سعید ترکاشوند- خبرنگار/ سفیر پیشین ایران صحبت هایی رئیس جمهور افغانستان در مراسم افتتاحیه سد کمال خان را خارج از عرف دیپلماتیک خواند و خاطر نشان کرد مردم ایران و افغانستان همواره در کنار یکدیکر بوده اند.
«فدا حسین مالکی» سفیر پیشین ایران در افغانستان و عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس یازدهم در گفت و گو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی بصیرت، اظهار نظر های « محمد اشرف غنی » رئیس جمهور افغانستان را خارج از عرف دیپلماتیک خواند و گفت: صحبت های اشرف غنی در شان یک رئیس جمهور آن هم در فاصله 5 کیلومتری مرز کشور همسایه نبود.
سفیر پیشین ایران در افغانستان افزود: وی در این مراسم به موضوعی اشاره کرده بود که باید برای واکاوی بیشتر به معاهدات بین الملل رجوع شود؛ جدای از این امر صحبت از چنین موردی محلی از اعراب نداشت و تنها نتیجه این صحبت ایجاد یک بحران ذهنیتی جامعه بود.
وی تاکید کرد: احساس می شود اظهار نظر هایی که اشرف غنی ، رئیس جمهور افغانستان در مراسم افتتاحیه سد کمال خان داشت ، ناشی از فشار های آمریکایی هاست که نسبت به وی وارد شده است.
مالکی خاطر نشان کرد: کما این که این گونه فشار ها از سوی آمریکاییها در دولت «حامد کرزای» نیز وجود داشته است اما وی اجازه این را نمی داد که در رابطه ایران و افغانستان خدشه ای وارد شود.
رئیس فراکسیون مرزنشینان مجلس اضافه کرد:صحبت ها و حرکت های اشرف غنی در واقع یک نمایش تبلیغاتی محسوب می شود که اتفاقاً مصرف داخلی ندارد چرا که خیلی از سیاستمداران و چهره های افغانستانی نیز نسبت به این موضع مخالف هستند.
وی یادآور شد: از ابتدای انقلاب اسلامی دو ملت ایران و افغانستان به مدت 40 سال در کنار یکدیگر بوده و پس از حمله شوروی به افغانستان، پذیرای بسیاری از مردم افغانستان بود.
مالکی افزود: علاوه بر مهاجرت مردم ،ایران همواره از مجاهدین افغان حمایت می کرد و سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی در خدمت مجاهدان افغان، نیرو های مقاومت و ملت افغانستان بوده است و این گونه اظهار نظر ها برای جمهوری اسلامی قابل قبول نیست.
عضو کمیسیون امنیت ملی خاطر نشان کرد: طبق معاهدات و رژیم های بین المللی، حق آبه ایران بر رودخانه هیرمند محفوظ است و آب مورد نیاز جمهوری اسلامی ایران و حتی سیلابه ها نیز باید توسط دولت افغانستان سرازیر شود و بر همین مبنا حرف غنی اعتبار حقوقی هم ندارد.
مالکی در خصوص وضعیت این موضوع تشریح کرد: یقینا این موضوع به شورای عالی امنیت کشور ارسال خواهد شد و به طور جد این موضوع مورد پیگیری قرار خواهد گرفت.
نماینده مردم زاهدان در ادامه افزود: تالاب هامون یک تالاب بین المللی است و دولت افغانستان مجبور است آب تالاب هامون را تامین کند؛ یقینا جمهوری اسلامی ایران همواره در همه مرز ها و زمینه ها در موضع قدرت است و اصلا نمی پذیرد در 6 کیلو متری خود با یک تهدید رو به رو باشد.
وی با اشاره به صحبت ها و سیاست های اشرف غنی گفت: رئیس جمهور افغانستان ادعا می کند که بندر چابهار مجرای اقتصادی و تجاری افغانستان است و این ادعا درستی است و حالا فرض کنید با بستن آب بر ایران، جمهوری اسلامی نیز می تواند این مجرای اقتصادی را ببندد و قابل پیش بینی خواهد بود چه اتفاقی برای افغانستان خواهد افتاد.
مالکی افزود: چندی پیش که گذرگاه مرزی دو قارون آتش گرفت این ایران بود که به کمک مردم افغانستان شتافت، علاوه بر این نیز مردم ایران و افغانستان همواره با یکدیگر در زمینه های متفاوتی در تعامل هستند.
سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران خاطر نشان کرد: شخصا این حرف رئیس جمهور افغانستان را جدی نمی گیرم چرا که به تناسب شرایط امنیت شکننده افغانستان وی در جایگاهی نیست که چنین صحبت هایی را به زبان بیاورد.
وی ادامه داد: غنی اکنون در مرحله سیاسی به خصوصی است چرا که هرچه که میگذرد وضعیت طالبان در افغانستان مشخص تر می شود؛ وی باید طوری اقدام کند که حداقل حمایت همسایگان قدرتمندی چون جمهوری اسلامی ایران را در کنار خود داشته باشد.
مالکی تاکید کرد: اشرف غنی نباید خود را حائل بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا کنند چرا که بازنده آخر خود او خواهد بود.
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در پاسخ به سوال خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی بصیرت مبنی بر اینکه آیا این اظهار نظر موضع شخص اشرف غنی است یا کل دولت افغانستان، گفت: این اتفاق و اظهار نظر تنها موضع و دیدگاه شخص اشرف غنی است و قطعا دیدگاه و نظرات ملت افغانستان متفاوت خواهد بود.
گفتنی است که معاهده ایران و افغانستان در مورد آب رود هیرمند (هلمند) در سال ۱۳۵۱ خورشیدی میان «امیرعباس هویدا» و« محمد شفیق» نخست وزیران وقت دو کشور امضا شده است. اکنون این نگرانی وجود دارد که دولت افغانستان بر خلاف معاهده موجود، ایران را از حق آبه مقرر در آب رود هیرمند(هلمند) محروم کرده است.
بر همین اساس«حسن روحانی» رئیس جمهور کشورمان نیز نزدیک به چهار سال پیش یعنی در سال 96 از ساخت سدهایی از جمله «کجکی» و «کمال خان» که بر روی رودخانه‌های جاری به سمت ایران، انتقاد کرده بود.
مطابق اعلام دولت افغانستان، سد کمال خان که با هزینه ۱۱۱ میلیون دلاری ساخته شده بیش از ۱۸۴ هزار هکتار از اراضی کشاورزی را آبیاری و بیش از ۹ مگاوات برق تولید خواهد کرد. ظرفیت ذخیره‌سازی آب این سد ۵۲ میلیون مترمکعب آب اعلام شده است.
این سد در ۱۸ کیلومتری جنوب شهر زرنج واقع در ولایت نیمروز و بر مسیر رود هیرمند ساخته شده که از کوه‌های هندوکش افغانستان سرچشمه می‌گیرد و به دریاچه هامون، دریاچه‌ای مشترک میان افغانستان و ایران می‌ریزد.
اکنون تنها نگرانی که وجود دارد این است که احداث سد کمال خان روند سرازیر شدن آب هیرمند، یکی از تامین‌کننده‌های اصلی آب دریاچه هامون، مختل کند و سومین دریاچه بزرگ ایران بعد از خزر و ارومیه به مرور خشک شود؛ رخدادی که معضلی جدی برای تامین آب شهرهای بزرگ استان محروم سیستان و بلوچستان ایجاد خواهد کرد.
طبق معاهدات و رژیم های بین المللی، حق آبه ایران بر رودخانه هیرمند محفوظ است و آب مورد نیاز جمهوری اسلامی ایران و حتی سیلابه ها نیز باید توسط دولت افغانستان سرازیر شود و بر همین مبنا حرف غنی اعتبار حقوقی هم ندارد. 
