جبهه مأرب؛ آغازی بر تغییرات میدانی در یمن

منابع وابسته به دولت مستعفی یمن می‌گویند که ائتلاف سعودی به این جمع‌بندی رسیده است که شهر مأرب در یمن نیز به‌زودی همانند «نِهِم» و «الجوف» به کنترل نیرو‌های ارتش و انصارالله یمن درخواهد آمد. نیروهای ارتش و کمیته‌های مرکزی یمن هم‌اکنون از سه جهت شهر «مأرب» را در محاصره خود دارند. به همین سبب ائتلاف سعودی بخش زیادی از تجهیزات خود را از این مناطق خارج کرده است.

تحلیل و ارزیابی رویداد
مأرب یکی از مناطق استراتژیکی است که می‌تواند روند درگیری‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. می‌توان این‌گونه گفت که مأرب آخرین سنگر نیرو‌های وابسته به دولت مستعفی هادی در مناطق درگیری میان نیرو‌های دولت مستعفی با حمایت ائتلاف متجاوز سعودی برعلیه دولت نجات ملی در صنعا و رزمندگان انصارالله می‌باشد. خبرهای میدانی از محور مأرب گویای این واقعیت است که تصرف این استان به دست نیرو‌های دولت نجات ملی و ارتش ملی یمن قریب‌الوقوع است.
بستر‌های تحقق این امر (تصرف مأرب) برای صنعا مجموعه‌ای از عواملی می‌باشد که نزدیک به دو ماه اخیر اتفاق افتاده است. عواملی متشکل از متغیر‌های میدانی در عرصه نبرد نظامی و برتری تاکتیکی در حوزه‌های زمینی- موشکی بر مزدوران ائتلاف و نیرو‌های دولت مستعفی و سیاست‌گذاری برقراری ارتباط با قبائل این منطقه و پیشنهاد ایجاد اتحاد با آن‌ها و سهیم‌سازی این قبائل در آینده یمن از طریق فرآیند اعتمادسازی و اطمینان‌بخشی به آن‌ها؛ درواقع این موفقیت در دسترس برای صنعا در مأرب، حاصل فعالیت آن‌ها در دو عرصه سخت و نرم نبرد می‌باشد.
تصرف مأرب توسط رزمندگان انصارلله، ارتش و کمیته‌های مردمی یمن علاوه بر آنکه آسیب‌های میدانی جبران‌ناپذیری به پیکره دولت مستعفی هادی خواهد زد، ضربه سنگینی بر آینده حضور ائتلاف سعودی در مناطق شمالی یمن نیز خواهد بود. این شق تحلیل دارای دو بخش به‌هم‌پیوسته می‌باشد که بخش اول آن به دولت مستعفی هادی و آینده نقش‌آفرینی آن‌ها در یمن ارتباط پیدا می‌کند و بخش دوم آن در درون طرح‌های سعودی در یمن قابل رصد و پیگیری است.
درواقع با تصرف مأرب، عملاً دیگر تمام فعالیت‌های دولت مستعفی هادی درصحنه میدانی یمن متوقف خواهد شد و دیگر موجودیتی در مقام یک جریان فعال در یمن نخواهد داشت. ازجمله نکات مهم دراین‌باره این است که عمده نیرو‌های وابسته به دولت مستعفی هادی در مأرب اخوانی‌ها هستند که در قالب حزب اصلاح فعالیت می‌کنند؛ ازآنجاکه حزب اصلاح در یک رابطه تنگاتنگ با ریاض قرار دارد، مطمئناً تصمیم به عدم‌حمایت از آن‌ها از سوی ریاض در برابر دولت نجات ملی در مأرب، می‌تواند به روابط این حزب با ریاض آسیب‌هایی جدی وارد کند؛ بنابراین عدم‌حمایت ریاض از مواضع دولت مستعفی در مأرب و تصمیم به خروج از آن بر این امر دلالت دارد که معادلات در یمن در حال تغییرات میدانی است؛ تغییراتی که به بی‌ربط با اتفاقات اخیر در سقطری و اشغال آن توسط شورای انتقالی جنوب نیست. نکته درخور توجه دراین‌باره این است که سعودی در بازه زمانی موجود راهبرد بازی در میدان یمن را به سمت شرق و جنوب شرق، بدون حضور و یا تکیه به دولت مستعفی هادی و نیرو‌های وابسته به آن سیاست‌گذاری کرده است.
شرایط میدانی در یمن و تحولات در شمال و جنوب و از دست رفتن مواضع سریالی دولت مستعفی هادی در محور‌ها و جبهه‌های درگیری موجب شده است تا ریاض به فکر جایگزینی برای اجرای طرح‌ها و اهدافش در یمن باشد؛ جایگزین‌هایی که با تشکیل گروه‌ها و تشکیلاتی در شرق یمن، مشابه آنچه ابوظبی در جنوب پیاده کرده است، همخوانی و مطابقت دارد. ازاین‌رو به نظر می‌رسد سعودی‌ها درصدد هستند تا عمده توان و انرژی خود صرف مناطقی در جنوب و جنوب شرق کنند که هم قابلیت‌های ژئوپلیتیکی و ژئو استراتژیکی دارند و هم از ظرفیت‌های اقتصادی برخوردارند. رفتن به سمت مناطق شرقی و جنوب شرقی از سوی ریاض نتیجه شکست‌های آن‌ها در شمال از رزمندگان انصارلله و ارتش ملی یمن از یکسو و از سوی دیگر ماحصل معاملاتی است که میان آن‌ها با ابوظبی در مناطق جنوبی مانند سقطری انجام گرفته است.
درمجموع باید گفت که ریاض با یک رویکرد جدیدِ سه وجهی، تغییر اولویت‌ها در میدان بازی از شمال به شرق و جنوب شرق (از اولویت برداشتن شمال در عرصه تجاوز به یمن و دنبال کردن سیاست‌ها و اهدافشان در مناطق شرقی و جنوب شرقی)، اذعان پیدا کردن به وضعیت در ضعف قرار گرفتن دولت مستعفی هادی و اتخاذ راهبرد جایگزین و تلاش برای ایجاد تشکیلاتی بومی در مناطق شرقی و تا اندازه‌ای جنوب شرقی، بجای دولت مستعفی، فعالیت‌های خود را در یمن بازخوانی و ساماندهی کرده است. هرچند این رویکرد جدید زمان‌بر و هزینه‌بر است و سعودی باید هزینه‌هایی را به سبب عدم‌حمایت از دولت مستعفی هادی و وابستگان آن بپردازد و درازای آن تشکیلات تازه‌ای را راه‌اندازی کند، اما باید توجه داشت که راهبرد مذکور با هدف نفوذ و در سیطره قرار دادن مناطقی در یمن دنبال می‌شود که در ۵ ساله گذشته در راستای حصول به آن عمدتاً ناموفق بوده است و همواره در مسیر عملیاتی سازی آن با مانع سختی به نام انصارلله مواجهه بوده است.  30