رویکرد حضرت زهرا (س) به‌عنوان نخستین مدافع ولایت

خداوند متعال خالق هستی است و ولایت و سرپرستی مخلوقات ازجمله انسان نیز از آن اوست. ولایت خدای سبحان یعنی سرپرستی او نسبت به امور بندگان و تربیت آن‌ها به‌وسیله‌ی دین تمام نمی‌شود مگر به ولایت رسولش و ولایت رسولش نیز تمام نمی‌شود مگر به ولایت اولی الامر که بعد از درگذشت آن جناب و به اذن خدای سبحان زمام این تربیت و تدبیر را به دست بگیرند. هم چنان‌که خدای تعالی تصریح کرده و می‌فرماید: «یا ایها الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا الله و أطِيعُوا الرَّسُول و أولى الأمْرِمِنْكُمْ» (نساء/۵۹) و نیز می فرماید: «إِنَّمَا وَلِيُّكُمْ اللَّهُ رَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ» (مائده /۵۵) از همین منظر ولایت‌پذیری در باور شیعه زیربنای اصلی اسلام است و به‌عنوان مهم‌ترین پایه زندگی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی افراد جامعه محسوب می‌شود.

نظاره‌گران تحریف
در تاریخ اسلام، حضرات معصومین هرکدام به‌مقتضای زمان خویش روشی را برای دفاع از این امر مهم انتخاب نموده‌اند که در این میان رویکرد حضرت زهرا (س) بعد از شهادت پیامبر به‌عنوان نخستین حامی و مدافع ولایت برای تمام مسلمانان نقشه راه بوده است. در شرایطی که ایشان مشاهده کردند جامعه به بیراهه می‌رود؛ به بیان واقعیت پرداختند تا مردم خفته در خواب غفلت را بیدار کنند و نور هدایت الهی را برای حقیقت مداران روشن نگهدارند و بدین واسطه، با برملا نمودن کینه‌های پنهان منافقین و افشای نیت شوم اهل سقیفه به دفاع و اثبات حقانیت ولایت و امامت حضرت علی (ع) پرداختند. حضرت فاطمه (س) در آن زمان با این مسئله روبرو بودند که جریانی با نقشه قبلی عنان جامعه اسلامی را به دست گرفته و به هر سو که می‌خواهد، می‌برد؛ ولی مشکل اصلی که به جامعه آن روز و آیندگان ضربه زد، از جایی شروع شد که مذهبی‌های سینه چاکِ مبارزِ جنگجو، نظاره‌گر جریان تحریف زمانه خویش بودند و کاری از پیش نبردند.

ملاقات شبانه حضرت زهرا (س)
این در حالی است که حضرت زهرا (س) پیش از اینکه برای امیرالمومنین (ع) در مقام همسر باشد، در مقام فردی ولایت‌پذیر بود. هرچند حدفاصل میان شهادت خاتم‌الانبیاء (ص) و شهادت حضرت زهرا (س) بسیار کم بود، اما این فرصت ۷۵ یا ۹۵ روزه حتی اگر ۷۵ یا ۹۵ سال هم بود، تمامی کنش و واکنش‌های بی‌بی دوعالم (س) برای بقای اسلام و امر ولایت، تغییری نمی‌کرد. در سوره‌ی انعام آیه ۱۲۴ آمده است: «اللَّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسالَتَه؛ خدا داناتر است که رسالت خویش را در کجا قرار دهد.» شاید کسی که حق کلام الله مجید را تمام و کمال انجام داده است، حضرت زهرا (س) است.

روایات تاریخی گواه این است که پس از رحلت پیامبر (ص) شخص حضرت ملاقات هایی را در دستور کار خویش قرار دادند تا از ماهیت اصلی غاصبان پرده بردارند. دراین‌باره از سلمان فارسی نقل است که می‌گوید: «چون شب شد، حضرت علی حضرت فاطمه را بر چهارپایی سوار کرد و دست حسنین را گرفت و به در منزل هرکدام از مهاجرین و انصار رفته با یادآوری حقوقش، طلب یاری و نصرت و بیعت می‌کرد؛ اما به‌جز ٤٤ نفر، هیچ‌کدام او را اجابت نکردند که صبح به‌غیراز چهار نفر (سلمان اباذر، مقداد و زبیر) هیچ‌کدام وفای به عهد نکردند در شب دوم دوباره حضرت درخواست کمک کردند، آن‌ها باز قول دادند؛ ولی کسی نیامد، به‌جز همان چهار نفر؛ و شب سوم و چهارم نیز همین‌طور گذشت.»

دفاع از ولایت علی (ع)
«سوید بن غفله» می‌گوید: هنگامی‌که حضرت فاطمه (س) بیمار شد! زنان مهاجرین و انصار به آن حضرت عرض کردند: ای دختر رسول خدا حالت چگونه است؟ ایشان فرمودند: «به خدا سوگند! دیگر مرا به دنیا وزندگی در میان شما علاقه‌ای نیست و بر مردان شما خشمگینم، بعدازاینکه آن‌ها را آزمودم؛ چه اینکه آنان را ضعیف و بی‌اراده یافتم به‌کلی چشم از یاری و کمک آن‌ها بربستم و رهایشان کردم و دیگر پس‌ازاین از آن‌ها متنفر و بیزارم.»
در این حدیث حضرت زهرا در دفاع از ولایت، زنان مهاجر و انصار را خطاب قرار می‌دهد کـه بـه دنیای شما علاقه‌ای ندارم و می‌فرمایند: «شمشیرهای مردانتان کند شده و آن‌ها بازیچه عده‌ای قدرت‌طلب قرار گرفته‌اند.» درواقع، حضرت به‌نوعی آن‌ها را ترغیب می‌کند که این مطالب را به گوش شوهرانشان برسانند، شاید از خواب غفلت بیدار شوند و به دفاع از حق به پا خیزند.

همچنین حضرت زهرا (س) در دفاع از ولایت خود را پشت در خانه سپر قرارداد و از حضرت علی (ع) دفاع کرد و برای حفظ ولایت از جان خود نیز مایه گذاشت. همان زمان که عمربن خطاب به همراه 30 مرد به در خانه حضرت رفت تا امیرالمؤمنین على (ع) را برای گرفتن بیعت به مسجد ببرند، در این هنگام حضرت زهرا (س) در را با دست گرفت و پشت در ایستاده بود و اجازه داخل شدن به آن‌ها را نمی‌داد.

خطبه روشنگرانه
چنانکه در روایات فراوان شیعه و اهل سنت آمده است، رسول خدا (ص) در زمان حیات خود فدک را به فاطمه زهرا (س) واگذار کردند و این 3 سال قبل از رحلت پیامبر بود؛ یعنی همان ایامی که فدک به تصرف آن حضرت درآمد اما هنگامی‌که ابوبکر حکومت را قبضه کرد و بر اریکه‌ی خلافت استقرار یافت تصمیم گرفت فدک را مصادره کند و دستور داد کارکنان فاطمه (س) را از فدک بیرون و عمالی را از طرف خود به‌جای آن‌ها نصب کنند. حضرت زهرا (س) در برابر پافشاری خلیفه در غصب فدک تصمیم گرفت در حضور مسلمانان و در مسجد پیامبر او را استیضاح کند، حق خویش را اثبات و توطئه را افشا نماید و برای این منظور همراه گروهی از بانوان خاندان خود به مسجد رفت و در خطبه‌ای بسیار فصیح و شیوا حقایق را بیان فرمود. ازاین‌رو خطبه فدکیه در این مجلس روشنگر واقعیاتی بود که بلافاصله پس از وفات پیامبر صلی علی علیه وآله در جامعه اسلامی رخ داد.

بنابراین حضرت فاطمه به‌عنوان برترین زن جهان، این موقعیت را داشت که حقانیت امام علی (ع) را اثبات کند. اگر حضرت زهرا (س) این‌گونه که در تاریخ ثبت‌شده؛ درصحنه ظاهر نمی‌شد، برای غاصبان فدک و مهاجمان به خانه‌اش حجت و استدلال نمی‌آورد، به مسجد نمی‌رفت و آن خطبه آتشین و کوبنده را در حضور همه مردان و زنان مدینه ایراد نمی‌فرمود؛ آنگاه چه اتفاقی می‌افتاد؟ از یک‌سو بدون تردید حقانیت و مظلومیت علی (ع) حتی برای نزدیک‌ترین دوستانش هرگز چنین اثبات نمی‌شد و بسیاری از حقایق برای همیشه در هاله‌ای از ابهام و تردید باقی می‌ماند و از سوی دیگر هرگز چهره مخالفان این‌گونه برای کسی جز معصومین برملا نمی‌شد و غاصبان می‌توانستند با تبلیغات چهره‌ای وارونه از آن مقطع تاریخ به تصویر بکشند.