نقشه آمریکایی تجزیه ایران

اولین نقشه تجزیه ایران را انگلیس و روسیه تزاری در سال ۱۲۸۶ شمسی کشیدند که «قرارداد سن‌پترزبورگ» نام داشت و البته در ایران به «قرارداد ۱۹۰۷» معروف است. طبق این نقشه ایران به ۳ تکه یعنی ۲ منطقه نفوذ و یک منطقه میانی بی‌طرف تقسیم می‌شد؛ جنوب برای نفوذ انگلیس و شمال برای نفوذ روسیه تزاری. براساس همین نقشه هم بود که ایران در جنگ جهانی اول اشغال شد.

نقشه دوم را که متکی بر جدایی قومیت‌های ایرانی بود «جیمز فرانسیس برنز» وزیر خارجه آمریکا پس از جنگ جهانی دوم کشید. این همان نقشه‌ای است که در خاطرات «اسدالله علم» وزیر دربار پهلوی هم به آن اشاره شده است؛ «شاه به من فرمودند [جیمز] برنز، وزیر خارجه آمریکا، پس از جنگ دوم پیشنهادی به روس‌ها داده بود که ایران به سه منطقه ترک و کردنشین، عرب‌نشین و فارس‌نشین تقسیم شود... اگر روس‌ها موافقت کرده بودند، کلک ما کنده شده بود به‌خصوص که قشون انگلیس در عراق و خلیج‌فارس بود و به آسانی به دست خان‌های جنوب و عرب کار خودش را انجام می‌داد. چون ما ضعیف بودیم، هیچ عکس‌العملی از طرف ما ممکن نبود».

البته پهلوی دوم خیلی کلی نگاه کرده بود به نقشه تجزیه که آن را ۳ تکه دیده بود وگرنه نقشه برنز در حقیقت ایرانِ ۷ تکه بود و یک تجزیه‌طلبی تمام‌عیار بود و ماجرایش این بود: «‌آن‌سال‌ها با توجه به وضعیت نابسامان ایران پس از اشغال در جنگ جهانی دوم و ضعف حکومت مرکزی، آذربایجان ایران به سرکردگی جعفر پیشه‌وری با حمایت شوروی کمونیستی از ایران اعلام استقلال کرده و حکومت تشکیل داده بود. آن‌موقع هنوز جنگ سرد میان آمریکا و شوروی آغاز نشده بود و وزارت خارجه آمریکا تلقی می‌کرد که یارگیری شوروی در خاورمیانه و موضوع ایران نباید محل اختلاف و منازعه آمریکا با شوروی شود. بر همین اساس برنز که گمان می کرد ایران در معادلات سیاست جهانی، کشور مهمی نیست طرحی برای تجزیه ایران به ۷ کشور ارائه داد... البته مدتی بعد سیاست خارجه آمریکا به‌دلیل آغاز جنگ سرد تغییر کرد و آمریکایی‌ها به پهلوی دوم کمک کردند تا حکومت پیشه‌وری در آذربایجان و همچنین حکومت قاضی محمد در مناطق کردنشین را از میان بردارد».