم آن می‌رود که در آینده‌ای نزدیک، شاهد حملات نژادپرستانه علنی‌تر و گسترده تری علیه اقلیت‌های نژادی و مسلمانان در اروپا باشیم. در این خصوص، دستگاه‌های امنیتی و دولت‌های غربی باید بابت ایجاد زمینه مساعد برای فعالیت گروه‌های نژادپرست و افراطی در کشورهایشان پاسخگو باشند.
مصاحبه از وحید قاسمی
