آرمان‌ها بازخوانی نشوند فراموش می‌شوند!

سالروز رحلت حضرت امام خمینی (ره)، فرصتی مغتنم برای بازخوانی اندیشه‌ها و آرمان‌های بنیان‌گذار انقلاب اسلامی است که همچنان چراغ راه ملت ایران در مسیر پیشرفت و تعالی محسوب می‌شود. امام خمینی (ره) با قیام‎لله و عزمی راسخ، نه‎تنها نظامی مبتنی بر اسلام و مردم‌سالاری دینی بنا نهاد، بلکه الگویی بی‌بدیل از رهبری ارائه کرد که در آن اخلاص، عدالت‌خواهی، استقلال‌طلبی و ارتباط عمیق با توده‌های مردم در کانون توجه قرار داشت. این الگو، امروز بیش از پیش نیازمند بازخوانی و عمل است. مجلس خبرگان رهبری، به‎منزله نهادی انقلابی و مسئول انتخاب و نظارت بر شرایط رهبری، نقش کلیدی در حفظ و ترویج این آرمان‌ها دارد. این نهاد با بهره‌گیری از ظرفیت علمای بلاد و ارتباط با مردم، می‌تواند گفتمان آرمان‌گرایی، عدالت و مردمی بودن نظام را تقویت کند. در گفت‌و‌گو با «حجت‌الاسلام والمسلمین سعید صلح‌میرزایی» عضو مجلس خبرگان، با بررسی ویژگی‌های شخصیتی و راهبردی امام، نقش مجلس خبرگان، ضرورت بازخوانی آرمان‌های ایشان و اهمیت مردمی بودن نظام، تلاش می‌شود تا راهکار‌هایی برای تحقق هرچه بیشتر اصول انقلاب ارائه شود.

 با توجه به سالروز رحلت امام خمینی (ره)، به‎نظر شما مهم‌ترین ویژگی شخصیتی و معیار راهبردی اندیشه که امروز بیش از همیشه باید مورد توجه قرار گیرد، چیست؟
همان‎طور که رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند، مهم‌ترین ویژگی حضرت امام آن بود که به این آیه شریفه عمل کرد: «قُلۡ إِنَّمَا أَعِظُکُم بِوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُواْ لِلَّهِ مَثۡنَىٰ وَفُرَٰدَىٰ» (سبأـ۴۶) حضرت امام قیام‎لله کرد و این دلیل موفقیت ایشان شد: «برای نجات یک کشور، میلیون‌ها عامل و فعل و انفعال لازم است: عوامل طبیعی، عوامل انسانی، عوامل بین‌المللی، عوامل سیاسی و اقتصادی. مجموعه این عوامل باید به‎کار بیفتد تا یک ملتی بتواند در زندگی خودش تحول ایجاد کند. این عوامل، دست ما انسان‌ها نیست و با اراده ما ارتباط مستقیمی ندارد؛ اما ما وقتی که «قیام‎للَّه» می‎کنیم، خدای متعال با یک حرکت ما هزاران و میلیون‌ها حرکت و فعل و انفعال را در فضای زندگی اجتماعی به‎وجود می‌آورد و تحول ایجاد می‌شود؛ عیناً مانند طبیعت. شما یک نهال کوچک را در خاک فرو می‌کنید (از شما فقط همین کار است. این، کار کمی است)، اما این نهال با میلیون‌ها فعل و انفعال در خاک و در خودِ بافت گیاهی، در فضا و هوا به یک درخت بزرگ تبدیل می‌شود؛ شاخ و برگ می‌دهد؛ میوه می‌دهد و نسبت به آن وضعیت اول، صد‌ها و هزار‌ها برابر تغییر پیدا می‌کند. کار شما در مقابل آن همه فعل و انفعالات هیچ است؛ اما اگر شما همان کار کوچک را که نشاندن این نهال در زمین است، انجام ندهید، این همه فعل و انفعالات انجام نمی‌گیرد. امام «قیام‎للَّه» کرد و خودش با همه وجود وارد میدان شد. با فریاد خود، با تلاش خود، با قبول زحمات، ملت را پای کار آورد. با این حرکت و با این عزم راسخ، خداوند متعال آن میلیون‌ها عامل و فعل و انفعال را بر این حرکت مترتب کرد و آنچه اتفاق افتاد، به یک معجزه شبیه بود؛ یعنی تشکیل نظامِ مبتنی بر اسلام در یک نقطه حساس؛ به‎دلیل این حرکت امام (ره)، که البته آماج دشمنی و کینه همه صاحبان زور و زر در سرتاسر عالم است؛ اما بر‎خلاف نظر آنها، این حقیقت تحقق پیدا کرد.» رهبر معظم انقلاب (۱۴/۳/۱۳۸۵) راه این الگو و بهره‌گیری از این سنت الهی برای همه ما باز است و نیاز امروز ما است.

 شما به‌عنوان یکی از اعضای مجلس خبرگان رهبری، نقش این مجلس را در تحقق آرمان‌های امام خمینی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بنا به تعبیر رهبر معظم انقلاب، مجلس خبرگان انقلابی‌ترین نهاد جمهوری اسلامی است. زیرا بناست سکاندار این کشتی عظیم را انتخاب کند و بر بقای شرایط او نظارت کند. از این جهت نقش مجلس خبرگان بسیار مهم است، زیرا رهبر است که انقلاب اسلامی را تا رسیدن به آرمان‌هایش هدایت می‌کند و از انحراف آن و استحاله آن جلوگیری می‌کند. از سوی دیگر نمایندگان مجلس خبرگان علمای بلاد و امناء ملت هستند می‌توانند با جهاد تبیین گفتمان آرمانگرایی را ترویج کنند. علاوه بر این دو، رهبر معظم انقلاب از نمایندگان خبرگان مطالبه فرموده‌اند که میزان دستیابی انقلاب اسلامی را به آرمان‌هایش مورد بررسی قرار دهند و عقب‎ماندگی‌های احتمالی را گزارش کنند.

 برخی معتقدند که در سال‌های اخیر، بخشی از گفتمان امام خمینی مورد غفلت قرار گرفته است. شما این موضوع را چگونه می‌بینید و کدام بخش از اندیشه امام نیازمند بازخوانی مجدد است؟
به‎طور کلی آرمان‌های هر ملتی اگر مورد بازخوانی قرار نگیرد و از آن مراقبت نشود دچار فراموشی یا تغییر می‌گردد؛ بنابراین لازم است تا نخبگان و خواص و رهبران دینی و اجتماعی و سیاسی برای تقویت گفتمان حرکت به‎سمت آرمان‌ها تلاش کنند. از این‌روست که رهبر معظم انقلاب یکی از وظایف خود را مراقبت از آرمان‌ها می‌داند. در هر زمانی باید گوش به بیان ایشان داشت و به نکاتی که ایشان در مقام دیدبانی از اهداف و آرمان‌ها می‌فرمایند، توجه کرد. به‎نظر بنده سه آرمان عدالت، استقلال و تحول‌خواهی جزو مهم‌ترین آرمان‌هایی بوده که در این سال‌ها در بیانات ایشان تکرار شده است. البته بحث مراقبت از روحیه جهادی و داشتن دغدغه مجاهدت فی سبیل‌الله نیز مهمترین نگرانی‌های ایشان بوده است.

 امام خمینی همواره بر مردمی بودن نظام و ارتباط با توده‌ها تأکید داشتند. به‎نظر شما امروز چقدر این اصل در ساختار حکمرانی جمهوری اسلامی رعایت می‌شود؟
مردمی بودن ابعاد گوناگونی دارد. یکی این است که زمام امور کشور و انتخاب مسئولان به‎صورت مستقیم یا غیر‎مستقیم در اختیار مردم باشد. بر این اساس ممکن است با انتخاب مردم کسانی زمام امور را بر‎عهده بگیرند که نسبت به آرمان‌ها دغدغه لازم را نداشته باشند. بعد دیگر مردمی بودن نظام به‎نحوه رفتار مسئولان باز‎می‌گردد. مسئول تراز انقلاب اسلامی باید در بهره‌مندی از نعمت‌ها و امکانات به حداقل‌ها بسنده کند. نباید مانور اشرافیت دهد. نباید برای خود و نزدیکان و هم‌حزبی‌های خود، مزیت قائل باشد. از سوی دیگر مردمی بودن یک مسئول به آن است که تا حد ممکن در دسترس مردم باشد. در اجتماعات مردمی در کنار مردم باشد. گوش شنوایی برای شنیدن دغدغه‌ها و مطالبات مردم داشته باشد و زبان نرمی برای توضیح مشکلات و مسائل و همدردی با مردم داشته باشد.
ابروگشاده باش چو دستت گشاده نیست /، چون وا نمی‌کنی گره‌ای، خود گره مباش 
علاوه بر همزبانی، همدلی نیز داشته باشد. با بررسی این سه بعد در میان بیش از سه هزار کارگزار و مدیر عالی لشگری و کشوری جمهوری اسلامی، درمی‌یابیم که بسیاری از ایشان در مقایسه با کارگزاران نظام‌های سیاسی دیگر کشور‌ها از تراز خوبی برخوردار هستند. اما با نگاه به آنچه که باید باشند و سزاوار نظام امامت است فاصله‌های زیادی در بعضی از این افراد دیده می‌شود. اینجاست که نقش نخبگان دینی و اجتماعی و همچنین عموم مردم در مطالبه‌گری ساده‌زیستی و مردمی بودن از مسئولان، روشن می‌شود.

 با توجه به وظایف مجلس خبرگان در نظارت بر رهبری، این نهاد چگونه می‌تواند نقش فعال‌تری در پاسخگویی به مطالبات مردم و تحقق اصول بنیان‌گذار جمهوری اسلامی داشته باشد؟
در ابتدا باید عرض کنم که وظیفه نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، نظارت بر رهبری نیست، بلکه مراقبت نسبت به بقای ویژگی‌های لازم در او است. البته این وظیفه گاهی از بررسی عملکرد‌های رهبر انجام خواهد گرفت. نمایندگان خبرگان، از علمای بلاد و مردم مناطق گوناگون کشور هستند و این ظرفیت عظیم می‌تواند در مطالبه‌گری آرمان‌ها و اصول امام خمینی (ره) به‎کار آید.
از آنجا که اصول امام نیازمند تذکر لحظه به لحظه و همچنین تحقق آن، نیازمند گفتمان شدن آن در میان عموم مردم و مسئولان و تبیین چیستی و چرایی آن است، خبرگان ملت می‌توانند در این زمینه نیز وظایفی را انجام دهند.