گروه بین‌الملل- وحیدقاسمی/ دکتر هادی آجیلی در گفت وگویی با پایگاه خبری تحلیلی بصیرت، در خصوص ریشه ها و پیامدهای ترور شهید فخری زاده، اظهار داشت: ترور شهید دکتر محسن فخری‌زاده در شرایط ملتهب منطقه غرب آسیا باعث شد تا سؤالات متعددی در این زمینه به ذهن متبادر شود؛ از این رو ابعاد این ترور شامل سه بخش، چرا شهید فخری زاده در این زمان ترور می شود. بخش دوم، پیامدهای منطقه ای و فرامنطقه ای ترور شهید فخری زاده. بخش سوم، پاسخ ایران به ترور شهید فخری‌زاده بررسی خواهم کرد.
شرایط زمانی ترور شهید فخری زاده
آجیلی، تحلیلگر روابط بین الملل در خصوص شرایط زمانی ترور شهید فخری زاده، گفت: بعد از پیروزی جو بایدن در انتخابات آمریکا، وضعیت رژیم صهیونیستی و سعودی ها نسبت به گذشته از هر نظر کمرنگ تر شده است. سعودی‌ها دیگر شوق و اشتیاقی که قبلا احتمال می‌دادند ترامپ در انتخابات پیروز می‌شود دیگر از خود نشان نمی‌دهند؛ و باید خودشان را برای تعامل با جو بایدن و سیاست خاورمیانه‌ای آن آماده کنند؛ به عبارت دیگر با روی کار آمدن دموکرات ها و شخص بایدن به معنای تغییر سیاست آمریکا نسبت به رژیم صهیونیستی یا عربستان سعودی نیست بلکه تغییر سیاست آمریکا به شخص نتانیاهو و بن سلمان است.
وی با تاکید بر اینکه رژیم اسرائیل و عربستان سعودی مهم ترین متحدان در سیاست‌های راهبردی آمریکا در مسائل منطقه‌ای هستند. در عین حال، همچنان استراتژی عربستان و رژیم صهیونیستی برای موازنه سازی در برابر ایران است. قطعا با حضور فردی از حزب دموکرات و یا جمهوری خواه در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، تفاوتی برای دشمنی های خود علیه کشورمان وجود ندارد.
دکتر آجیلی، ادامه داد: نتانیاهو و بن سلمان در مسأله عادی‌سازی روابط با کشورهای عربی با ترامپ توافق کرده بودند تا با ایجاد ائتلاف منطقه ای در واقع جلوی نفود منطقه ای ایران گرفته شود تا بتوانند با اتخاذ سیاست ها و راهبردهای مشخص، بحث ایران‌هراسی را در سطح منطقه تقویت کنند.
این کارشناس روابط بین الملل با اشاره به پیروزی جو بایدن دمکرات در انتخابات آمریکا و چشم‌انداز روابط ریاض-واشنگتن با راه‌یابی بایدن به کاخ سفید گفت: پیش از پیروزی جو بایدن، موضع گیری متعددی در مورد بن‌سلمان و همچنین مسأله یمن، مسائل غرب آسیا و مسائل داخلی عربستان کرده بود و برخی اختلافاتی که به گذشته نه‌چندان دور باز می‌گردد دوباره مطرح گردد.
به گفته این کارشناس، جو بایدن گفته است در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری، تنش با ایران را کاهش خواهد داد. چون شخص وی در زمان ریاست جمهوری اوباما، برجام را با ایران امضا کرده است؛ اما از نظر نتانیاهو و بن سلمان احیای برجام برای کشور عربستان و رژیم اسرائیل خطرناک می باشد. در توافق دوباره برجام، بن سلمان و نتانیاهو که جز عوامل اصلی تحریک کننده ترامپ برای خروج از برجام بودند.
این نکته را نباید فراموش کرد، پس از امضای برجام توسط کشورمان، آمریکا گمان می کرد می تواند از طریق بندهای موجود در برجام، امکان بهره‌برداری حقوقی علیه ایران با مباحثی همچون مکانیزم ماشه تا بازگرداندن تحریم‌ها یا همان اسنپ بک را داشته باشد؛ بنابراین خروج ترامپ از منظر آمریکایی‌ها؛ کار غیر عقلانی بود. کار غیرعقلانی خروج از برجام توسط ترامپ، تحریک نتانیاهو و بن سلمان بود. البته نباید غافل شد که خروج از برجام در ذهنیت ترامپ بود که نمی‌خواست میراثی از دولت اوباما باقی بماند. تمامی عوامل باعث شد فضایی که قرار بود اجماع علیه ایران تشکیل شود با امضای برجام که ساختاری بین المللی دارد به نوعی جلوی ایران هراسی را گرفته شود. البته نباید فراموش کرد، در دوران ریاست جمهوری اوباما تلاش بسیار زیادی برای توافق با ایران صورت گرفت.
وی درباره سیاست های ضد ایرانی ریاض گفت: بعد از چند سال دوباره کشور عربستان و رژیم صهیونیستی احساس خطر کردند که با روی کار آمدن جو بایدن فضای تنفسی در مسائل اقتصادی و بین المللی برای ایران ایجاد شود. به همین دلیل آنها قصد داشتند تا هنوز ترامپ در مسند کار قرار دارد، آمریکا را وادار به جنگ با ایران کنند. در این زمینه عربستان می خواهد آمریکا را قانع کند که می تواند به حل مساله فلسطین کمک کند و اعراب را وادار کند که با اسراییل رابطه برقرار کنند.
پیامدهای منطقه ای و فرامنطقه ای ترور شهید فخری زاده
دکترهادی آجیلی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی درباره نحوه مواجهه با ترور شهید محسن فخری‌زاده اظهار داشت: متاسفانه در این ترور، اسرائیلی‌ها به این نتیجه رسیدند که می‌توانند به ایران ضربه بزنند و پاسخ هم نبینند. از این رو با چشم پوشی از اقدام تلافی‌جویانه در برابر ترور شهید فخری‌زاده به‌معنای چراغ سبزی به آمران و عاملان تروریست خواهد بود که ترورهای بعدی نیز به همین دلایل بی‌پاسخ خواهد ماند. در اینجا لازم است برای دفاع از ارزشهای حیاتی کشور مثل امنیت، عزت عمومی و اقتدار ملی جواب داده شود.
زمان آن رسیده است که موضوع "نفوذ" به صورت یک دغدغه جدی مورد توجه مقامات امنیتی کشورمان قرار گیرد. حوادثی مانند خرابکاری در نطنز و ترور دانشمندان هسته ای، قاعدتاً نمی تواند بدون بهره گیری از عوامل نفوذی در دستگاه های مرتبط صورت بگیرد؛ باید به عنوان دغدغه توجه ویژه ای کرد.
موضعی که کشورهای غربی و ارتجاع عربی در خصوص ترور فخری زاده دارند این است که آنها فقط ترور را محکوم می کنند نه مصداق آن را، آنها ادعا دارند فردی که ترور شده بر روی حوزه هسته‌ای نظامی در ایران حضوری فعال داشته است. در حالی که از ترور این شخص خیلی ناراحت نیستند. چون ادعا کردند شهید فخری زاده فردی خطرناکی است که در حوزه هسته ای نظامی کار می کرد.
پرسش اینجاست، گزارشی که آژانس بین‌المللی در اینکه ایران در قبال برجام به تعهدات خود انجام داده است، با این استدلال که این دانشمند (شهیدفخری زاده) در حوزه نظامی هسته ای فعالیت داشته است، پس ترور شهید فخری زاده به چه معناست؛ بنابراین شاهد استانداردهای دوگانه از طرف مقابل در این زمینه هستیم.
اینکه طرف مقابل تصور کند با ترور شهید فخری زاده، راهبرد هسته ای ایران را تغییر داده این موضوع غلط است. به دلیل اینکه تمام آنچه که وی در حوزه تحقیقاتی هسته ای می دانست در قالب مدیریت پروژه‌ها و آموزش به شاگردان خود منتقل شده و راهبرد ایران تغییری نخواهد کرد.
واکنش ایران در قبال ترور شهید فخری زاده
آجیلی، کارشناس روابط بین الملل در رابطه با واکنش ایران در قبال ترور شهید فخری زاده باید چگونه باشد، گفت: با تأکید بر این که باید در پاسخ به این ترور اقدام قاطع امنیتی و مناسب داشت، اضافه کرد که در عین حال پاسخ فقط یک اقدام امنیتی صرف نیست. پاسخ به ترور می تواند چند جانبه باشد که به اختصار چند مورد را بیان خواهم کرد:
1- حقوقی؛ نهادهای حقوقی کشورمان از وزارت خارجه تا معاونت حقوقی ریاست جمهوری نسبت به ترور با طرح شکایت در مجامع بین المللی از حقانیت کشورمان دفاع کنند.
2- حوزه حقوق بین الملل؛ درست است این حوزه در اختیار ابرقدرت ها است، اما ابزار خوبی است تا برخی پرونده‌ها در آن حوزه دنبال شود. با توجه به اقدام تروریستی انجام شده که توسط برخی از کشورها محکوم کردند، جا دارد یک پرونده قضایی تشکیل شود.
3- سطح رسانه ای؛ صداوسیما به عنوان رسانه ملی در کشورمان باید فضا را مدیریت کند، از اینکه ایران در قواعد بین‌المللی، همکاری‌هایی که آژانس انرژی اتمی از ما خواسته است پایبند باشد، بازهم ترور صورت گرفته است.
در فضای رسانه ای لازم است ابعاد این ترور را به دنیا نشان دهیم به اینکه آمریکایی ها به همراه متحدان خود از جمله رژیم صهیونیستی و سعودی که جمهوری اسلامی ایران را متهم به حامی تروریسم می دانند. در صورتی که ترور توسط استکبار جهانی صورت گرفته است.
4- بُعدسیاسی؛ دستگاه دیپلماسی کشورمان در سطح سیاسی نشان دهد که موضع گرفته شده در قبال رژیم صهیونیستی، درست است. علیرغم اینکه کشورهای غربی ادعا می کنند که ایران قواعد بین‌المللی رعایت نمی کند. در واقع دستگاه دیپلماسی، باید در فضای سیاسی علیه رژیم اسرائیل و عربستان به نوعی بهره برداری سیاسی انجام شود تا منافع و جایگاه کشورمان را ارتقاء یابد.
5- بُعد امنیتی هم البته در دستور کار باید باشد، تا زمانی که ایران از همکاری با آژانس اطمینان حاصل نکند که اطلاعات محرمانه کشور به بیرون درز پیدا نکند، همکاری ها فعلا معلق شود.
وی در پایان صحبت های خود، در مورد طرح اقدام راهبردی مجلس برای لغو تحریم‌ها، چه تاثیری می تواند بر ترور شهید فخری زاده داشته باشد، گفت: طرحی که مجلس برای کاهش تحریم‌ها تصویب کرده است؛ در برجام قرار بر این بود که ما یک سری تعهدات را انجام دهیم و طرف مقابل نیز تحریم‌ها را لغو کند. طرح اخیر مجلس را باید به مثابه یک ابزار چانه‌زنی نگاه کرد. متاسفانه موضع دولتی ها جناحی بوده است. وقتی مجلس چنین قانونی را وضع کرده است باید به عنوان یک ابزار چانه‌زنی در مذاکرات استفاده کرد یعنی به طرف مقابل اروپایی و آمریکایی گفته شود وقتی تمامی تعهدات خود را اجرا کردیم؛ چرا از این ترور که جزء سیاست‌های رژیم صهیونیستی در منطقه حمایت می‌کنید.
بنابراین اگر طرح اقدام راهبردی مجلس برای لغو تحریم‌ها، توسط دولت اجرایی نشود و سطح همکاری‌ها کاهش پیدا نکند، باید طرف مقابل حسن نیت خود را نشان دهد و امتیازاتی به ایران بدهد. این ابزار باید برای چانه زنی استفاده شود نه اینکه در فضای عمومی، مخابره شود که این طرح لازمه اجرایی شدن ندارد و اجماع علیه ایران ایجاد کند؛ یعنی از همان ابتدا به کشورهای اروپایی و آمریکایی سیگنال می دهید که با طرح مجلس مخالف هستیم.
روی کار آمدن دموکرات ها و شخص بایدن به معنای تغییر سیاست آمریکا نسبت به رژیم صهیونیستی یا عربستان سعودی نیست بلکه تغییر سیاست آمریکا به شخص نتانیاهو و بن سلمان است. 
