تغییر توجه و نگاههای خبری – رسانهای و حتی عملیاتی از نبرد با انصارالله به سمت جنوب یمن، یکی از وجوه تغییر در میدانهای درگیری در یمن است.
جلسات فشردهای توسط عبدربه منصور هادی، رئیسجمهور مستعفی یمن با مشاوران و نخستوزیر مکلف (معین عبدالملک) تا دو هفته پیش برگزار شده است؛ در این دیدار رئیسجمهور مستعفی بر اهتمام خود به اجرای توافق ریاض و تشکیل دولت و حمایت از تلاشهای نخستوزیر مکلف تأکید کرده بود. هرچند منابع سیاسی و دیپلماتیک یمنی بر اعلام تشکیل دولت توافقی در پنجم نوامبر (پنجشنبه، ۱۵ آبان ماه) تأکید کرده بودند و تاکنون خبری مبنی بر انجام این توافق به رسانهها درز نکرده است؛ با این حال ریاض به شدت به دنبال تحقق این توافق است.
جنوب یمن در طول قریب به شش سال (بهویژه دو سال اخیر) از تجاوز ائتلاف سعودی به یمن، آبستن حوادث مهمی بوده است. بهطوریکه شدت درگیریها در جنوب میان دو قدرت یمنی یعنی دولت مستعفی هادی و شورای انتقالی جنوب، معادلات نبرد را نه تنها در جنوب بلکه در کلان جغرافیایی یمن تغییر داد. تغییر توجه و نگاههای خبری – رسانهای و حتی عملیاتی از نبرد با انصارالله به سمت جنوب یمن، یکی از وجوه تغییر در میدانهای درگیری در یمن است. رقابت میان ریاض و ابوظبی برای کسب منافع بیشتر در جنوب، فعال کردن نیروهای نیابتیشان در راستای مقهور و مغلوب کردن دیگری توسط دو عضو فعال ائتلاف، دستبهدست شدن قدرت در جنوب یمن میان دولت مستعفی هادی و شبهنظامیان جنوب، حمله به پایگاههای نظامی یکدیگر و تشکیل دولت موازی با دولت هادی توسط شبهنظامیان جنوبی که با نام شورای انتقالی شناخته میشوند، همگی گوشههایی از اهمیت میدانی جنوب در معادلات نبرد در یمن است.
ازاینرو ریاض بهعنوان رهبر و یکی از اعضای فعال ائتلاف متجاوز به یمن، تلاشهای سیاسی خود را برای حلوفصل تعارض میان این دو جریان حاضر در جنوب یمن، حتی به شکل صوری و نمادین آغاز کرد که ابداع سازوکارهای توافقی در راستای پایان دادن به تعارضات در قالب توافق ریاض و تجدید دوباره آن جهت رفع نواقص موجود در آن، نتیجه فعالیت سعودی در این عرصه بود.
واقعیت این است که سعودی بهواسطه موقعیت متزلزلی که در جبهههای میدانی یمن دارد، مدیریت منازعات در جنوب یمن را یکی از اولویتهای فعالیت متجاوزانه خود در جغرافیای یمن قرار داده است. بهموجب همین راهبرد، آنچه را که برای حفظ موقعیت خود در جنوب یمن در رقابت با ابوظبی تعبیه کرده است، توافق صلح ریاض است.
در واقع برای حفظ جایگاه سعودی در موقعیت راهبردی جنوب یمن، به دلیل وضعیت ضعیف و شکننده دولت مستعفی هادی در ماههای اخیر و سقوط دنبالهدار پایگاههای نظامی و دولتی آنها و به کنترل در آمدن این پایگاه به دست شورای انتقالی جنوب، توافق ریاض بهمثابه آخرین و تنهاترین راهحل ممکن هست؛ بنابراین ماهیت توافق ریاض برای سعودی با دو کارکرد راهبردی تضمین موقعیت سیاسی و حضور فیزیکی آنها در جنوب و ایجاد توازن در تقسیم قدرت میان دو گروه رقیب یمنی در جنوب قابل تحلیل و بررسی است.
به همین دلیل عربستان تلاش دارد پرده دیگری از توافق ریاض را رونمایی کند تا شاید معادلات را در منطقه جغرافیایی جنوب یمن تغییر دهد. از سوی دیگر نیز باید تأکید کرد که اصرار بر تشکیل دولت ائتلافی و توافقی در جنوب و آوردن فشار به عبدربه منصور هادی بهعنوان رئیس دولت مستعفی از سوی ریاض، میتواند آغاز فرآیندی باشد جهت بیاثرسازی و سنگاندازی در مسیر راهحل فراگیر معروف به «اعلامیه مشترک» که توسط «مارتین گریفیتس نماینده ویژه سازمان ملل در امور یمن» به طرفین دعوا در یمن یعنی دولت نجات ملی و دولت مستعفی نیز اعلام شده است و امید میرود ضمن برآورده سازی آنچه مطالبات طرفین در روند مذاکره است، موافقت آنها را با این طرح جلب کند؛ وجود همین مورد اخیر یعنی توافق احتمالی میان دولت نجات ملی و دولت مستعفی برای حل منازعات، بسترهای ترس ریاض از آینده مناسبات در یمن را فراهم آورده است. ازاینرو ریاض تلاش دارد تا با پیشی گرفتن دراینباره، ضمن خارجسازی توافق ریاض از بنبستهای اجرایی و فراهم کردن زمینه عملیاتی آن، از هرگونه اقدامی که موجب غافلگیری آنها در آینده شود، جلوگیری کند. بهطوریکه ریاض درصدد است تا در راستای همراهی یا عدم همراهی دولت مستعفی با پیشنهاد «گریفیتس»، نقش عامل و تعیینکننده را داشته باشد و به مانند گذشته دولت مستعفی، کارگزار آنها در انجام معاملات و مذاکرات در یمن، در عرصههای سیاسی، نظامی و ... باشد.
درنهایت باید خاطرنشان کرد که توافق ریاض بازخورد فعالیتهای سعودی برای حل بحران، چالشها و تهدیدها در مسیر دستیابی آنها به منافع و اهداف تعیین شده در جنوب یمن میباشد که بهواسطه تعارض و منازعه میان دولت هادی و شورای انتقالی به خطر افتاده است. ازاینرو تشکیل دولت مشارکتی و توافقی بر اساس توافق ریاض میتواند این قابلیت را به سعودی بدهد تا بهعنوان بازیگردان اول صحنه اتفاقات در جنوب یمن در بعد سیاسی به ادامه فعالیت و کنش گری بپردازد.