پایان صبر راهبردی پکن

این روز‌ها مقامات چینی هشدار‌های صریح و قابل تاملی را خطاب به مقامات کاخ سفید و متحدان منطقه‌ای آن‌ها در قبال مداخله‌گرایی در تایوان و شبه جزیره کره مخابره کرده‌اند. برخی از این هشدار‌ها به صورت علنی و برخی دیگر، از مجاری غیر رسمی به واشنگتن منتقل شده است. در این میان، سفر‌های مکرر مقامات آمریکایی به چین با هدف مدیریت تنش‌های ایجاد شده از سوی غرب نتوانسته منجر به مدارای چینی‌ها با بازی خطرناک دولت بایدن در شرق آسیا شود.

حقیقتی که برای پکن اثبات شده است
نکته مهمی که در تحلیل رویکرد چینی‌ها نسبت به مداخله‌گرایی مزمن واشنگتن در شرق آسیا وجود دارد، مربوط به تثبیت یک گزاره راهبردی درحوزه امنیت و سیاست خارجی پکن است: اینکه هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه در دکترین سیاست خارجی خود نسبت به ماهیت چین و حرکت رو به رشد اقتصادی این کشور در نظام بین‌الملل نگاهی تهدیدمحور دارند. این نگاه تهدیدمحور خود را در دوران ترامپ و بایدن به صورتی ملموس‌تر نشان داده است. در چنین شرایطی چینی‌ها دیگر نمی‌توانند صرفاً بر اساس مولفه‌های بازدارندگی، رویکرد خود در برابر غرب را تنظیم کنند. سطح مداخله‌گرایی آمریکا و انگلیس در منطقه شرق آسیا و انعقاد پیمان‌هایی مانند آکوس (پیمان خرید زیردریایی‌های هسته‌ای میان آمریکا، انگلیس و استرالیا) نشان‌دهنده عمق تهدیداتی است که از سوی غرب در مواجهه با چین ترسیم شده و در آینده نیز به اشکال و عناوین گوناگون ادامه خواهد داشت. در یکی از تازه‌ترین این موارد، وزارت دفاع ایالات متحده رقابت تسلیحاتی با چین را تشدید می‌کند و قصد دارد هزاران پهپاد به زرادخانه خود اضافه کند. پنتاگون می‌خواهد با این اقدام تعداد پهپاد‌های خود را به اندازه هواپیما‌های بدون سرنشین چین افزایش دهد.

چینی‌ها منفعل نمی‌مانند
در برابر اقدامات مداخله‌گرایانه غرب و با توجه به احتمال وقوع درگیری در شرق آسیا، چین در سال‌های اخیر مدام بر توان تسلیحاتی ارتش خود، از جمله در زمینه به خدمت گرفتن هواپیما‌های بدون سرنشین تهاجمی افزوده است. پنتاگون در این خصوص نسبت به توان پهپهادی چینی‌ها و دیگر توانمندی‌های نظامی این کشور نگاهی وحشتزده دارد. پنتاگون اعلام کرده است افزودن هزاران پهپاد به زرادخانه خود، برای ایجاد توازن با توانمندی پهپادی ارتش چین انجام می‌شود که به نسبت نیرو‌های مسلح آمریکا پهپاد‌های بیشتری در اختیار دارد. اخیرا کاتلین هیکس، معاون وزیر دفاع آمریکا در کنفرانس فناوری دفاعی در واشنگتن گفته مزیت ارتش چین در حال حاضر این است که کشتی‌های جنگی، موشک‌ها و پرسنل بیشتری در اختیار دارد. پنتاگون در عین حال تاکید دارد که ایالات متحده با امکانات خود با این مزیت مقابله می‌کند و این امکانات در قیاس با تجهیزات نیرو‌های مسلح چین "پیش‌بینی ناپذیرتر" و هدف قرار دادن و نابودی آن‌ها دشوارتر خواهند بود. با این حال چینی‌ها بدون توجه به چنین اظهارات و تصمیماتی، همچنان به تولیدات نظامی خود با هدف ارتقای توان بازدارندگی و اقدام خود ادامه می‌دهند.
به گفته هیکس هدف دولت ایالات متحده این است که طی ۱۸ تا ۲۴ ماه آینده سیستم‌های خودکار، مانند پهپاد‌های هوشمند با ناوبری پیشرفته را در ابعاد وسیع چند هزارتایی در بخش‌های مختلف به خدمت بگیرد.
آمریکا از مدت‌ها پیش چین را به عنوان مهم‌ترین چالش استراتژیک ارزیابی کرده و مدعی شده که تلاش دارد پکن را از وارد شدن به یک مناقشه نظامی، به خصوص در ارتباط با تایوان بازدارد! اما در حقیقت، چنین ادعایی باطل می‌باشد، زیرا واشنگن به بهانه تنش زدایی، مشغول خلق بحرانی تمام عیار در شرق آسیا با هدف درگیر ساختن چین در حیاط خلوت و محیط پیرامونی پکن می‌باشد. در سال‌های اخیر تنش میان پکن و واشنگتن بر سر تایوان بالا گرفته و تحرکات نظامی دو کشور در آب‌های منطقه به شکل محسوسی افزایش یافته است. در یکی از تازه‌ترین نمونه‌ها، چین در واکنش به عبور یک ناوشکن آمریکایی از آبراه تایوان، ناو هواپیمابر "شاندونگ" و دو کشتی جنگی خود را در روز‌های پایانی ماه مه روانه آب‌های اطراف تایوان کرد. آبراه تایوان منطقه‌ای از اقیانوس آرام بین این جزیره و استان فوجیان چین است که دریا‌های جنوبی و شمالی چین را به یکدیگر متصل می‌کند.

هشدار‌های چین جدی‌تر می‌شود
خط میانه این تنگه مرز غیررسمی میان چین و تایوان قلمداد می‌شود. وزارت دفاع تایوان می‌گوید ناو شاندونگ و دو ناو همراهش در عبور به سمت شمال بر روی این خط قرار داشتند. چین تمام آبراه تایوان را جزو قلمرو دریایی خود می‌داند و به شکل روزافزون جنگنده‌های خود را بر فراز آن به پرواز درمی‌آورد. چین این منطقه را که از چند جزیره تشکیل شده، یک استان جدا شده خود می‌داند که باید دوباره به خاک این کشور ضمیمه شود. پکن بار‌ها تهدید کرده برای وحدت دو منطقه در صورت لزوم از نیروی نظامی استفاده می‌کند. از سال ۲۰۲۰ تنش میان تایوان و چین مدام رو به افزایش بوده است. جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا بار‌ها مدعی شده است که در صورت حمله نظامی چین به تایوان نیرو‌های آمریکایی از این کشور دفاع خواهند کرد. به عبارت بهتر، بایدن سیاست ابهام استراتژیک در قبال تایوان را زیر پاگذاشته و آن را به عنوان منطقه‌ای مستقل از چین به رسمیت شناخته است. با وجود تنش‌ها آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده در ماه ژوئنبه پکن رفت و با شی جین‌پینگ، رهبر حزب کمونیست و رئیس‌جمهوری چین دیدار و گفتگو کرد، اما این مذاکرات نتیجه‌بخش نبوده است.

تنشی که همچنان باقیست
این نخستین سفر یک وزیر خارجه آمریکا به پکن از سال ۲۰۱۸ میلادی بود و هدف واشنگتن از دیدار با مقام‌های ارشد چینی باز نگه داشتن کانال‌های ارتباطی و گفتگو با چین عنوان شده است. وزیر خارجه آمریکا که گفتگو‌های خود با رهبر چین را "مهم" توصیف کرده در سفر به پکن با مقام‌های ارشد دیپلماسی خارجی چین و همتای چینی خود کین گانگ هم ملاقات کرد. با سفر بلینکن، چین و آمریکا پس از مدت‌ها وقفه بار دیگر گفتگو‌های مستقیم در سطوح بالا را از سر گرفتند. اما این سفر‌ها منجر به مدیریت شرایط راهبردی منطقه و دور شدن خطر منازعه در شرق آسیا نشده است.