آمانا؛ غول سرقت اراضی کشاورزی فلسطینی‌ها در کرانه باختری

پس از کانادا و انگلیس حالا وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۴ از اعمال برخی مجازات‌ها علیه سازمان «آمانا» و شرکت «بنیانی بار آمانا» وابسته به این سازمان به دلیل تأمین مالی و حمایت از فعالیت‌های غیرقانونی شهرک‌سازی و دست داشتن در خشونت علیه فلسطینی‌ها در کرانه باختری اشغالی خبر می‌دهد.

در بیانیه وزارت خزانه‌داری آمریکا آمده است که «آمانا» در حوزه ساخت و توسعه شهرک‌ها فعالیت می‌کند و اقدام به ساخت و ساز‌هایی می‌کند که صلح و ثبات در منطقه را تهدید می‌کند.

بر اساس مجازات‌های اعمال شده دارایی‌های سازمان و شرکت وابسته به آن در آمریکا مسدود و از هرگونه معاملات مالی افراد یا مؤسسات آمریکایی با آنها ممنوع می‌شود.

این گزارش به معرفی این سازمان و نقش بارز آن در حمایت از فعالیت‌های شهرک‌سازی و پیامد‌های تصمیم آمریکا می‌پردازد، به ویژه آنکه این تصمیم چند هفته پیش از روی کار آمدن دولت جدید آمریکا به ریاست دونالد ترامپ گرفته شده است.

سازمان شهرک‌سازی أمانا

سازمان شهرک‌سازی آمانا با اعطای وام ساخت و ساز به شهرک‌نشینان در کرانه باختری به ویژه ساخت و ساز در مناطقی که حتی از سوی حکومت اسرائیل غیر قانونی تلقی می‌شود، نقشی محور در حمایت و توسعه و گسترش کانون‌های شهرک‌سازی غیر قانونی در کرانه باختری ایفا می‌کند.

آمانا از سوی سازمان «گوش امونیم» حمایت می‌شود. گوش امونیم جنبشی یهودی ارتدوکسی راست افراطی است که خود را ملزم و متعهد به شهرک‌سازی در کرانه باختری و نوار غزه و جولان اشغالی می‌بیند و با اینکه در سرزمین‌های اشغالی حضور رسمی ندارد، اما همچنان از نفوذ بسیاری در میان اسرائیلی‌ها برخوردار است.

سازمان آمانا در سال ۱۹۷۶ تشکیل شد و در سال ۱۹۷۸ موجودیت خود را ثبت کرد و سازمان جهانی صهیونیسم آن را به رسمیت شناخت. به مرور زمان با پای گرفتن و قدرت گرفتن بیشتر خود را از جنبش افراطی گوش امونیم جدا کرد و به صورت مستقل به فعالیت خود ادامه داد.

شهرک‌های «کدومیم» در شمال کرانه باختری، «معالیه ادومیم» در قدس شرقی اشغالی و شهرک «اوفر» در شمال شرقی استان «رام‌الله و البیره» در مرکز کرانه باختری از نخستین تجمعات بزرگ شهرک‌سازی به شمار می‌آیند که آمانا با ساخت و سازهایش اقدام به توسعه و گسترش آنها کرد.

بر اساس گزارش سازمان اسرائیلی «صلح اکنون»، سازمان شهرک‌سازی آمانا از نظر تأثیرگذاری بر ایجاد شهرک‌سازی به ویژه کانون‌های شهرک‌سازی در سرزمین‌های اشغالی یکی از قدرتمند‌ترین سازمان‌های شهرک‌سازی صهیونیستی است.

دارایی‌های آمانا حدود ۶۰۰ میلیون شکل معادل ۱۶۱ میلیون دلار برآورد شده و بودجه آن ده‌ها میلیون شکل تخمین زده می‌شود.

سازمان صلح اکنون، آمانا را «پدر و مادر» شهرک‌سازی در نقاط و کانون‌های غیر مجاز شهرک‌سازی در کرانه باختری می‌داند. این سازمان در سال‌های گذشته فعالیت‌های خود را روی ساخت و ساز در شهرک‌های غیر مجاز زراعی و کشاورزی متمرکز کرده که در سال‌های اخیر عامل اصلی خشونت شهرک‌نشینان علیه فلسطینیان بوده است.

در اینجا شهرک‌نشینان اقدام به آتش‌زدن باغ‌های زیتون و خانه‌های فلسطینی‌ها و سرقت دام‌ها و احشام و تغییر مسیر آب و همچنین جاده‌های منتهی به روستا‌های آنها می‌کنند و با هراس‌افکنی در میان روستاییان فلسطینی، مانع دسترسی آنها به زمین‌هایشان در کرانه باختری می‌کنند.

بنا بر گزارش‌های سازمان «صلح اکنون» اسناد به دست آمده نشان می‌دهد، از سال ۲۰۱۸ آمانا نقش مهمی در افزایش ساخت و ساز و تصرف سیستماتیک اراضی زراعی و کشاورزی در مناطق مختلف کرانه باختری ایفا کرده است.

سازمان آمانا در فوریه ۲۰۲۱ همایشی برگزار کرد و در آن به معرفی فعالیت‌های خود را در مزارع و مناطق غیر مجاز شهرک‌سازی پرداخت. در این همایش «زیو هور»، رئیس آمانا از جمله افتخارات این سازمان را احداث ۳۰ مزرعه عنوان کرد و احداث ۱۰ مزرعه دیگر را داد.

زیو هور در سال ۲۰۲۳ در مصاحبه با مجله املاک «یوش» گفت: «ماموریت اصلی ما حفظ مناطق باز است و ابزار اصلی آن نیز مزارع است.» وی خاطرنشان کرد که مساحت این مزارع ۲.۵ برابر مساحت صد‌ها شهرک است.

بر اساس تحقیقات روزنامه عبری زبان هاآرتس، یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی آمانا، دریافت هزینه ماهیانه از ساکنان شهرک‌هاست.

در حوزه املاک و مستغلات، آمانا اقدام به ساخت ۸۳ شهرک در سراسر کرانه باختری کرده و در وبگاه رسمی خود از طریق شرکت بنیانی بار آمانان خانه‌هایی برای فروش در شهرک‌ها عرضه می‌کند.

نکته قابل توجه این است که شهرک‌سازی آمانا در مناطقی صورت می‌گیرد که زمین‌های آن را حکومت اسرائیل به صورت رایگان در اختیار سازمان قرار می‌دهد.

این سازمان علاوه بر شرکت «بنیانی بار آمانا» شرکت دیگری به نام «وطن» دارد. تحقیق صورت گرفته توسط وبگاه عبری «همکور» در ۹ سال قبل نشان داد که این شرکت با اسناد جعلی اقدام به تصرف اراضی و مستغلات فلسطینی‌ها می‌کند.

پیامد‌های تصمیم آمریکا بر سازمان آمانا

سازمان آمانا با شرکت‌ها و شهرک‌نشینان اسرائیلی دارای روابط گسترده‌ای است، همچنین در همه بانک‌های اسرائیلی دارای حساب است و به خاطر ساخت و ساز در شهرک‌ها دارای امتیازات بسیاری در این بانک‌هاست و تصمیم آمریکا به معنای تعطیلی و توقف همه این فعالیت‌هاست.

این تصمیم همچنین به معنای توقف فعالیت‌ها و ارتباطات این سازمان با سیستم مالی آمریکا و قطع همه خدمات تجاری و مالی به این سازمان است. وبگاه «مارکر» تخمین زده حدود ۶۰ هزار یهودی – آمریکایی که در شهرک‌های ساخته شده توسط این سازمان زندگی می‌کنند یا خانه خریداری کرده‌اند، از این مجازات‌ها تأثیر می‌پذیرند.

این مجازات‌ها «بزلل اسموتریچ» و «ایتامار بن گویر» دو وزیر صهیونیست و شمار دیگری از مسئولان رژیم صهیونیستی را نیز در برخواهد گرفت.

با این حال محافل شهرک‌سازی و صهیونیستی بر این باورند که این تصمیم آمریکا صوری بوده و تأثیری واقعی روی فعالیت‌های این سازمان نخواهد داشت، به ویژه درحال حاضر که دولت بایدن آخرین روز‌های خود را سپری می‌کند و از بیستم ژانویه دولت جدید آمریکا به رهبری ترامپ در آمریکا روی کار خواهد آمد.

مهم‌ترین سازمان‌ها و جمعیت‌های شهرک‌سازی در کرانه باختری

اگرچه سازمان شهرک‌سازی آمانا بزرگ‌ترین انجمن تعاونی فعال در حوزه شهرک‌سازی در کرانه باختری محسوب می‌شود، اما جمعیت‌ها و جنبش‌های شهرک‌سازی زیادی در این حوزه در کرانه باختری فعالیت می‌کنند که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:

ـ اتحادیه کشاورزی
این یک جنبش شهرک‌سازی متشکل از روستا‌های کشاورزی اسرائیلی است که در اکتبر ۱۹۶۰ تأسیس شد و با یک جنبش جوانان در ارتباط است که در سال ۱۹۷۸ تأسیس شد.

ـ جنبش کیبوتس
این جنبش بزرگ‌ترین سازمان فعال در حوزه کیبوتس‌هاست که شهرک‌های تعاونی را در برمی‌گیرد. شهرک‌های تعاونی شهرک‌های صهیونیست‌نشینی هستند که در کنار هم زندگی و کار می‌کنند و حوزه فعالیت آنها کشاورزی است.

جنبش کیبوتس نماینده کیبوتس‌ها در برابر سازمان‌ها و دستگاه‌های حکومتی اسرائیل است و خدمات مختلفی را به مسئولان کیبوتس‌ها ارائه می‌دهد.

ـ جنبش کیبوتس‌های مذهبی
جنبش کیبوتس‌های مذهبی یک چارچوب سازمانی برای کیبوتس‌های ارتدکس در سرزمین‌های اشغالی است که اعضای آن شامل ۲۲ تجمع شهرک‌سازی است که برجسته‌ترین آنها «گوش اتزیون» در نزدیکی الخلیل در جنوب کرانه باختری است که ۱۶ کیبوتس و ۶ مشاو را در برمی‌گیرد.

ـ جنبش موشاویم
یکی از اصلی‌ترین جنبش‌های شهرک سازی در سرزمین‌های اشغالی است و فعالیت‌های آن با زمین‌های کشاورزی (موشاو) ارتباط پیدا می‌کند که متعلق به صندوق قومی یهود یا حکومت است.