استیصال راهبردی ناتو

هر اندازه به حضور ترامپ در کاخ سفید نزدیک‌تر می‌شویم، التهاب در آشیانه ناتو بیشتر می‌شود. پرونده‌هایی مانند جنگ اوکراین قرار است با حضور ترامپ در راس معادلات سیاسی و اجرایی واشنگتن تعیین تکلیف شود. ضمن آن‌که رئیس‌جمهور جدید آمریکا قصد دارد اعضای پیمان آتلانتیک شمالی را وادار به برخی تغییرات در ساختار مالی و حتی قانونی این سازمان امنیتی کند.

این تغییرات، با این که قطعا به مذاق بازیگران اروپایی خوش نمی‌آید، اما چاره‌ای هم جز پذیرش آن ندارند! اخیرا مارک روته، دبیرکل ناتو ضمن سفر به فلوریدا با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا در اقامتگاهش دیدار کرد. دو طرف در این دیدار در مورد موضوعات مختلفی در حوزه امنیتی گفتگو کردند. مارک روته همچنین با مایک والتس، گزینه دونالد ترامپ برای مقام مشاور امنیت ملی آمریکا نیز دیدار کرد. 

بنا بر گزارش‌ها مذاکرات صلح در اوکراین از جمله موضوع‌های مورد بحث بین دونالد ترامپ و مارک روته در اقامتگاه مارالاگو بود. منابع آمریکایی می‌گویند این دیدار، حامل نتایجی مطلوب برای آتلانتیکی‌ها نبوده و اتفاقا، مولد دور تازه‌ای از منازعات میان آمریکا و اروپا بوده است. متحدان اروپایی آمریکا نگران‌اند مذاکرات صلح اوکراین با روسیه فقط به توقف درگیری‌ها منجر شود و مناقشه بار دیگر در آینده شعله‌ور شود! فراتر ازآن، اروپاییان نگران هستند ترامپ، زلنسکی را بابت انعقاد پیمان آتش‌بسی یکطرفه (به سود روس‌ها) در جنگ کنونی تحت فشار قرار دهد. شواهد و مستندات موجود نشان می‌دهد این نگرانی بی‌دلیل نیست! 

با ترامپ سریعا مذاکره کنید! 
مارک روته اخیرا از رهبران اروپایی خواسته بود به جای «پچ پچ کردن در مورد ترامپ» با او تماس بگیرند و گفتگو کنند. دبیرکل ناتو همچنین از کشور‌های عضو خواسته است تا بودجه دفاعی خود را از۲ درصد تولید ناخالص داخلی خود فراتر ببرند، اما این خواسته‌ها، خریداری در بین برخی اعضای ناتو ندارد: عده‌ای از کشور‌های عضو پیمان آتلانتیک شمالی انگیزه لازم را برای همکاری با رئیس‌جمهور جدید آمریکا در بطن پیمان امنیتی مشترک خود و واشنگتن ندارند. تخصیص بودجه کافی از سوی کشور‌های اروپایی به امور دفاعی ازجمله مواردی بود که در دور اول ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ رابطه او را با کشور‌های اروپایی پرتنش کرد. دبیرکل ناتو به هم‌پیمانان آمریکا در این سازمان هشدار داده در صورت پیروزی روسیه در جنگ اوکراین هزینه مقابله با مسکو ممکن است از «۳ درصد تولید ناخالص داخلی» نیز فراتر برود و به ۴ یا ۵ درصد برسد! 
دونالد ترامپ در حالی با مارک روته دیدار کرد که کمتر از دو ماه دیگر زمام امور را در آمریکا به دست خواهد گرفت. رئیس‌جمهوری منتخب ایالات متحده هم‌اکنون در حال گزینش همکارانش در دولت آینده است. این درحالی است که پس از استفاده روسیه از موشک هایپرسونیک در حمله اخیر خود به شهر دنیپروی اوکراین، قرار است ناتو و اوکراین نشستی اضطراری برگزار کنند. دونالد توسک، نخست‌وزیر لهستان که مرز مشترک با اوکراین دارد در تازه‌ترین موضع‌گیری خود از به وجود آمدن «ابعادی بسیار دراماتیک» در تجاوز نظامی روسیه به خاک اوکراین سخن گفت و تصریح کرد که «این درگیری وارد مرحله‌ای تعیین‌کننده می‌شود.»
همزمان ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در یک هشدار صریح به غرب اعلام کرده که این حمله در پاسخ به استفاده کی‌یف از موشک‌های دوربرد آمریکا و بریتانیا بوده که قادر به حمله به عمق خاک روسیه هستند.

استیصال راهبردی ناتو
آتلانتیکی‌ها، دچار نوعی سردرگمی به عبارتی گویاتر، استیصال راهبردی شده‌اند که تعیین حدود و ثغور آن چندان آسان نیست! آنچه امروز در اوکراین می‌گذرد، نقطه آشکارساز «استیصال راهبردی ناتو» در نظام بین‌الملل محسوب می‌شود. به نظر می‌رسد آتلانتیسیسم دیگر به مثابه یک ارزش استراتژیک و ثابت، مورد شناسایی و احترام آمریکا، کانادا، ترکیه و ۲۹ عضو اروپایی پیمان ناتو قرار نمی‌گیرد. بدون شک در آینده‌ای نزدیک، شاهد بروز تحولات زیربنایی و گسترده‌ای در مناسبات داخلی این مجموعه خواهیم بود. در دوران ریاست جمهوری بایدن نیز این بحران کمابیش وجود داشت، اما در دو سوی آتلانتیک مدیریت و مهار می‌شد. به عنوان مثال، خروج ناگهانی آمریکا از افغانستان، به خشم آلمان و فرانسه، دو شریک آتلانتیکی واشنگتن منجر شد. برخی دیگر از اعضای ناتو نیز نحوه خروج از افغانستان را مترادف با شکستی حیثیتی و استراتژیک برای غرب خواندند و نسبت به فرار ناتو از این کشور آسیایی، ابراز ناامیدی کردند. امروز تحولات اوکراین، دومین ضربه راهبردی را در یک‌سال اخیر بر پیکره ناتو وارد کرده که این ضربه راهبردی، می‌تواند به انهدام آتلانتیک‌گرایی منجر شود. نکته دیگر این‌که شکست ناتو در اوکراین، به طور طبیعی بار دیگر فلسفه وجودی آتلانتیک‌گرایی را نزد افکار عمومی آمریکا و اروپا زیر سؤال خواهد برد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، برخی سیاستمداران غربی معتقد بودند حفظ ساختار ناتو (آن هم در حالی که کمونیسم دیگر جایی در معادلات جهانی ندارد)، حکم قماری راهبردی، بزرگ و بی‌انت‌ها راخواهد داشت که هزینه‌هایش قطعا بر فواید آن غلبه دارد. در مقابل، برخی کشور‌ها مانند آمریکا (در دوران ریاست جمهوری بایدن) و انگلیس تاکید داشتند که حفظ ساختار ناتو حول محوریت و نقش‌آفرینی واشنگتن، به انسجام بیشتر در اردوگاه غرب وجلوگیری از احیای قدرت بازیگرانی مانند مسکو و پکن منجر خواهد شد. این پیش فرض‌های نادرست، به بروز تحولاتی مانند جنگ اوکراین منجر شده است. بدون شک بازنده اصلی این نبرد فقط زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین و غربگرایان این کشور نیستند! ناتو، چه در حوزه نظامی-امنیتی و چه در حوزه ماهوی و راهبردی، بازنده این نبرد تمام عیار با روسیه است.