در باره این که بیت المقدس پایتخت اسرائیل باشد، میان دو حزب رقیب آمریکا اختلافی وجود ندارد؛ به همین دلیل جو بایدن در تبلیغات انتخاباتی اش تاکید کرده بود که قصد تغییر این سیاست را ندارد.
هر چند پیروزی «جو بایدن» در انتخابات اخیر ریاست جمهوری آمریکا به طور رسمی اعلام نشده است، اما شواهد و قرائن حاکی از ورود او به کاخ سفید می باشد.
بایدن به عنوان نامزد حزب دموکرات، نگاه و سیاست های خاصی نسبت به منطقه غرب آیا و به ویژه مساله فلسطین دارد. البته کلیات این سیاست ها با حزب رقیب یعنی جمهوری خواه تفاوت ماهوی ندارد، اما در شیوه ها و تاکتیک ها دچار اختلاف هستند.
برای نمونه هر دو حزب سنتی آمریکا قائل به حمایت راهبردی از رژیم صهیونیستی و امنیت آن هستند، اما شخصی مانند دونالد ترامپ با طرح موسوم به «معامله قرن» این حمایت را تا حد یک جانبه گرایی و تضییع آشکار حقوق فلسطینی ها به پیش برد؛ در حالی که بایدن اعلام کرده است راهکارهای رسمی و بین المللی مانند طرح «دو دولت» را دنبال خواهد کرد.
در این راستا، پس از پیروزی جو بایدن، برخی رسانه های غربی پیش بینی کرده اند با آغاز ریاست جمهوری وی، در سیاست های واشنگتن در قبال مساله فلسطین و اسرائیل تغییرات اساسی پدید خواهد آمد.
تغییرات احتمالی
از جمله این تغییرات احتمالی، تعلیق طرح معامله قرن، لغو طرح الحاق کرانه باختری به خاک اسرائیل، غیر قانونی خواندن شهرک های یهودی نشین در کرانه باختری و ازسرگیری کمک مالی به تشکیلات خودگردان فلسطین می باشد.
بر اساس طرح معامله قرن، قرار بود حداقل 30 درصد از اراضی فلسطینی ها در کرانه باختری به خاک رژیم غاصب ضمیمه شود و شهرک سازی در این مناطق همچنان تداوم یابد. البته ترامپ برای جلب اعتماد کشورهایی مانند امارت و بحرین جهت امضای توافق صلح با اسرائیل، این بند از معامله قرن را به حال تعلیق درآورد، اما پیش بینی ناظران آن بود که این کار تنها یک حیله بود و اگر ترامپ رای می آورد، اجرای آن را دنبال می کرد.
از طرفی، سیاست دموکرات ها حداقل در دوره باراک اوباما آن بود که رژیم صهیونیستی را مسئول ادامه تنش و مانع صلح می دانستند، اما دولت ترامپ این سیاست را معکوس کرد و فلسطینی ها را مسئول عدم دستیابی به صلح دانست. اکنون که بایدن پیروز شده است پیش بینی می شود دولت جدید آمریکا بار دیگر بر تل آویو جهت عقب نشینی از توسعه طلبی اعمال فشار نماید.
همچنین پیش بینی می شود که رئیس جمهوری منتخب آمریکا بار دیگر روابطش را با تشکیلات خودگردان فلسطین از سر بگیرد. این روابط شامل بازگشایی دفتر سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) در واشنگتن، بازگشایی کنسولگری آمریکا در قدس و همچنین ازسرگیری کمک های مالی به تشکیلات خودگردان و آژانس کار و امداد آوارگان فلسطین (آنروا) خواهد بود.
تبریک محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به بایدن نیز در این راستا قابل ارزیابی است. عباس در این پیام ابراز امیدواری کرده است که بایدن و دولت او در راستای تقویت روابط فلسطین-آمریکا و تحقق آزادی، استقلال، عدالت و شرافت برای مردم فلسطین همکاری کند.
اگر بایدن در این سیاست جدی باشد، باید انتظار داشت با تشویق تشکیلات خودگردان فلسطین به بازگشت بر سر میز مذاکرات با لغو معامله قرن و به ویژه بند مربوط به طرح الحاق کرانه باختری، مذاکرات میان فلسطینی ها و اسرائیل را احیا کند.
بر همین اساس، دولت بایدن از توافقنامه های عادی سازی روابط با اسرائیل (به ویژه توافقات اخیر میان امارات، بحرین و سودان با رژیم صهیونیستی) حمایت می کند و چه بسا تلاش خواهد کرد این روند را به سایر کشورهای منطقه تعمیم دهد.
اقدام دیگر ترامپ به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی بود. نکته قابل توجه آن است که در این باره میان دو حزب رقیب آمریکا اختلافی وجود ندارد و بایدن یکی از امضا کنندگان توافقنامه ۱۹۹۵ بود که قدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت می شناسد؛ به همین دلیل در تبلیغات انتخاباتی اش تاکید کرده بود که قصد تغییر این سیاست را ندارد.
دورنما
سوالی که در این جا مطرح می شود آن است که بایدن تا چه حد نسبت به مسایل منطقه غرب آسیا و مساله فلسطین اهتمام خواهد ورزید و آیا این مسایل اولویت دولت او در سیاست خارجه خواهد بود؟
طبعا زمانی که بایدن وارد کاخ سفید شود، در ابتدا اولویت های داخلی را مد نظر قرار خواهد داد، به ویژه آن که آمریکا در اثر سیاست های بلندپروازانه ترامپ و نیز ویروس کرونا دچار آسیب های جدی شده است.
بااین حال مسایل خارجی از جمله پرونده های منطقه برای دولت آمریکا (اعم از حزب دموکرات یا جمهوری خواه) از اهمیت خاصی برخوردار است، لذا می توان پیش بینی کرد، بایدن پس از مدتی نه چندان طولانی از آغاز ریاست جمهوری، وارد این پرونده ها خواهد شد.
نکته دیگر آن است که نزاع فلسطین و اسرائیل مساله ساده ای نیست که به آسانی قابل حل باشد. این بحران هفتاد ساله، دولت های قبلی آمریکا و نیز سایر کشورها و مجامع بین المللی را طی چندین دهه دچار فرسایش کرده و هیچ یک راهکار موفقی برای آن ارائه نکرده اند.
با این نگاه نمی توان از دولت بایدن انتظار داشت در این پرونده معجزه ای انجام دهد. نهایت کاری که بایدن می تواند انجام دهد تلاش دیپلماسی برای احیای مذاکرات میان دو طرف است. تجربه نشان داده است این گونه مذاکرات به فرجام نیگویی نرسیده و اگر توافقاتی صورت گرفته است عمدتا توام با عقب نشینی طرف فلسطینی و کشورهای عربی بوده است.
آن چه بر پیچیدگی مذاکرات می افزاید حضور دولت راستگرا و افراطی «بنیامین نتانیاهو» در شرایط فعلی است، دولتی که همه آمال خود را به پیروزی مجدد ترامپ و ادامه طرح معاله قرن بسته بود.
اینک اما با پیروزی بایدن، قطعا نتانیاهو تمایلی به همکاری با او نخواهد داشت و حتی اگر از سوی آمریکا تحت فشار قرار گیرد، بر اساس روحیات و سوابقی که دارد، از انجام تعهدات خود شانه خالی خواهد کرد.
با کنار رفتن نتانیاهو و روی کار آمدن رقیبش در دولت توافقی (بنی گانتس) نیز بعید است گرهی از پرونده صلح میان اسرائیل و فلسطین گشوده شود و اگر اقداماتی انجام شود محدود به مانورهای سیاسی و تبلیغاتی خواهد بود.
و اما نکته بسیار اساسی آن است که نگاه غرب و به ویژه آمریکا نسبت به مساله فلسطین و اسرائیل، اساسا یک نگاه غیرعادلانه است. صرف نظر از تعهدی که روسای جمهوری آمریکا نسبت به اسرائیل دارند و آن ها را از حالت داور بی طرف خارج می سازد، روح کلی طرح هایی مانند «دو دولت»، ناظر به استیفای تمامی حقوق مشروع فلسطینی ها نیست.
بنا بر این می توان پیش بینی کرد دولت جدید آمریکا گام قابل توجهی در جهت حل نزاع دو طرف برنخواهد داشت و دوران چهارساله بایدن همانند پیشینان خود، صرف بازی های سیاسی و نمایش های دیپلماتیک خواهد شد، چرا که راهبرد کلان واشنگتن حفظ هژمونی آمریکا در مناطق حساس جهان از جمله غرب آسیا و شمال آفریقا می باشد.
لازمه این راهبرد، حمایت مطلق از اسرائیل، مقابله با محور مقاومت و نهایتا به فراموشی سپردن آرمان و حقوق فلسطین خواهد بود، هر چند در ظاهر و در تریبون های رسمی، از این آرمان و حقوق سخن بسیار خواهد رفت!
هر چند پیروزی «جو بایدن» در انتخابات اخیر ریاست جمهوری آمریکا به طور رسمی اعلام نشده است، اما شواهد و قرائن حاکی از ورود او به کاخ سفید می باشد. 
