زيبایی و پاکيزه پوشيدن در نگاه پيامبر(ص) پسنديده است، اما همين آراستگی ظاهری امکان دارد فريبنده و مايه گمراهی شود، بنابراین رعايت اعتدال و استفاده مناسب از پوشش توصيه پيامبر اکرم(ص) و قرآن کريم است.
ممکن است پوشش برخی اوقات و شرایط در نفس انسان باعث غرور، پیدایش آسیب های اخلاقي و انحراف باطنی شود، از اين منظر توصيه شده است هنگام دوختن و پوشيدن لباس نو به ياد خدا باشید و آداب خاصي انجام شود. پيامبر اکرم (ص) علاوه بر توصيه به پوشش مناسب، آسيبهایی را برای بازداشتن از افتادن در دام آفت های اخلاقي به دلیل پوشش های نامناسب وانحراف گرا معرفی فرمودند.
اين شيوه حضرت برای پيشگيری از ابتلا به بيماري های روحي است که امکان دارد انسان با گرفتاري به غرور و تکبر از ياد خدا که غایت حرکت انسان و مقصد نهایی اوست بازماند. پوشش ساده از ویژگی خاص پیامبر(ص) بود به نحوی که گفته شده در خوراک و پوشاک از غلامها و كنيزهاى خود برترى نمىجست. شماری از اين آفت ها بیان ميشود:
فخر فروشی
پيامبر اکرم (ص) با ضوابط الهي خود آداب و رسوم جاهلي را از جامعه اسلامي برچيدند و عادتی که میان اعراب جاهلي و ثروتمندان مکه رسم بود؛ یعنی پوشيدن لباسهاي بلند، زمين کشيدن آن و گاهي يدک کشيدن چند نفر براي حمل بلندي دامن لباس منسوخ کردند. پيامبر (ص) با مذموم دانستن اين رسوم آن را مانع رسيدن به خداوند معرفي کردند و فرمودند: کسي که لباس را رها ميکند و به زمين ميکشد از نظر خداوند در قيامت محروم است.
کبر و غرور
مباهات به دیگران با پوشش خاص از بزرگترين آفات نفس انساني است. از ديدگاه قرآن و روايات، غرور و کبر رفتاري بسيار ناپسند شمرده شده که مايه گمراهي ابليس شد. لذا پيامبر اکرم (ص) تظاهر به کبر به وسيله لباس را مذمت و از از آن نهي کرده و فرموده است: هر کس لباس بپوشد و به آن مباهات کند، مادامي که اين لباس بر تن اوست خداوند به او نظر و توجه نخواهد کرد.
پوشیدن به سبک بيگانگان
توجه به پوشش براي ملتها و دولتها ضروري است و بايد نظارت هم زمان با ارائه طرحهاي مناسب و سازگار با فرهنگ جامعه به مراکز توليدي انجام شود تا آنها به تهيه مدلهاي لباس بر مبنای فرهنگ اسلام ملزم شوند؛ زیرا دولتهاي استعماري با تبليغ وعرضه انواع پوشاکهاي نامناسب در جوامع اسلامي اغراضی را مانند محو فرهنگ اسلامي، ترويج فرهنگ غرب و ... را دنبال با اين اقدامات علاوه بر نابودي فرهنگهاي بومي، فرهنگ ابتذال غربي و بيبند و باري را در جامعه هدف نهادینه ميکنند.
آنها با طرح مدلهاي مبتذل، با رنگهاي مهيج و تحريک کننده که جذابيت ظاهري دارد، در تحريک قواي شهواني و روحي، تخدير قواي عقلي را هدفگيري می کنند تا شهوتراني و فحشا را در کشورهاي جهان سوم رواج دهند. فساد و شهوت نه تنها ارزشها و معيارهاي اخلاقي و معنويت را از جوامع اسلامي برخواهد چيد، بلکه فرهنگ بيگانه حاکم خواهد شد. اکنون روند ابتذال فرهنگی در کشورهاي جهان سوم آغاز شده است و رکود اقتصادي از همه ابعاد اين کشورها را دربر خواهد گرفت، زیرا نيروي انساني با کشيده شدن به ابتذال از مسير بازدهي عقلاني دور خواهد شد؛ به همين دلیل ائمه اطهار مسلمانان را از پوشيدن لباس نامناسب با فرهنگ اسلامی نهي کردهاند.
به دلیل اینکه پوشيدن لباس ضروري است و از مسائل فرهنگي به شمار می رود، پیامبر (ص) پوشيدن لباس بيگانگان و غيرمسلمانان را به منزله قبول فرهنگ بيگانه و تحقير فرهنگ اسلامي عنوان کردند و مسلمانان را از آن بازداشتند.
پيامبر اکرم(ص) از تشابه به يهود و کفار در پوشش نهي ميکردند و ميفرمودند: خود را بياراييد و از همساني به يهود دوري کنيد که پيامدهاي سوء اجتماعي، خانوادگي و ناهنجاري اخلاقي به دنبال دارد.
در ديگر سخن فرمودهاند: امت (اسلام) پيوسته در خير و سعادت خواهد بود مادامي که لباس بيگانگان را نپوشند. وقتي گرفتار اين معضل اجتماعي شدند، ذلت و خواري گريبانگيرشان خواهد شد.
پيامدهای پوشیدن لباس بیگانگان
وابستگي پوشش و از دست دادن هويت و استقلال فرهنگی و نیز از دست دادن توليدات و کارخانههای خود (سنتي و غير سنتي) ازجمله پيامدهای پوشیدن لباس تولیدی بیگانگان است. در صورتي که مشتري لباسهاي ديگران باشيم و از پوشش و توليدات خارجي استفاده کنیم، کارخانهها و مراکز توليدي و نساجي داخلی تعطيل و ورشکسته ميشوند.
لباس نماد استقلال فرهنگي و تمدني، پوشيدن لباس بيگانه به معناي پذيرفتن فرهنگ او و پشت پا زدن به فرهنگ خودي و وابستگي فرهنگي و تمدني مصيبت بار است. از دست رفتن معيارها و ارزشهاي ديني در پوشش، ظاهر شدن در جامعه به مانند بيگانگان، رخت بستن تدریجی فرهنگ ديني از ظواهر جوامع اسلامي و غربزدگي پديدههاي اجتماعي هستند که در دهههاي اخير به وجود آمدند و کشورهاي جهان سوم گرفتار اين معضل فرهنگي، جتماعي و اخلاقي شدند.
لباس شهرت
انگشت نما شدن با پوشش از نگاه پيامبر(ص) مذموم است و اميرمؤمنان علی (ع) ميفرمايند: پيامبر اکرم (ص) مرا از پوشيدن لباس شهرت نهي کرد و به درستي شيطان لباس شهرت را ميپسندد.
فلسفه مطلوب بودن لباس شهرت برای شیطان چیست؟ شیطان دشمن قسم خورده انسان است و انسان از جهاتی در تیررس فریب اوست؛ بالیدن به لباس و ظاهری که میان مردم شهره شده، آغاز گرایش به خود پسندی وخودبرترپنداری و معروف شدن به لباس خاص است. با پیدایش این حالت در انسان، شیطان دامهای خود را پهن می کند و در این مراتع زیبا میوه دلخواه خود را می چیند.
پوششهاي نامناسب رايج در جامعه از مصاديق لباس شهرت است. امروز برخی با نماد و لباس خاص شهرت یافته و با هیبت خاصی که برای خود می گیرند، فریبنده شده اند. شلوارهایی که از زانو پاره هستند و متأسفانه میان دختران و پسران جوان شایع شد، مصداق لباس شهرت و البته در دختران حرام و گناه است، زیرا اعضای بدن دیده می شود، در معرض نامحرمان است و امکان دارد در معرض تعرض باشند.
لباس شهرت از نمادهای مهم فریب و راهیابی شیطان به دل انسان به شمار می آید، بهه مین دلیل در متون دینی به شدت با نمادهای فریبنده، مبارزه و از آلوده شدن به آنها منع شده است.
پوشيدن لباس جنس مخالف
در پوشش تفاوت جنسي نيز بايد مراعات شود. خانمها داراي لباس مخصوص هستند و مردان نيز لباس خاص خود را دارند. هر يک از اين دو جنس نبايد لباس جنس مخالف را بپوشند. اين عمل در نگرش اسلام و ديدگاه نبوي بسيار مذموم است؛ چه اینکه لباس حرير (ابريشم) و زربفت مخصوص بانوان است و پيامبر اکرم (ص) پوشيدن آن را براي مردان جایز ندانسته اند.
پيامبر اکرم (ص) به خاطر برخورد اساسی با انحرافات اخلاقی و برای پیشگیری ازابتلای امت اسلام به مفاسد اخلاقی، هنجارهایی همچون زن نمایی برای مردان یا مردنمایی برای زنان را نهی کرده اند. در علم جامعه شناسي چنين تغييری را ناهنجاريهاي رفتاري ميگويند و از نظر جامعه شناسان و اهل عرف (اجتماع) ناپسند و بر هم زننده تعادل اخلاقي است.
در جامعهاي که تربيت و اخلاق برچيده شود، زمينههاي تخصص، تعهد، ايمان و وجدان کاري از بين می رود و جامعه در مقابل انواع حملات و ترفندها شکننده و آسيب پذير است.
با توجه به اهميت موضوع لباس در جهان امروز و آميختگي کامل آن با فرهنگها، توليدکنندگان و ناظران فرهنگی و اجتماعی مسئوليت سنگينی دارند تا در برابر اين اوضاع بحراني توان خود را در ارائه روشهاي نوين و البته الهام گرفته از دیدگاه و سيره پيامبر اکرم (ص) به بهترين وجه به نمايش بگذارند، در رقابتهاي تنگاتنگ مدگرايي از عهده وظيفه سنگين حفظ هويت و فرهنگ اسلامي برآيند و با توان خود در مقابل تهاجم فرهنگي بيگانگان مقاومت کنند.
امام علی (ع) درباره پوشش زنان، مستور بودن او و حفظ حيا و آبرو به فرزندش امام حسن(ع) ميفرمايند: «و اکفف عليهن من ابصارهن بحجابک اياهن فان شدة الحجاب ابقي عليهن...» براي دوري از معاشرت زنان با بيگانه آنها را در حجاب کامل مستور دار که اين عمل براي حفظ آنها بسيار پايدار است.
حجاب و پوشش براي زن در وهله نخست عفت و حيا را تأمين می کند و تأمین سلامت جسماني، روحي و رواني زن را مد نظر قرار داده است؛ ازاین منظر در سیره و گفتار نبوی براي ابعاد تربيتي مطالب بسيار مهمی مشاهده می شود؛ همچنين پوشش مناسب و باوقار براي مردان به طوري که مايه حفظ حدود و اصول شرعی شود، از اساسيترين مسائل اجتماعي و فردي تربيت به شمار می رود.
از ويژگيهاي مهم لباس زنان و مردان اين است که در کيفيت و شکل، اندام را پوشش دهد، پنهان کند و لطافت و ظرافت آن را نمايان نسازد؛ در عين حال مايه زيبايي و زينت غيرمکشوف براي زن و مرد باشد.
لباس زن در نگرش پیامبر (ص) بايد پوشش دهنده تمام بدن باشد؛ چنانکه در روايت های آمده، چادر بهترين پوشش براي زن است؛ علاوه بر آن مقنعه، خمار و جلباب ازجمله پوششهاي مختص زن به شمار می رود که بايد از آنها استفاده کند. غير از دستها و مقداري از صورت که در وضو شسته ميشود و پاها، پوشش بقيه اجزاي بدن براي زنان واجب است.
روايتي که از امام صادق(ع) نقل شده طبق فرمايش پيامبر(ص) که راوي و يکي از ياران آن حضرت سؤال کرد: «... براي مرد نگاه کردن به چه قسمت از بدن زن جايز است در صورتي که محرم او نباشد؟ حضرت فرمودند، چهره، دو دست و دو گام». فقها درباره حد حجاب برای زنان براین اصل تأکید می کنند.
ارتباط نزديک و مستمر با زن نامحرم براي مردان آسیب زا و حضور نداشتن زن در معرض انظار مردان نامحرم نوعي پوشش پيشگيرانه است. پوشش زن بايد به گونهاي باشد که زينتهاي او را نيز مخفي کند، زیرا زينت و آرايش زن در انديشه اسلامی از حقوق شوهران شمرده و زن مجاز نيست اين حقوق را ضايع کند.
در برخي آيات قرآن کریم اين حکم به روشني بيان شده است. از اين رو فلسفه تمايز لباس زن از مرد در احکام شرعي در قرآن و سنت پيامبر(ص) و سيره معصومين به خوبي بيانگر اين مطلب است که لباس مرد نيز بايد از لباس زن متمايز باشد.
پوشش نازک بدن نما و تنگ
در نگاه پیامبر (ص) پوشيدن لباس تنگ، نامناسب و نازک برای مرد و زن منع شده که داراي حکمتهاي علمي است. طبق اظهار نظر پزشکان، پوشيدن کفش و لباسهاي تنگ براي سلامتي بدن زيان بار است و معتقدند مویرگ های زیر پوست در حالت فشار بسته می شود، با قرار گرفتن در محيط بسته و تنگ خون کمتري به مويرگها ميرسد و سلولهاي پوستي دچار خفگي ميشوند.
در هنگام پوشيدن لباسهاي تنگ کاملاً ملموس است که مويرگها واسطههاي اصلي سرخرگها و سياه رگها هستند که خون به راحتي در آنها جريان پیدا نمی کند و در سطح پوست انباشتگي خون احساس ميشود. اين پوشش در پا نيز به مشکلاتي ازجمله نارسايي قلبي و خستگي سفر، ضعف بينايي و آسيبهاي عروقي و عوارض قلبي منجر خواهد شد.
پوشيدن لباس تنگ در زنان عوارض جسمي پرخطري مانند عفونت مثانه و بروز کهيرهاي پوستي دارد و سبب ميشود عرق که بايد از بدن به راحتي دفع شود، به رگهاي خوني برگردد و سبب عفونت خون شود.
علم پزشکي اثبات کرده ايجاد سنگهاي مثانه در بدن از عوارض پوشش تنگ است. اين نوع پوشش نيز در جامعه ما رواج يافته و برخي مردم به تقليد از غربي ها از اين لباسها ميپوشند. غرب توليد کننده چنين پوششهايي است و آن را به بازار کشورهاي جهان سوم و اسلامی عرضه می کند تا مردم را به اين فرهنگ بیگانه عادت دهد.
پوشيدن اين نوع لباسها از سوي پیامبر واهل بیتش به «لباس ذلت» تعبیر شده است؛ چه اینکه امام حسين(ع) در آخرين لحظات حيات خود فرمودند: جامهاي براي من بياوريد که بيارزش باشد و کسي در آن رغبت و آن را غارت نکند تا من از زير لباسهايم بپوشم و بدنم برهنه نماند. جامه تنگ و کوچکي به خدمتش آوردند، فرمودند اين جامه را نميخواهم زيرا لباس اهل ذلت است. جامه کهنه ای را گرفتند، آن را پاره کردند و از زير لباسهايشان پوشيدند.
تنگي لباس از آستين و سينه سبب کندي جريان خون در بدن و قلب است، وقتي جريان خون با کندي مواجه شد و کم خوني در مغز سبب خشکيده شدن رگهاي مغز شد، عارضه آن از کار افتادن مغز و ابتلا به بيماريهاي عصبي است که متخصصان و پزشکان اين نکته را تأييد کردهاند.
پیامبر (ص) در وصایای خاصی به امیرالمؤمنین علی (ع) مردانی را که به همسران خود اجازه می دهند لباس های نازک بپوشند، اهل دوزخ خواندند. پوشیدن لباس های بدن نما، محرک و نازک به دلیل زمینه سازی گناهان کوچکی که به گناهان بزرگ و انحرافات اخلاقی و خانودگی منجر می شود، از منظر دین اسلام نهی و مذموم شمارده شده است.