رئیس‌جمهور باید به باکو برود؟

«سمیه رفیعی» سخنگوی کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار «صبح صادق»، درباره اجلاس کنوانسیون تغییرات اقلیمی و حضور هیئت ایرانی در این نشست اظهار کرد: «در سال‌های اخیر، اجلاس‌های مربوط به تغییرات اقلیمی به شدت مورد توجه قرار گرفته‌اند و تصمیمات کلیدی در زمینه محیط زیست در آنها اتخاذ می‌شود. این اجلاس‌ها به ویژه در طول دو یا سه سال اخیر، به منزله محلی برای بررسی و تبادل نظر درباره مسائل مهم زیست‌محیطی و اقتصادی شناخته شده‌اند. با این حال، باید توجه داشت این اجلاس‌ها در واقع تحت پوشش مسائل محیط زیستی، در بسیاری از موارد به سمت تصمیمات اقتصادی محدودکننده برای کشور‌های در حال توسعه سوق پیدا کرده‌اند.»

وی ادامه داد: «در واقع، کنوانسیون تغییرات اقلیمی که به اختصار به آن «کاپ» نیز گفته می‌شود، به منزله یک پلتفرم برای بحث و تبادل نظر درباره تغییرات اقلیمی، به‌ویژه گرمایش زمین و اثرات آن بر محیط زیست عمل می‌کند؛ اما نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که این اجلاس‌ها به‌طور فزاینده‌ای به سمت اتخاذ تصمیمات اقتصادی و محدودکننده‌ای برای کشور‌های در حال توسعه گرایش پیدا کرده‌اند. به منزله یک کشور دارنده منابع انرژی فسیلی، جمهوری اسلامی ایران در وضعیت سخت تحریم‌ها قرار دارد.»

سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس تأکید کرد: «با وجود اینکه ایران به‌طور داوطلبانه در کنوانسیون‌های محیط زیستی شرکت کرده و گزارش‌های به‌روزی ارائه داده، هیچ عایدی ملموسی از این کنوانسیون‌ها نصیب کشور ما نشده است. در واقع، جمهوری اسلامی ایران با وجود تلاش‌های مؤثر در زمینه کاهش انتشار گاز کربن، هیچ‌گونه تسهیلات خاصی از این کنوانسیون‌ها دریافت نکرده است. این موضوع به‌وضوح نشان‌دهنده نبود توازن در تصمیمات اتخاذ‌شده در این اجلاس‌هاست.»

رفیعی همچنین خاطرنشان کرد: «در اجلاس‌های اخیر، تصمیماتی اتخاذ شده که به‌جای اینکه سمت‌وسویی محیط زیستی داشته باشد، رویکرد اقتصادی دارد؛ برای نمونه، از سال ۲۰۲۶ قرار است کالا‌هایی که شناسنامه اکولوژیک ندارند، با محدودیت‌هایی در تبادل و تجارت مواجه شوند. یکی از نخستین بخش‌هایی که قرار است این محدودیت ایجاد شود، حوزه حمل‌ونقل است. بر اساس تصمیمات اتخاذ‌شده در اجلاسیه‌های اخیر، سازکاری طراحی شده که اگر سیستم حمل‌ونقل کشوری شرایط مندرج در اجلاسیه را نداشته باشد، باید در زمینه حقوق ترانزیتی مالیات پرداخت کند.»

وی تصریح کرد: «این موضوع فشار مضاعفی بر کشورهایی، مانند ایران که به انرژی‌های فسیلی وابسته‌اند، وارد می‌کند. به‌طور خاص، این محدودیت‌ها می‌تواند به معنای افزایش هزینه‌ها و کاهش دسترسی به بازار‌های جهانی برای کشور‌هایی باشد که در حال حاضر با چالش‌های اقتصادی مواجه هستند. همگی این موارد نشان می‌دهد عمق تصمیمات اجلاسیه‌های کاپ معطوف به مسائل اقتصادی است و این امکان را دارد که شرایط کاملاً محدودکننده‌ای را ایجاد کند.»

عضو ناظر مجلس در شورای عالی محیط‌زیست با اشاره به وضعیت ویژه کشور، گفت: «ایران اکنون تحت تحریم‌های شدید اقتصادی قرار دارد و این تحریم‌ها به‌شدت بر توانایی کشور در تعامل با جامعه جهانی تأثیر گذاشته است. به همین دلیل، توصیه و پیشنهاد من این است که هیئت ایرانی باید با رویکردی فعال و نه منفعلانه در این اجلاس‌ها شرکت کند و بر لغو تحریم‌ها تأکید ویژه‌ای داشته باشد. ایران باید در این نشست مراتب اعتراض و مطالبه‌گری خود را بیان کند، زیرا تصمیمات اتخاذ شده در این قبیل اجلاسیه‌ها، نه‌تن‌ها چندجانبه‌گرایانه نیست؛ بلکه یکجانبه‌گرایانه است.»

وی تأکید کرد: «این موضوع تنها به نفع چند کشور توسعه‌یافته، مانند کشور‌های عضو اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا و حتی رژیم صهیونیستی است. آنها به صراحت اعلام کرده‌اند که می‌خواهند جهت‌دهی برنامه‌های کشور‌ها در حوزه تغییرات اقلیمی را به دست بگیرند که به نظر من این موضوع مورد قبول نیست.»

رفیعی افزود: «باید به این نکته نیز توجه کرد که کنوانسیون تغییرات اقلیمی در ظاهر یک کنوانسیون محیط زیستی است، اما در بطن آن تصمیمات اقتصادی و کاملاً محدودکننده‌ای گرفته می‌شود. برای نمونه، برای کشور‌های در حال توسعه، مباحثی همچون تبادل تجهیزات و امکانات و همچنین ارائه تسهیلات در نظر گرفته شده؛ اما به دلیل تحریم‌ها، ایران از دریافت این امکانات محروم شده است. این امر نشان‌دهنده نبود توازن در تصمیمات اتخاذ‌شده و نادیده‌گرفتن وضعیت خاص کشور‌های در حال توسعه است.»

سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس همچنین با اشاره به حضور پر رنگ یک هیئت سیاسی متعلق به رژیم صهیونیستی در اجلاسیه کاپ ۲۹، درباره حضور رئیس‌جمهور در این نشست گفت: «با توجه به اینکه تصمیمات در این اجلاس‌ها عمدتاً با سناریو‌های صهیونیستی اتخاذ می‌شود و شرایط به‌گونه‌ای است که هیچ نشانه‌ای از کاهش تحریم‌ها وجود ندارد، پیشنهاد می‌شود حضور رئیس‌جمهور در این اجلاس‌ها بازنگری شود. به‌جای حضور در سطح بالا، هیئت ایرانی می‌تواند در سطح پایین‌تری در این نشست‌ها شرکت کند و در عوض بر روی تقویت دیپلماسی و همکاری‌های بین‌المللی تمرکز کند.»

وی در پایان خاطرنشان کرد: «در حالی که دنیا به‌طور یکجانبه تصمیم‌گیری می‌کند و به نظر می‌رسد منافع برخی کشور‌ها در اولویت قرار دارد، ضروری است ایران با راهبُرد مشخص و منسجمی در این اجلاس‌ها شرکت کند. باید بر این نکته تأکید کرد که این اجلاس‌ها می‌توانند فرصتی برای بیان اعتراضات و مطالبات ایران باشند و باید به این موضوع توجه ویژه‌ای شود. در نهایت، هدف باید این باشد که ایران بتواند از مزایای کنوانسیون‌های بین‌المللی بهره‌مند شود و در عین حال از حقوق خود در برابر تصمیمات یکجانبه دفاع کند.»