ملاحظات ایران در مورد گزارش گروسی به شورای حکام آژانس

به‌دنبال گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحت عنوان «موافقتنامه پادمانی NPT با جمهوری اسلامی ایران» (GOV/2023/26،31 مه 2023)، نمایندگی دائم ایران نزد دفتر سازمان ملل متحد و سایر سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین نظرات و ملاحظات خود را در مورد این گزارش بیان کرده است.

این نظرات و ملاحظات به‌شرح زیر است؛

الف. نظرات کلی:

جمهوری اسلامی ایران، همان‌گونه که تاکنون نشان داده، مصمم به پایبندی به تعهدات خود بر اساس موافقتنامه پادمان جامع (INFCIRC/214) می‌باشد و تمام تلاش خود را به‌کار گرفته تا آژانس قادر باشد به فعالیت‌های راستی‌آزمایی خود در ایران که در نظام راستی‌آزمایی آژانس بی‌نظیر است، ادامه دهد.

در مورد موضوع اصطلاحاً مرتبط با "سه مکان"، باید تأکید گردد که منشأ این موضوع به اطلاعات ساختگی یک طرف ثالث دارای سوءنیت، یعنی رژیم اسرائیل برمی‌گردد که به آژانس ارائه کرده که خود حتی از پذیرفتن یک تعهد ذیل اسناد تسلیحات کشتار جمعی، از جمله به‌ویژه NPT خودداری نموده است و مکرراً بر خلاف قطعنامه‌های متعدد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان ملل متحد تهدید به حمله به مؤسسات و تأسیسات هسته‌ای ایران که به اهداف صلح‌آمیز اختصاص دارد، می‌نماید.

ب. نظرات در مورد گزارش،  سابقه:

3. بند 2 گزارش که بیان می‌کند: «آژانس به‌دنبال توضیحات از ایران ... در سه مکان اظهارنشده است...»، برخلاف بند 18 گزارش است که می‌گوید: «...آژانس در حال حاضر هیچ سؤال دیگری درباره‌ ذرات اورانیوم کشف‌شده در «مریوان» یا در این مکان ندارد و این موضوع دیگر در این مرحله یک موضوع باقیمانده تلقی نمی‌گردد، بنابراین، تعداد مکان‌ها دیگر 3 مورد نیست. این موضوع در مورد بندهای 4 و 7 گزارش نیز صادق است.

همان‌طور که مکرراً توسط جمهوری اسلامی ایران توضیح داده شده است (به‌عنوان مثال: INFCIRC/996 مورخ 7 ژوئن 2022 و INFCIRC/967 مورخ 3 دسامبر 2021)، هرگز هیچ مکان اظهارنشده‌ای وجود نداشته است که لازم باشد بر اساس موافقتنامه پادمان جامع اظهار شود. فعالیت‌های هسته‌ای ایران تحت پادمان جامع آژانس صلح‌آمیز باقی مانده است، بنابراین هیچ مبنای حقوقی برای ابراز «نگرانی عمیق» از سوی مدیرکل وجود ندارد.

صرف یافتن ذرات اورانیوم طبیعی در نمونه‌های محیطی در یک مکان نمی‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای از وجود مقادیری از مواد هسته‌ای در آن مکان تلقی گردد.

همان‌گونه که بارها به آژانس توضیح داده شد، هیچ ماده هسته‌ای اظهارنشده‌ای در ایران وجود ندارد و ادعای آژانس صرفاً بر اساس اطلاعات نادرست و ساختگی ارائه شده توسط رژیم نامشروع اسرائیل با پیشینه‌ای طولانی مدت از رشته دروغ‌های زنجیره‌ای می‌باشد.

در پرتو همکاری بیشتر با آژانس، ایران تمام تلاش‌های خود را برای کشف منشأ چنین ذراتی به اوج رسانده است. ایران فرضیات خود درباره دلایل احتمالی وجود ذرات اورانیوم را توضیح داده است. با توجه به این واقعیت که ایران هنوز نتوانسته هیچ دلیل فنی برای وجود ذرات اورانیومی بیابد، منطقی است که احتمال داده شود عناصر خارجی، مانند خرابکاری و اقدامات  خصمانه در این آلودگی دخیل بوده باشند.

4. در بند 3 این گزارش و پاورقی مربوطه آمده است: «... تا زمانی که ایران توضیحات فنی معتبری برای وجود ذرات اورانیومی فوق‌الذکر در سه مکان اظهار نشده در ایران ارائه نکرده و آژانس را از مکان (های) فعلی مواد هسته‌ای و یا تجهیزات آلوده مطلع نکند، آژانس قادر نخواهد بود صحیح و کامل بودن اظهاریه‌های ایران ذیل موافقتنامه پادمانی را تأیید کند.» لازم به ذکر است که:

صرف وجود ذرات اورانیومی کم در مکان‌های مورد ادعا نمی‌تواند به عنوان وجود مواد هسته‌ای یا تجهیزات آلوده تلقی شود. لازم به ذکر است که آژانس هیچ مدرک پشتیبان معتبری برای ادعای خود به ایران ارائه نکرده است.

همانطوری که توسط جمهوری اسلامی ایران در موارد متعددی توضیح داده شده است، هرگز هیچ مکان اظهار نشده‌ای وجود نداشته است که نیاز باشد طبق CSA اظهار شود. علاوه بر این، بر اساس تحقیقات گسترده ما در مورد سابقه فعالیت‌های انجام شده در دو مکان باقیمانده مکان باقی مانده هنوز پیدا نشده است. هیچ گونه فعالیت هسته‌ای یا  انبار در این مکان وجود نداشته است. بنابراین، تاکنون هیچ توضیح فنی در مورد منشأ این ذرات گزارش شده یافت نشده است. با این حال، احتمال وجود چنین ذراتی به دلیل اقدامات خرابکارانه را نمی‌توان منتفی دانست.

5. ادعای آژانس در پاورقی 7 مبنی بر اینکه «... برخی از کانتینرهای ذخیره شده در تورقوزآباد از محل برچیده شدند، برخی دیگر در سال 2018 دست نخورده از تورقوزآباد خارج و به مکان نامعلومی منتقل شدند...» مبتنی بر شواهد و اطلاعات معتبر نیست. تورقوزآباد در واقع یک مکان صنعتی است که شامل انواع انبارها برای نگهداری مواد شوینده، مواد شیمیایی، مواد غذایی، پارچه و منسوجات، لاستیک و قطعات خودرو، لوله و اتصالات و برخی ضایعات صنعتی است. جابجایی کانتینرها به داخل و خارج از چنین ناحیه‌ای یک فعالیت معمولی می‌باشد. بنابراین نمی‌توان ادعای برچیدن کانتینرها را دلیلی برای اثبات چنین ادعایی دانست. علیرغم فقدان اسناد محکم و معتبر، ایران به صورت داوطلبانه دسترسی تکمیلی به مکان‌ها را به آژانس اعطا کرد. این به وضوح نشان دهنده تمایل ایران برای رسیدگی به هرگونه ابهام احتمالی همراه با شفافیت کامل است.

6. در مورد بند 7 گزارش که می‌گوید: «... این افزایش دانش در مورد فعالیت‌های مرتبط هسته‌ای ایران و حل و فصل موضوعات  باقیمانده پادمانی برای آژانس ضروری است تا بتواند تضمین‌های معتبری از ماهیت صلح آمیز برنامه هسته‌ای ایران ارائه کند.» لازم به ذکر است که:

فعالیت‌های هسته‌ای مرتبط ایران، مانند تولید و موجودی سانتریفیوژها، روتورها و بیلوزها (دمنده)، آب سنگین و کنسانتره سنگ معدن اورانیوم (UOC)، کاملاً خارج از گستره موافقتنامه پادمان جامع (CSA) می‌باشد و هر اقدامی در این زمینه داوطلبانه و مرتبط با تعهدات ذیل برجام است.

طبق CSA، هیچ ارتباطی بین تضمین ماهیت صلح آمیز برنامه هسته‌ای ایران و افزایش دانش فعالیت‌های مرتبط هسته‌ای ایران وجود ندارد. بنابراین، بیانیه آژانس در مورد «افزایش دانش فعالیت‌های مرتبط هسته‌ای ایران... برای ارائه تضمین‌های معتبر از ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران» مبنای حقوقی ندارد و قابل قبول نیست.

ج. نظرات در مورد گزارش، اجرای بیانیه مشترک 4 مارس 2023

7. آژانس در بند 12 گزارش بیان داشته است: «...آژانس بر اساس اظهار ایران، در مؤسسه تبدیل اورانیوم (UCF) انحلال 302.7 کیلوگرم اورانیوم طبیعی به شکل پسمان جامد و اقلام اورانیوم فلزی که از آزمایشگاه چند منظوره جابر ابن حیان (JHL) منتقل شدند را راستی آزمایی کرد. آژانس  ناهمخوانی را در میزان مواد هسته‌ای که راستی‌آزمایی کرده بود در مقایسه با مقدار اظهار شده توسط ایران شناسایی کرد که نیاز است حل و فصل شود.» لازم به ذکر است که:

اورانیوم فلزی دریافتی در مؤسسه تبدیل اورانیوم (UCF) از آزمایشگاه چند منظوره جابر ابن حیان JHL به طور مکرر توسط بهره‌بردار به آژانس گزارش شده و از سال 2003 توسط آژانس راستی‌آزمایی شده است که بیانیه‌های (a)90 و (b)90 در این خصوص متعاقباً توسط آژانس ارائه شده که در آن رضایت خود را اعلام کرده است. علاوه بر این، این مواد از سال 2003 در حالی که در مؤسسه آزمایشگاه چند منظوره جابر ابن حیان (JHL) نگهداری می‌شد و در حین انتقال به موسسه تبدیل اورانیوم (UCF) همچنان مهر و موم شده بود، تحت اقدامات نظارتی و کنترلی (C/S) مستمر آژانس بوده است. علاوه بر این، هیچ فعالیتی روی این مواد انجام نشده است که وضعیت آن را تغییر دهد.

اگرچه انتقال، انحلال و فرآوری مواد مورد نظر با حضور بازرسان آژانس انجام شده است و داده‌های حجم و چگالی مواد محلول را گرفته‌اند، اما بازرسان پس از اتمام فعالیت‌ها شبه‌ای را در مورد اندازه گیری با استفاده از روشی غیردقیق و غیر متعارف که در رویکرد پادمانی این موسسه بیان نشده است را همراه با یک محاسبه معکوس بر اساس ایزوتوپ‌های U-236 برای تخمین مواد محلول، مطرح کردند.

از آنجایی که مبنای این اندازه‌گیری دقیق نبوده (تفاوت زیادی بین اندازه‌گیری‌ها در سال‌های 2003 و 2022 وجود دارد) و با خطاهای بالایی همراه است، این روش محاسبه معکوس به‌جای اندازه‌گیری مستقیم که در حضور بازرسان آژانس انجام شده است، مورد قبول بهره‌بردار قرار نگرفته است.

بنابراین، اظهاریه بهره‌بردار در مارس 2022، برای محتوای اورانیوم در چهار دسته UNH قبل از رقیق‌سازی آن‌ها (مجموع 109.847کیلوگرم U) که در همان زمان توسط بازرسان آژانس راستی آزمایی شد، به عنوان مبنای گزارش حسابرسی مؤسسه تبدیل اورانیوم (UCF) در نظر گرفته شده است و نیازی به هیچ گونه اصلاحی در سوابق و گزارش‌های حسابرسی مواد هسته‌ای نیست.

8. درباره «مریوان/آباده» و ادعاهای مربوط به آزمایش‌های انفجاری با سپر حفاظتی به منظور آماده‌سازی برای استفاده از آشکارسازهای نوترونی، ایران موضع خود را همانطور که در یادداشت توجیهی 8 مارس 2023 ذکر شده حفظ کرده و نتیجه‌گیری مدیرکل را که «آژانس در حال حاضر هیچ سوال دیگری در مورد ذرات اورانیوم تهی شده کشف شده در "مریوان" یا در این مکان ندارد، مورد توجه قرار می‌دهد و این موضوع در این مرحله دیگر باقیمانده نیست. ضمناً باید تاکید کرد که سایر ادعاها که موضوعات پادمانی نیستند، پذیرفتنی نیست و کاملاً رد می‌شود. در این خصوص باید به توضیح زیر اشاره کرد:

آژانس به اطلاعات  مرتبط پادمانی موجود در ارتباط با «مریوان/آباده» به عنوان اسناد پشتیبان درباره این مکان اشاره کرده است که تنها به دو تصویر غیر معتبر از یک مکان ناشناخته اشاره دارد که نمی‌توان به عنوان مدرک به آن‌ها ارجاع داد، زیرا به راحتی قابل تولید، جعل و آماده سازی می‌باشند.

مجددا یادآوری می‌گردد که سپرهای حفاظتی برای استفاده از آشکارسازهای نوترونی اساساً هیچگونه زمینه پادمانی ندارد (براساس ماده 2.8 و 69 CSA) و سؤالات آژانس مبتنی بر اطلاعات معتبر مرتبط با هدف پادمانی برای درخواست دسترسی خود به این مکان نمی‌باشد. جمهوری اسلامی ایران بر مبنای حسن نیت به طور داوطلبانه اجازه دسترسی به آژانس را داده و توضیحاتی در مورد تاریخچه کامل، استفاده و حتی کاربرد پناهگاه ها ارائه کرد که به معنای پذیرش آن به عنوان یک موضوع پادمانی نیست.

علیرغم این همکاری گسترده، آژانس اطلاعات دریافتی از ایران را صرفاً با استناد به برخی اسناد غیرمعتبر و ساختگی مغایر دانسته است و سپس بر اساس مفروضات خود به نتیجه گیری نادرست و نامعتبر دست یافته است.

ادعای آژانس مبنی بر اینکه «ایران آزمایش‌های انفجاری با سپر حفاظتی در آماده‌سازی برای استفاده از آشکارسازهای نوترونی و مواد هسته‌ای انجام داده است» یک اتهام بی‌اساس و بدون هیچ مدرک تأییدکننده معتبری است. این نتیجه گیری کاملا نادرست، غیرواقعی و مغرضانه است.

علاوه بر این، با کمال تعجب و بدون ارائه هیچ مدرک معتبری، گزارش آژانس (GOV/2022/26 بند 13) در آنجا که گفته شده "... ممکن است برنامه ریزی شده باشد تا از مواد هسته‌ای ... برای آزمایش  انفجاری متعارف در فضای باز استفاده کند..." به "... برنامه ریزی برای استفاده و ذخیره سازی مواد هسته‌ای در ... برای آزمایش انفجاری" تغییر کرده است (در گزارش آژانس (GOV/2023/9، بند 4) و در نهایت به "آزمایشات انفجاری با سپر حفاظتی در آماده سازی برای استفاده از آشکارسازهای نوترونی و مواد هسته‌ای" تغییر یافته است. این تناقض در گزارش مدیرکل آژانس نشان می‌دهد که این ادعا مبنای فنی ندارد و قابل قبول نیست.

9. گزارش آژانس در بند 23 بیان می‌کند: «... به عنوان بخشی از این فرآیند، آژانس انتظار دارد که قادر باشد بدون تأخیر بیشتر به داده‌های ضبط‌شده و همچنین شکاف‌ها در این داده‌های ضبط شده دسترسی  داشته باشد». لازم به ذکر است که:

به ‌عنوان یک اصل، اجرای فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارتی بیشتر در کارگاه‌های اصفهان که در آن لوله‌های روتور سانتریفیوژ و بیلوزها تولید می‌شود، کاملاً به ‌صورت داوطلبانه در چارچوب برجام قرار دارند و خارج از تعهدات مندرج در موافقتنامه پادمان جامع (CSA) است.

علاوه بر این، ایران در واکنش به خروج غیرقانونی یکجانبه و همچنین نقض صریح برجام توسط آمریکا، کلیه اقدامات شفاف‌ساز  وفق برجام را مطابق با قانون «اقدام راهبردی برای رفع تحریم‌ها و حفظ منافع ملت ایران» مصوب مجلس شورای اسلامی متوقف کرد.

با توجه به حقایق فوق الذکر، درخواست آژانس برای دسترسی به داده‌های ضبط شده توسط دوربین‌ها در بازه بین فوریه 2021 تا ژوئن 2022 و همچنین داده‌های ثبت شده از 2 تا 3 مه 2023 در حال حاضر مشمول بیانیه مشترک نمی‌شود.

د. نظرات در مورد گزارش، کد اصلاح شده 3.1:

10. در خصوص اجرای کد اصلاحی 3.1 از ترتیبات فرعی، یادآوری می‌شود که پذیرش اجرای کد اصلاحی 3.1، از جمله اقدامات شفاف‌ساز و اعتمادسازی بود که در بند 65 برجام منعکس شده است. به دنبال خروج آمریکا از برجام و قصور اتحادیه اروپا/E3 در اجرای تعهدات خود در چارچوب برجام، ایران در واکنش به آن، همه اقدامات شفاف‌ساز فراتر از موافقتنامه پادمان جامع خود را متوقف کرد. بر این اساس، اجرای کد اصلاحی 3.1 به حالت تعلیق درآمد. بنابراین، ارجاع آژانس به ماده 39 موافقتنامه پادمان جامع (CSA) مبنای حقوقی ندارد.

ز. نظرات در مورد گزارش، خلاصه:

11. گزارش آژانس در بند 28 بیان می‌کند که «موضوعات پادمانی باقی‌مانده برآمده از تعهدات ایران ذیل موافقتنامه پادمان جامع بین ایران و آژانس است و باید حل و فصل شود تا آژانس در موقعیتی باشد که بتواند تضمین دهد که برنامه هسته‌ای ایران منحصراً صلح آمیز است». لازم به ذکر است که:

از آنجایی که آژانس اسناد معتبری را در رابطه با ادعای خود در مورد "مواد هسته‌ای و فعالیت‌های مرتبط هسته‌ای اظهار نشده" به ایران ارائه نکرده است، ایران خود را ملزم به در نظر گرفتن اسناد غیر معتبر و ساختگی به عنوان مبنای CSA برای پاسخ به درخواست های آژانس نکرد. با این حال، ایران داوطلبانه اجازه دسترسی داد و اطلاعات و توضیحاتی را در مورد این مکان‌ها به آژانس ارائه کرد.

مایه تاسف است که آژانس تمام اسناد ساختگی و اطلاعات جعلی ارائه شده توسط رژیم اسرائیل را معتبر می‌داند و به این نتیجه رسیده است که «... باید حل شود تا آژانس در موقعیتی باشد که تضمین دهد برنامه هسته‌ای ایران منحصراً صلح آمیز است». چنین بیانیه‌ای بی طرفی آژانس را تضعیف می‌کند و دور از رویکرد حرفه‌ای است که آژانس باید اتخاذ کند.

و. نتیجه گیری:

 1. جمهوری اسلامی ایران تاکنون همکاری کامل خود را در چارچوب موافقتنامه پادمان جامع (CSA) به آژانس ارائه کرده است. باید مجددا تاکید شود که تمامی مواد و فعالیت‌های هسته ای ایران به طور کامل اظهار و توسط آژانس راستی آزمایی شده است.

2. جمهوری اسلامی ایران قویاً انتظار دارد که آژانس گزارش خود را در مورد فعالیت‌های راستی آزمایی در ایران بر اساس اصول بی طرفی، حرفه‌ای و واقعیت انجام دهد.

3. آژانس نباید احتمال دخالت دشمنان سرسخت ایران در ارائه اطلاعات نادرست و ساختگی و ارتکاب اقدامات خرابکارانه مختلف را نادیده بگیرد.

4. فعالیت‌های راستی‌آزمایی مرتبط با برجام مانند تولید و موجودی سانتریفیوژها، لوله‌ها روتور سانتریفیوژ و بیلوزها، آب سنگین و کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) ذیل دامنه موافقتنامه پادمان جامع (CSA) نیستند. بنابراین، ارتباط دادن تضمین‌ها درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران و حل و فصل موضوعات ادعایی به چنین اطلاعاتی، بی‌اساس و غیرقابل قبول است.

5. در حالی که تمامی مواد و فعالیت‌های هسته‌ای ایران تحت نظارت و راستی‌آزمایی دقیق آژانس همراه با اقدامات شفاف‌سازی داوطلبانه و همکاری ایران بوده است، زیر سؤال بردن ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران هیچ توجیهی ندارد.

6. جمهوری اسلامی ایران بار دیگر تاکید می‌کند که سطح گسترده کنونی همکاری‌هایش با آژانس به سادگی به دست نیامده است که بخواهد به همین سادگی و به‌دلیل منافع کوته‌بینانه سیاسی کمرنگ شود، بر این اساس، همه از جمله آژانس و کشورهای عضو این مسئولیت را دارند که خرد لازم را در پرداختن به چنین موضوعاتی به‌شیوه‌ای مجدّانه نشان دهند تا از مخدوش شدن تصویر بزرگتر در مورد همکاری بین ایران و آژانس جلوگیری شود.

منبع: تسنیم