روایت سایبری از جنگ

در جریان جنگ تحمیلی ۱۲ روزه میان ایران و رژیم صهیونیستی، تحلیل فعالیت کاربران در شبکه‌های اجتماعی از تاریخ ۲۳ خرداد تا ساعات ابتدایی پس از آتش‌بس، ابعاد تازه‌ای از جنگ روایت‌ها در فضای مجازی را روشن کرده است. داده‌ها نشان می‌دهد که در این مدت، حدود ۱۵ میلیون مطلب با محوریت جنگ منتشر شده که سهم ربات‌ها ۴ میلیون و کاربران واقعی ۱۱ میلیون پست بوده است؛ آماری که حکایت از نقش ۲۷ درصدی ربات‌ها در تولید محتوا دارد.
بیشترین حجم فعالیت در هر دو گروه، در روز ۲۵ خرداد ثبت شده و تحلیل بازه‌های زمانی نیز نشان می‌دهد ربات‌ها بیشترین فعالیت خود را در ساعات ۱۲ تا ۱۵ انجام داده‌اند. این بازه زمانی ثابت و انحراف معیار پایین در انتشار محتوا، نشان‌دهنده الگویی خودکار و برنامه‌ریزی‌شده است. در مقابل، رفتار کاربران انسانی تابع رخداد‌های روز و دارای تنوع زمانی بوده است.
برخی گمانه‌ها نیز به هدف قرار گرفتن مقر یگان ۸۲۰۰ رژیم صهیونیستی، که مسئول عملیات سایبری و کنترل ربات‌ها است، از سوی ایران اشاره دارند. گفته می‌شود که کاهش انعطاف‌پذیری الگوریتم‌های رفتاری ربات‌ها پس از این حمله، می‌تواند نتیجه قطع ارتباط اپراتور‌های انسانی با این سیستم‌ها باشد.
از منظر تحلیل هیجانات منفی، ربات‌ها در انتشار پیام‌های حاوی «ترس» نقش پررنگی داشته‌اند. در زمان‌هایی که کاربران انسانی کمتر حضور داشتند، ربات‌ها با سهمی بیش از ۳۶ درصد، محتوای ترس‌برانگیز تولید کرده‌اند؛ به‌طوری‌که میزان انتشار ترس توسط ربات‌ها تا ۱۰ برابر بیشتر از کاربران انسانی گزارش شده است.
همچنین تحلیل رفتار دو گروه نشان می‌دهد که با افزایش فعالیت کاربران واقعی، ربات‌ها نیز به‌سرعت فعال شده‌اند. ضریب همبستگی بالای ۹۷ درصد بین این دو گروه، نشان‌دهنده هماهنگی و تلاش برای تشدید موج روانی و اثرگذاری بر افکار عمومی است.
تحلیل جبهه‌بندی سیاسی حساب‌ها نیز گویای واقعیتی چندلایه است: در میان ربات‌ها، جریان سلطنت‌طلب با ۸/۳۸ درصد در صدر قرار دارد. در میان کاربران واقعی ۶/۲۷ درصد از کاربران موضع سیاسی مشخصی ابراز نکرده‌اند، که بیانگر تکثر واقعی فضای اجتماعی ایران است. در مجموع، این تحلیل نشان می‌دهد که فضای سایبری به آوردگاه نبردی ترکیبی و پیچیده بدل شده است؛ جایی که ربات‌ها با رفتاری هدفمند و کاربران واقعی با انگیزه‌های متنوع، درحال شکل‌دهی به ذهنیت عمومی نسبت به بحران‌ها هستند. گرچه عملیات سازمان‌یافته‌ای از سوی دشمنان جمهوری اسلامی در جریان است، اما روایت غالب در میان کاربران ایرانی، روایتی ملی‌گرایانه، دفاعی و فراتر از شکاف‌های سیاسی رایج بوده است.