هفته گذشته نشست مشترک وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه در راستای اجرایی کردن منویات رهبر معظم انقلاب و هم‌افزایی و هم‌گرایی بین دو نهاد اطلاعاتی کلیدی انقلابی در مقابله با توطئه‌های نوین دشمنان انقلاب اسلامی برگزار شد. این نشست مزین به پیام رهبر معظم انقلاب بود و ایشان در این پیام به طور مشخص بر افزایش هم‌افزایی این دو نهاد تأکید داشتند.
در پیام حضرت امام خامنه‌ای به این نشست آمده است: «مسئله اطلاعات یکی از مسائل مهم کشور است و یکی از ضعف‌های ما در ارتباط با دستگاه‌های اطلاعاتی، عدم تفاهم بین این مجموعه‌هاست. اگر آقایان می‌خواهند در راه خدا مجاهدت کنند، جهاد آنها این است که این تفاهم در همه رده‌ها پیاده بشود. امروز اگرچه در رأس این دو دستگاه تفاهم به طور جدی وجود دارد، اما مجاهدت واقعی این است که این همکاری و تفاهم را در همه سطوح پیاده کنند.»
با نظر به عمق محتوایی پیام رهبر معظم انقلاب، پر واضح است که مهم‌ترین دغدغه ایشان در رابطه با نهادهای اطلاعاتی کشورمان ایجاد تفاهم و هم‌افزایی یا به عبارتیSynergy» » بین جامعه اطلاعاتی کشور برای مواجهه هوشمندانه‌تر و بهنگام‌تر با تهدیدات ترکیبی و خاصه تهاجم اطلاعاتی دشمنان است. همانگونه که اشاره شد، هر چند در کشور ما سازمان‌ها و نهادهای اطلاعاتی گوناگونی با محوریت وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه فعال هستند؛ اما همه آنها ذیل یک چتر و ماهیت، یعنی جامعه اطلاعاتی انقلاب اسلامی و در قالب یک کار ویژه مشخص، یعنی تأمین منافع ملی هویت می‌یابند، لذا عملکرد آنها به طور کامل و جامع زمانی در تراز انقلاب اسلامی خواهد بود که بین آنها تفاهم و هم‌افزایی اطلاعاتی و عملیاتی در تمام سطوح وجود داشته باشد.
اگر به ترکیب و ابعاد جامعه اطلاعاتی (Intelligence Community) آمریکا، انگلیس، روسیه، چین و رژیم صهیونیستی نگاهی داشته باشیم، شاهد خواهیم بود که آنها ذیل حکمرانی اطلاعاتی خود به ترتیب 18، 15، 16، 17 و 12 سازمان اطلاعاتی را با فرهنگ‌های گوناگون و مأموریت‌های اطلاعاتی تخصصی در کنار یکدیگر قرار داده و جامعه اطلاعاتی منسجمی را در راستای پیشبرد نیات و منافع‌شان تشکیل داده‌اند.
همانگونه که مشخص است، سازمان‌های اطلاعاتی مسئول جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات گوناگون درباره افراد، سازمان‌ها، کشورها و حتی رویدادهای جهانی به منظور حفظ امنیت ملی و رفع تهدیدات امنیتی هستند. اطلاعات جمع‌آوری شده در سازمان‌های اطلاعاتی به مثابه زمینه‌ای برای تصمیم‌گیری سیاست‌گذاران کشور درباره موضوعات امنیتی، سیاسی، نظامی و اقتصادی استفاده می‌شود. بنابراین، این قبیل سازمان‌ها در تعیین جهت‌گیری ملی و فرا ملی کشور نقش مهمی ایفا می‌کنند. با عنایت به نکته فوق و با نگاهی به تجربیات جهانی در حوزه راهبری جوامع اطلاعاتی می‌توان به نکات قابل توجهی دست یافت که الگوبرداری از آنها می‌تواند به تأمین مطالبه امام انقلاب از سازمان‌های اطلاعاتی کشورمان منجر شود.
بنا بر تجربیات جهانی سازمان‌های گوناگون عضو جامعه اطلاعاتی برای افزایش تفاهم، هم‌افزایی و همکاری بین یکدیگر از راهکارهای گوناگونی بهره می‌برند که اهم آنها عبارتند از:
تعریف خطوط ارتباطی و اختیارات مشخص سازمان‌های اطلاعاتی: تعریف و تبیین درک روشنی از اینکه هر سازمان اطلاعاتی مسئول چه نوع مأموریت اطلاعاتی است و چگونه محصول فعالیت اطلاعاتی آنها باید بین سطوح مختلف جامعه اطلاعاتی جریان داشته باشد، نقش مهمی در شکل‌دهی روابط بین اعضای جامعه اطلاعاتی دارد. به واسطه این تعریف «نقش» و «مأموریت» اطمینان حاصل می‌شود که همه اعضای سازمان اطلاعاتی در فضایی هم‌افزا با یکدیگر برای تأمین و پیشبرد منافع ملی گام بر می‌دارند.
اشتراک اطلاعات و مدیریت دانش بین سازمان‌های اطلاعاتی: سازمان‌های اطلاعاتی مأموریت‌ها و تخصص‌های گوناگونی را بر عهده دارند، به همین دلیل ایجاد سازوکاری برای اشتراک اطلاعات و مدیریت دانش حاصل از فعالیت‌های اطلاعاتی می‌تواند به افزایش دقت و کارآمدی اعضای جامعه اطلاعاتی در تحلیل اطلاعات و پیشگیری از تهدیدات امنیتی کمک کند. این رویکرد را می‌توان از طریق راه‌اندازی یک پایگاه دانش جامع بین اعضای جامعه اطلاعاتی محقق کرد.
همکاری در تحقیقات و عملیات: سازمان‌های اطلاعاتی در مأموریت‌های گوناگون و ترکیبی نیازمند همکاری عملیاتی با یکدیگر هستند؛ از این رو ایجاد سازوکارهای حرفه‌ای در راستای همکاری عملیاتی سطوح مختلف سازمان‌های اطلاعاتی نقش مهمی در شکل‌دهی هم‌افزایی بین سازمان‌های اطلاعاتی دارد.
تبادل کارشناسان: آشنا نبودن با فرهنگ سازمانی حاکم بر سازمان‌های اطلاعاتی همکار یکی از دلایل زمینه‌ساز شکل‌گیری سوءبرداشت یا به عبارت تخصصی سوگیری شناختی(Cognitive Bias) در رابطه با آنهاست؛ از این رو سازمان‌های اطلاعاتی عضو جامعه اطلاعاتی به منظور افزایش هم‌افزایی بین خود، در قالب برنامه‌های تبادل نیروی انسانی، کارشناسان خود را به سازمان‌های اطلاعاتی همکار منتقل می‌کنند. این سیاست موجب افزایش تجربه و تخصص کارکنان و همچنین آشنایی آنها با روش‌های کاری و فرهنگ سازمانی حاکم بر سازمان اطلاعاتی همکار می‌شود که نتیجه آن افزایش درک و همکاری متقابل با سازمان‌های اطلاعاتی است.
ایجاد کانال‌های ارتباطی در سطوح گوناگون: سازمان‌های اطلاعاتی به منظور افزایش همکاری، باید کانال‌های ارتباطی مستقیمی با هم ایجاد کنند. این کار می‌تواند به سرعت ارتباط و تبادل اطلاعات بین سازمان‌های اطلاعاتی مختلف و در نهایت واکنش بهنگام‌تر آنها نسبت به تهدیدات و فرصت‌ها کمک کند. در این زمینه تشکیل گروه‌های کاری مشترک با حضور کارشناسان گوناگون می‌تواند زمینه پیگیری مطلوب‌تر پرونده‌های اطلاعاتی خاص را فراهم کند.
برگزاری رویدادهای نخبگانی بین اعضای جامعه اطلاعاتی: برگزاری رویدادهای علمی و پژوهشی بین کارشناسان و نخبگان جامعه اطلاعاتی عضو سازمان‌های گوناگون می‌تواند به افزایش ارتباط و هم‌افزایی بین آنها منجر شود؛ از این رو برگزاری این دست رویدادها از سوی مراکز آموزشی جامعه اطلاعاتی کشورها به طور جدی دنبال می‌شود.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که در سال‌های اخیر سازمان‌های اطلاعاتی شاخص جهان برای افزایش کارایی و کارآمدی خود در مواجهه با فضای نوین اطلاعاتی حاکم بر جهان در حال بازطراحی تعریف یا «Definition» و چشم‌انداز یا «Vision» خود از مأموریت‌های اطلاعاتی و حرکت به سمت خروج از سایه و باز شدن هستند که نمود آن را می‌توان در انتخاب افرادی، مانند «ریچارد مور» و «ابراهیم کالین» به عنوان رؤسای سازمان‌های اطلاعاتی انگلیس و ترکیه دانست که هر دو برخلاف برداشت سنتی از اطلاعات، چهره‌های رسانه‌ای و به عبارتی باز هستند. بنابراین، توجه و زیر نظر داشتن آخرین نگاه‌ها و رویکردهای جهانی در کارآمدی و ارتقای جامعه اطلاعاتی کشور نیز می‌تواند نقشی کلیدی در تأمین مطالبه هوشمندانه و حکیمانه رهبر فرزانه انقلاب داشته باشد.
