عزاداری مسلمیه ۷۰ سال است اینگونه آغاز می‌شود

امیرحسین کسائی: قرارشان در حسینیه اردستانی‌ها بود، نزدیک به حرم عبدالعظیم حسنی(ع). شب گذشته یکشنبه ۴ تیرماه حوالی نماز مغرب قرار گذاشته بودند و یک به یک وارد می‌شدند. می‌گفتند مسلمیه دید و بازدید مداحان هم هست. هرکس که وارد می‌شد به احترامش می‌ایستادند و خوش و بِش‌ها شروع می‌شد. بسیاری از بزرگترهای مداحی که کهولت سن مانع‌شان نشده بود، خود را به شهرری رسانده بودند، برای یک قرار ۷۰ ساله.

جامعه مداح پیشقراول عزای مسلمیه

هرسال از شب شهادت امام باقر(ع) یعنی روز ۶ ماه ذی‌الحجه عزاداری سنتی مسلمیه که قدمتی در حدود ۱۵۰ سال دارد، آغاز می‌شود. این عزاداری از یادگارهای حاج مرزوق کربلایی است. درباره تاریخچه‌ عزاداری مسلمیه پیش‌تر صحبت کرده بودیم. این عزاداری ۷۰ سال است که با حرکت دسته عزاداری جامعه مداح تهران آغاز می‌شود.

هر دسته عزا دم خود را روی پلاکارد می‌نویسد تا اگر مردم به دسته پیوستند، بتوانند همراهی کنند

دم عزاداری جامعه مداح در مسلمیه

پیرغلامان، مداحان سنتی‌خوان و جوان‌ترها همه برای این قرار ۷۰ ساله در حسینیه اردستانی‌ها گرد آمده بودند. بعد از اقامه نماز مغرب، روضه‌ای برپا کردند. از مصائب امام باقر(ع) که خود به روضه‌خوان کربلا مشهور است، گفتند و اشک ریختند و سینه سبک کردند. بعد از پایان روضه‌خوانی، مداحان ۲ دسته شدند و دم دادند. دسته اول می‌خواند: «امام باقرم/ حامی قرآن/ دیدم در کربلا/ داغ فراوان/ رفتم ز دنیا/ در نزد زهرا/ یابن الحسن مولا/ سرت سلامت» با رسیدن به گوشواره «یابن الحسن مولا/ سرت سلامت» سینه‌زنی را دسته اول آغاز می‌کرد. دسته دوم هم با شنیدن این بخش، خودش هم شروع به خواندن می‌کرد تا اصطلاحاً دم را تحویل بگیرد. دم دسته دوم مرتبط با مسلم بن عقیل بود که می‌خواند: «مسلم ابن عقیل/ با چشم خون بار/ گفتا پسر عمو/ خدانگهدار/ بر من نظر کن/ ترک سفر کن/ یابن الحسن مولا/ سرت سلامت» آن‌ها هم با رسیدن به بخش پایانی سینه می‌زدند و دم را تحویل می‌دادند.

پرچم عزای دسته جامعه مداحان تهران

کسبه بازار چشم‌انتظار دسته‌های عزا بودند

بعد از آن که اعضای هر دسته دم را تمرین کردند و حفظ شدند، دسته عزاداری حرکت کرد. در پیشانی دسته پرچم عزای هیأت بلند شد که روی آن درج شده بود «هیأت جامعه مداحان تهران». پیشاپیش همه هم جمعی از بزرگترهای مداحی همچون محمد بازوبند، مصطفی خورسندی، یدالله بهتاش، مهدی آصفی و ... حضور داشتند. پشت سر هم، ۲ دسته تشکیل شده بود که دم را می‌خواندند و حرکت می‌کردند. بعد از گذر از کوچه زارع، وارد خیابان حرم شدیم و به سمت بازار شهرری حرکت کردیم. این اولین دسته عزاداری مسلمیه ۱۴۰۲ بود که وارد خیابان‌ها می‌شد و مردم با شنیدن دم عزاداری آن‌ها دورشان جمع شدند و بسیاری هم به دسته آن‌ها می‌پیوستند و سینه می‌زدند. زمانی که دسته به ورودی اول بازار شهرری رسید حدوداً ساعت ۲۰:۴۵ شب شده بود که هنوز بسیاری از مغازه‌های بازار باز بود اما مشتری زیادی نداشتند. مغازه‌دارها جلوی مغازه‌ها ایستاده بودند و چشم انتظار که چه زمان دسته‌ها می‌رسند. پارچه بزرگی هم در ابتدای بازار نصب شده بود که کسبه بازار خیرمقدم به دسته‌های عزاداری گفته بودند.

گوشه‌ای از عزاداری دسته جامعه مداحان تهران در شب اول مسلمیه ۱۴۰۲

چشم انتظاری کسبه به پایان رسید

جمعی از کسبه‌های قدیمی‌تر و هیأتی‌ها و پیرغلامان شهرری در ورودی بازار ایستاده بودند تا خوش‌آمد به دسته عزای جامعه مداحان تهران بگویند. زمانی که دسته به بازار رسید، کمی نظم کار بهم خورد و افراد شروع به دیده بوسی و خوش و بِش کردند. بعد از مدتی مجدداً دسته شکل خود را گرفت و دم شروع شد. با ورود دسته به بازار، گویی چشم انتظاری کسبه به پایان رسید و شروع کردند به احترام آغاز عزاداری مسلمیه کرکره مغازه‌ها را پایین بدهند. گویی همه چیز برنامه‌ریزی شده بود و مداحان هم همان ابتدای بازار بازهم ایستادند تا کسبه رسم هرساله خود را انجام دهند. کسبه که مغازه‌ها را می‌بستند انگار وارد شغل دوم خود می‌شدند و یکی منقل به دست اسپند دود می‌کرد و دیگری لیوان لیوان آب و شربت پُر می‌کرد تا به دست عزاداران و مردم حاضر بدهد. حالا دیگر دسته عزاداری رسماً وارد بازار شده بود و داشت دم خود را می‌خواند. مردم و اهالی بازار هم گریه کنان آن‌ها را همراهی می‌کردند.

۵ دقیقه فرصت چهارپایه‌خوانی برای هر هیأت

رسم عزاداری مسلمیه این است که هر دسته حدود ۵ دقیقه فرصت دارد تا در چهارسوق بازار به چهارپایه‌خوانی بپردازد. اصغر بادین‌فکر اولین مداحی بود که روی چهارپایه عزاداری مسلمیه امسال رفت و دقایق کوتاهی خواند. سقف چهارسوق با یک خیمه سبز رنگ تزیین شده بود که دورتادور آن عکس درگذشتگان و بزرگترهای مداحی کشور مانند حاج علی آهی، سلیم موذن‌زاده، شاه حسین بهاری، علیرضا بهاری، احمد شمشیری، رضا فرشچی، محمد علامه، احمد صالح، حسن ذوالفقاری، علی بهاری و ... نصب شده بود. بادین فکر روی چهارپایه گفت: «امروز به یاد همه این بزرگترها جمع شده‌ایم. یادشان گرامی باد.»

چهارپایه‌خوانی اصغر بادین‌فکر در بازار شهرری

مداحی حمیدرضا بهاری به یاد درگذشتگان

نام شاه حسین بهاری را از مداحان و پیرغلامان زیاد شنیده‌ام اصلاً هرگاه که درباره گذشته مداحی بنای صحبت کنند، از او نام می‌برند. در این دسته عزاداری هم نام او زیاد برده می‌شد. مداح پرآوازه‌ای که شاگرد حاج مرزوق بنیانگذار عزاداری مسلمیه بود. شاه حسین سال‌ها در بازار شهرری چهارپایه‌خوانی کرده بود و امروز جامعه مداحان تصمیم گرفته بودند تا فرصت چهارپایه‌خوانی دسته عزاداری خود را به فرزندش حمیدرضا بهاری دهند. بهاری زمانی که روی منبر رفت، گفت: «امروز اگر میان این همه مداح و بزرگتر که همه سال‌ها مجلس اداره کردند و روی چهارپایه رفتند، میکروفن به دست من دادند به احترام بزرگترهایی مثل شاه حسین است.» او مداحی‌اش را به یاد بزرگترها و از زبان آن‌ها آغاز کرد و این شعر را خواند:

می‌میرم و به جای دگر سر نمی‌زنم/ می‌سوزم و دم از در دیگر نمی‌زنم

من خان زاد کرببلایم اگر که بال/ جز در هوای صحن مطهر نمی‌زنم

بر آب و دانه‌ای که به من داده‌ای قسم/ گیرم برانیم ز قفس پر نمی‌زنم

پروانه‌ام اگر همه شب آتشم زنن/ جز حرف عشق تا دم آخر نمی‌زنم

تا خیمه‌گاه نوکریت آمدم حسین/ من زیر پای بیرق دیگر نمی روم

چهارپایه‌خوانی حمیدرضا بهاری فرزند مرحوم شاه حسین بهاری

نصب پرچم سفیرالحسین(ع) در صحن امام حسن مجتبی(ع)

در صحن امام حسن مجتبی(ع) حرم عبدالعظیم حسنی(ع) با داربست‌ها فضایی برای حضور مردم و همچنین دسته‌روی عزاداران مهیا شده بود. در این صحن فقط برادران حضور داشتند و در صحن امام حسین(ع) یا سیدالشهدا(ع) که مجاور این صحن است، خواهران حضور داشتند و از طریق تلویزیون‌های شهری می‌توانستند نظاره‌گر عزاداری باشند. دسته‌ها از مسیر طراحی شده حرکت می‌کردند و رو به روی جایگاه قرار می‌گرفتند. جایگاه با پرچم سفیر الحسین(ع) تزئین شده بود. بزرگترهای مداحی روی این جایگاه در این ۳ شب حضور پیدا می‌کنند. به گفته مرتضی طاهری رئیس هیأت مدیره خانه مداحان، امسال بناست افرادی همچون غلامرضا سازگار، مهدی آصفی، سیدعلی سادات رضوی، یدالله بهتاش، اکبر بازوبند و احمد چینی روی این جایگاه حضور پیدا کنند. نام هر هیأت و دسته بعد از حضور در صحن، به همراه نام مداح توسط مجری اعلام می‌شود. حسن سلطانی مجری روز نخست بود که برای دسته جامعه مداحان، از اکبر بازوبند و زهیر سازگار به عنوان مداح جایگاه نام بُرد. استاد غلامرضا سازگار هم باوجود کهولت سن و مشکلات جسمانی مانند هرسال وارد جایگاه شد تا زینت‌بخش عزای مسلمیه باشد.

مداحی اکبر بازوبند در شب اول عزاداری مسلمیه

۳ راهکار امام باقر(ع) برای استجابت دعا

بعد از مداحی‌های اکبر بازوند و زهیر سازگار، مجری از یدالله بهتاش پیرغلام اهل بیت(ع) خواست در زمان حضور دسته جامعه مداحان در جایگاه عزاداری مسلمیه به مدت ۵ دقیقه سخنرانی کند. او روایتی از امام باقر(ع) برای استجاب دعا خواند و گفت: فردی نزد امام باقر(ع) آمد و گفت من می‌خواهم دعا که می‌کنم مستجاب شود، چه باید کنم؟ امام(ع) فرمود ۳ کار باید انجام دهی. اول کاسبی خود را حلال کن. دوم اگر مال مردم به گردن توست، آن را پرداخت کن و سوم شکمی که لقمه حرام داشته باشد، دعایش مستجاب نمی‌شود.

مداحی زهیر سازگار در حضور پدرش استاد غلامرضا سازگار

سخنرانی یدالله بهتاش در شب اول مسلمیه

پخش زنده عزاداری مسلمیه از شبکه ۵

حرم عبدالعظیم حسنی(ع) هم برای این ۳ شب برنامه سخنرانی و مداحی تدارک دیده است که سخنرانی بلافاصله بعد از نماز مغرب و عشاء آغاز می‌شود و تا قبل از رسیدن دسته‌های عزاداری هم به پایان می‌رسد. سخنران شب اول حجت‌الاسلام میرهاشم حسینی بود. مرثیه‌خوانی هم تدارک دیده شده است که شب اول مهدی رسولی در حرم مداحی کرد. مرثیه‌خوانی مداحان که در شب‌های دوم و سوم به ترتیب محمود کریمی و میثم مطیعی خواهند بود، حوالی ساعت ۲۴ از شبکه ۵ سیما پخش زنده می‌شود.

مهدی رسولی در شب اول مسلمیه مداحی کرد

عزاداری شب اول مسلمیه تا حوالی نماز صبح ادامه ادامه داشت و دسته‌های متعددی از بازار شهرری راهی حرم عبدالعظیم حسینی شدند. به گفته حجت‌الاسلام محسن عرفاتی معاون امور علمی و فرهنگی آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)، «امسال ۲۰۰ هیأت از تهران و استان‌های همجوار مانند قم و البرز در آیین مسلمیه به عزاداری خواهند پرداخت.»