عضویت ایران در سازمان شانگهای/ تاثیر حضور ایران در شانگهای چه خواهد بود؟

 دبیر شورای عالی امنیت ملی از گفت‌وگوی خود با «نیکلای پاتروشف» دبیر شورای امنیت روسیه خبر داد و در توئیتر نوشت: خوشبختانه موانع سیاسی برای عضویت ایران در پیمان شانگهای برداشته شده و با طی تشریفات فنی، عضویت ایران نهایی خواهد شد. نشست سالیانه شورای سران دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای قرار است روزهای ۱۶ و ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱ برابر با ۲۵ و ۲۶ شهریورماه سال جاری در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شود. به نقل از «نورنیوز» با دعوت رسمی تاجیکستان به عنوان رئیس دوره‌ای این سازمان از ایران برای حضور در این نشست، رئیس جمهور کشورمان در این نشست حضور خواهد یافت.

شانگهای بعنوان یک سازمان منطقه ای موفق
شکل گیری سازمان های منطقه در تمامی نقاط جهان از دهه 1990  شروع شد. این شیوه همکاری منطقه ای کارایی خود را در سازمان های مشابه مثل نفتا و آسه آن نشان داده است. سازمان همکاری شانگهای یکی از نمونه های اخیر این روند در آسیا می باشد که از سال 1996 با حضور کشورهای چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان تحت عنوان نشست شانگهای پنج، در جهت حل و فصل اختلافات مرزی میان آن ها شکل گرفت. کارکرد مثبت شانگهای پنج در آغاز تأسیس، اندیشه گسترش همکاری های منطقه ای میان اعضا را تقویت کرد و از سال 2001 با عضویت ازبکستان و تشدید موج نگرانی های امنیتی بعد از 11 سپتامبر به سوی مبارزه با سه چالش تروریسم، افراط گرایی و جدایی طلبی معطوف شد. لذا به تدریج موضوعات مطروحه در سازمان، طیفی از مسائل امنیتی، اقتصادی و سیاسی را در بر گرفت که در جهت تأثیرگذاری به مسائل فرامنطقه ای روابط خود را با سایر سازمان ها و نهادهای منطقه ای و بین المللی و کشورهای پیرامونی نیز گسترش داد. دعوت از مغولستان در سال 2004 و هند و ایـران و پاکسـتان در سـال 2005 بــه عنــوان اعضـای ناظـر درادامـه همین روند صورت گرفت.( منبع: ماهنامه ایراس 1385 شماره 14)

حضور ایران در سازمان شانگهای
یک مقام هیات روسی در اجلاس وزیران سازمان همکاری شانگهای به خبرگزاری تاس گفت: هیات روسی در اجلاس وزیران خارجه در دوشنبه پایتخت تاجیکستان اعلام کرد که توسعه سازمان شانگهای به دورنمای گسترش آن بطور مستقیم ارتباط دارد و به همین دلیل مسکو خواهان ارزیابی مثبت درخواست ایران برای عضویت در این سازمان است. ما بر این باوریم که از مدتها پیش زمان برای ارزیابی مثبت (پذیرفتن) درخواست عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای که از سال ۲۰۰۸ بر روی میز قرار دارد،  فرا رسیده است.
ایران دارای یک جایگاه مهم در منطقه است. برای همین انتظار می رود که اعضای رسمی سازمان از جمله چین و روسیه نیز این مساله را به طور جدی تری مد نظر قرار دهند و لازم است جایگاه مطلوب منطقه ای ایران باز هم تقویت شود و باید به این موضوع بهای بیشتری داده شود.

برای همه کشورهای منطقه ای مرتبط با سازمان همکاری شانگهای، عضویت رسمی یک مساله مهم است اما از آن مهمتر اینکه افزودن بر تعداد اعضا قدرت و اقتدار این سازمان را افزایش می دهدو این در راستای منافع کشورهای منطقه است که خواستار نفوذ فزاینده غرب بخصوص آمریکا نیستند.  اعضای سازمان با وسعت گرفتن سازمان از مزایای مکمل یکدیگر بهره مند خواهند شد. برای مثال ایران به دلیل داشتن منابع غنی انرژی و نفت و گاز طبیعتا یک مهره و وزنه مهم در سازمان همکاری شانگهای خواهد بود و همکاری بیشتر سازمان با ایران و تهران با سازمان همکاری شانگهای و تقویت نقش ایران در راه ابریشم برای همه طرف ها سودمند خواهد بود.  افزون بر این طرفین می توانند همکاری های تجاری و اقتصادی و امنیتی خود را نیز گسترش دهند. الان ایران و چین دارای روابط مشارکتی راهبردی هستند و برد اساس توافقات طرفین قول داده شده است که مفاد مربوط نیز اجرا شود و همکاری های آنها در بخش های اقتصادی و انرژی نه برای ایران بلکه برای چین هم اهمیت دارد.

اگر ایران عضو سازمان شود قدرت سازمان در خاورمیانه بیشتر خواهد شد و سپس شمار بیشتری از کشورها خواستار عضویت رسمی خواهند شد و ایران از هم اکنون آماده است در زمینه های اقتصادی، سرمایه گذاری و تجارت و همچنین انرژی با کشورهای این سازمان همکاری نزدیک داشته باشد. امتیازاتی در این زمینه ها به آنها بدهد تا بتواند عضو رسمی سازمان شود.

نتیجه
تقویت پیمان های منطقه ای از جمله شانگهای قطعا قدرت و نفوذ کشورهای منطقه ای را در مقابل سازمان های بین المللی وابسته به اندیشه لیبرالیسم را محدود خواهد ساخت. لذا حضور ایران به عنوان عضو اصلی سازمان شانگهای اهمیت و ضریت اعتبار این نهاد را بیش از پیش گسترش خواهد داد. هم اکنون روسیه و چین و جمهوری اسلامی  ایران بیشترین دشمنی و توطیه اقتصادی و امنیتی و سیاسی از آمریکا و غرب را متحمل می شوند و ایستادگی در مقابل این توطئه ها گرچه باعث عقب گرد آمریکا و هم چنین کاهش قدرت ایالات متحده در حوزه اقتصادی، سیاسی و نظامی شده است ولی همکاری همه جانبه این کشور ها در کنار هم بدون شک میزان هزینه های دشمنی آمریکا را بالا خواهد برد. بنابراین انتظار از دولت سیزدهم این است به جای تلاش برای ادغام در ساختارهای غرب گرا که دولت های گذشته در تلاش آن بوده اند، عضویت و ایجاد سازمان های منطقه ای را در اولویت دیپلماسی همه جانبه خود قرار دهد که منافع ملی از این طریق تامین خواهد شد.
نکته پایانی نیز این است که عضویت ایران در سازمان شانگهای به نوعی این نهاد را از لحاظ ژئوپلتیک بشدت تقویت خواهد کرد و بسیاری از کشورهای عضو در این سازمان منطقه ای بشدت تقویت خواهند شد.