تبدیل شدن ایران به یک ابرقدرت پهپادی در جهان

پایگاه خبری «میدل ایست مانیتور» در گزارشی با اشاره به اثبات کفایت و کارآمدیِ پهپاد‌های ایرانی در میادین نبرد و طرح درخواست‌های فراوان از سوی کشور‌های مختلف جهان جهت خرید آن‌ها، به طور خاص به این نکته اشاره می‌کند که علی رغم اینکه مدت زمان کمی از رونمایی عملیاتی از قابلیت‌های پهپادی ایران می‌گذرد، با این حال این پهپاد‌ها توانسته اند بسیاری از رقبای بین المللی خود به ویژه پهپاد‌های "بیرقدار تی بی ۲ "ترکیه را تحت الشعاع قرار دهند و به حاشیه برانند. موضوعی که عملا ایران را به یک ابرقدرت جهانی در حوزه توان پهپادی تبدیل کرده است.

پایگاه خبری میدل ایست مانیتور در این رابطه می‌نویسد: «ترکیه با ساخت و توسعه پهپاد‌های "بیرقدارِ تی بی ۲"، تا حد زیادی قدرت کنشگریِ خود در معادلات منطقه‌ای و بین المللی را ارتقا بخشید. موضوعی که این کشور را به یک قدرت پهپادی در عرصه بین المللی نیز تبدیل کرد.

کنشگریِ موثرِ پهپاد‌های ترکیه‌ای در منازعات و جبهه‌های جنگی مختلف از شمال آفریقا گرفته تا منطقه قفقاز، تا حد زیادی اعتبار ترکیه به عنوان یک کشور صادرکننده تسلیحات را نیز افزایش داده است. پهپاد‌های بیرقدار تی بی ۲ ترکیه به نحو گسترده‌ای در جریان منازعات لیبی و سوریه استفاده شده اند و حتی از آن‌ها به مثابه کنشگرانی که توانسته اند تا حد زیادی معادلات میدانی را تغییر دهند، یاد شده است.

با این حال، این جنگِ سال ۲۰۲۰ قره باغ میان آذربایجان و ارمنستان بود که شهرت قابل ملاحظه‌ای را به دلیل نقش ویرانگر پهپاد‌های بیرقدار، نصب کشور ترکیه کرد. موضوعی که حتی این پهپاد‌ها را به مشهورترین پهپاد‌های جهان (به ویژه به دلیل تاکیدات فراوان در مورد آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی) نیز تبدیل کرد.

در این راستا، جدیدترین منازعه و جنگی که پهپاد‌های بیرقدار در قالب آن مورد استفاده قرار گرفته و می‌گیرند، "جنگ اوکراین" است که ارتش اوکراین از آن‌ها علیه روسیه استفاده می‌کند. در این چهارچوب، گزارش‌های مختلفی دال بر این مساله منتشر شده که ترکیه در حال کار بر روی نسل جدید پهپاد‌های بیرقدار، با عنوان "بیرقدارِ تی بی ۳ " است که انتظار می‌رود نخستین پرواز خود را نیز تا پایان سال جاری میلادی انجام دهد. البته که پهپاد‌های بُرد بلند "آکینجی" ترکیه نیز مورد توجه ارتش‌های مختلف جهان بوده و تاکنون ترکیه با چهار کشور جهت صادرات آن‌ها به توافق رسیده است.

با این همه، همزمان با ظهور و کنشگری پهپاد‌های ایرانی در قالب معادله جنگ اوکراین، تا حد زیادی شهرت و اعتبار پهپاد‌های ترکیه‌ای زیر سوال رفته و تحت الشعاع قرار گرفته است. پهپاد‌های "شاهد ۱۳۶" ایران، عملا به یک تغییر دهنده بازی و معادلات راهبردی در قالب جنگ اوکراین تبدیل شده اند. البته که مقام‌های ایرانی تاکید کرده اند که فروش پهپاد‌های انتحاری شاهد ۱۳۶ به روسیه، مربوط به دوره قبل از جنگ اوکراین است و در قالب همکاری‌های نظامی تهران-مسکو این صادرات انجام شده است.

پهپاد‌های ایرانی در قیاس با پهپاد‌های بیرقدار تی بی ۲ ترکیه، ارزان‌تر هستند و هر یگان پهپادی آن ها، ارزشی بالغ بر ۲۰ هزار دلار دارد. این در حالی است که در مورد پهپاد‌های بیرقدار این میزان به ۵ میلیون دلار می‌رسد. البته که گزارش‌های مختلفی در مورد کنشگری موثرِ پهپاد‌های مدرن ایرانی نظیر شاهد ۱۲۹ و مهاجر ۶ هم منتشر شده است.

اوج گیری قدرت پهپادی ایران موجب شده تا این کشور در رابطه با قدرت‌های جهانی، روابطی متوازن‌تر را حاکم کند. در واقع، پیشرفت‌های نظامی ایران موجب شده تا این کشور از کارت‌های موثر‌تر و بهتری در عرصه بین‌المللی برخوردار باشد.

بر اساس آنچه ایران اعلام کرده، چیزی در حدود ۲۲ کشور به صورت رسمی خواستار خرید پهپاد‌های ایرانی شده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به ارمنستان، تاجیکستان، الجزایر و ونزوئلا اشاره کرد. ایرانی‌ها از دهه ۱۹۸۰ میلادی، صاحب یک برنامه پهپادی پیشرفته بوده اند و در این زمینه، یک صنعت نظامی کاملا بومی شده را در اختیار دارند. در این راستا، پیشرفت‌های پهپادی ایران موجب شده تا این کشور در حوزه منطقه‌ای نیز دست بالا و برتری را داشته باشد و به طور خاص متحدان آن در لبنان، سوریه، یمن و نوار غزه، از ظرفیت‌های ایران در حوزه مذکور برخوردار شوند.

با این حال، مساله صادرات تجهیزات نظامی و به طور خاص پهپاد‌ها از سوی ایران، به دلیل تحریم‌های غرب علیه تهران، با چالش‌های عدیده‌ای رو به رو است. مساله‌ای که به تازگی در جریان مقاله‌ای از سوی "نشریه فوربز" نیز مورد اشاره قرار گرفته است. مساله ارزان بودن پهپاد‌های ایرانی و البته موثر بودن آن‌ها در میدان‌های عملیاتی، آن‌ها را به گزینه‌هایی مطلوب برای کشور‌ها و کنشگران مختلف در عرصه بین المللی تبدیل کرده است.

با این همه، توسعه تدریجی حوزه عملیاتی پهپاد‌های ایرانی در منازعات و درگیری‌های مختلف، تا حد زیادی می‌تواند اثرگذاری و نفوذ ژئوپلیتیک تهران را نیز افزایش دهد. این مساله به طور خاص نمود‌های عینی خود را در جریان افتتاح یک کارخانه تولید پهپاد‌های ایرانی در تاجیکستان در ماه می‌سال جاری میلادی، نشان داده است. قرار است که کارخانه مذکور اقدام به تولید پهپاد‌های رزمی و شناساییِ "ابابیل ۲ " کند.

در عین حال، طرح و برنامه‌های مختلفی در مورد امکان ساخت پهپاد‌های ایرانی در خاک روسیه نیز مطرح می‌شود. موضوعی که موجب می‌شود تا ایران خود را به مثابه یک قدرت پهپادی که قادر به فروش و تامین پهپاد برای کشور‌های آسیای مرکزی در رقابت با ترکیه است، معرفی کند. عملکرد و کارکرد موثر پهپاد‌های ایرانی موجب خواهد شد تا در آینده نزدیک، امکان و شرایط استفاده از آن‌ها توسط طیف متنوع تری از کنشگران بین المللی، بیش از پیش فراهم باشد.

در عین حال، باید توجه داشت که با گذشت زمان، قدرت و ویژگی‌های فناورانه این قبیل پهپاد‌ها نیز پیشرفته‌تر و بهتر از گذشته خواهد شد. با این همه، بدون وجودِ موانع لحاظ شده در توافق برجام علیه ایران، این کشور اکنون می‌تواند تسلیحات متعارف نظامی را بخرد و بفروشد. از جمله این تسلیحات می‌توان به پهپاد‌ها اشاره کرد که راه را برای ایران باز می‌کنند تا به رقیبی جدی برای کشور‌های غربی و ترانس آتلانتیک در زمینه صادرات تسلیحات نظامی تبدیل شود.

تردیدی نیست که اگر ایران این فرصت‌های صادراتی را برای خود فعال کنند، به ابرقدرتی تمام عیار در حوزه هواپیما‌های بدون سرنشین تبدیل خواهد شد و می‌تواند بازیگران و کشور‌های برجسته‌ای ای نظیر روسیه را در عرصه بین المللی تغذیه کند.»