راهی که دیگران رفتند!

استرالیا
تاب‌آوری در خشک‌ترین قاره جهان
استرالیا یکی از خشک‌ترین قاره‌های مسکونی دنیاست، و از دهه ۱۹۹۰ میلادی وارد دوره‌ای از خشکسالی‌های ممتد شد. خشکسالی معروف به (Millennium Drought) که از ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۹ ادامه داشت، نقطه عطفی برای بازنگری در سیاست‌های آبی این کشور بود. در پاسخ به این بحران، دولت استرالیا با همکاری ایالت‌ها برنامه‌ای جامع تحت عنوان «Water for the Future» تدوین کرد که شامل محور‌های زیر بود:
۱ ـ سرمایه‌گذاری در تصفیه و بازچرخانی آب فاضلاب
۲ ـ تغییر الگوی کشت و آبیاری در کشاورزی با کمک یارانه‌های هوشمند
۳ ـ توسعه فناوری‌های نو در پایش و کنترل مصرف آب
۴ ـ اجرای کمپین‌های گسترده آموزش و آگاهی‌بخشی در مدارس و رسانه‌ها
نتیجه این سیاست‌ها کاهش مصرف خانگی و صنعتی، افزایش رضایت عمومی و تاب‌آوری بهتر در برابر دوره‌های خشکسالی بعدی بود.

کالیفرنیای آمریکا
قانون‌گذاری برای صرفه‌جویی
ایالت کالیفرنیا که بار‌ها با بحران‌های شدید خشکسالی مواجه بوده، یکی از الگو‌های موفق در تطبیق با شرایط کم‌آبی به‌شمار می‌آید. خشکسالی ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۷ در این ایالت، بزرگ‌ترین بحران آب در تاریخ معاصر آمریکا لقب گرفت.
اقدامات انجام شده در این دوره شامل:
۱ ـ وضع قوانین سخت‌گیرانه برای مصرف خانگی و آبیاری فضای سبز
۲ ـ جریمه برای مصرف‌کنندگان پرمصرف و ارائه مشوق به صرفه‌جویان
۳ ـ سرمایه‌گذاری میلیاردی در پروژه‌های شیرین‌سازی آب، برداشت از آب‌های خاکستری و ذخیره‌سازی باران
۴ ـ پیشرفت در کشاورزی هوشمند با استفاده از حسگر‌های رطوبت و پهپاد‌های پایش محصول
همزمان، همکاری گسترده‌ای میان دانشگاه‌ها، بخش خصوصی و دولت شکل گرفت که توسعه فناوری‌های نوین در مدیریت منابع آبی را به همراه داشت.

اسپانیا
احیای فرهنگ سنتی و حکمرانی نوین
اسپانیا با آنکه بخشی از اروپای توسعه‌یافته است، به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، همواره در معرض خشکسالی بوده. در دهه‌های اخیر، این کشور رویکردی دوگانه در پیش گرفت: بازگشت به برخی از روش‌های سنتی مدیریت منابع آب و ترکیب آن با نهادسازی مدرن.
اقدامات کلیدی در اسپانیا شامل:
۱ ـ ایجاد اتحادیه‌های کاربران آب (User Associations) در سطح محلی برای تصمیم‌گیری مشارکتی
۲ ـ توسعه سیستم‌های آبیاری قطره‌ای در سطح ملی، با حمایت مالی اتحادیه اروپا
۳ ـ بازسازی زیرساخت‌های فرسوده انتقال آب و جلوگیری از هدررفت در مسیر انتقال
۴ ـ آموزش همگانی در مدارس، رسانه‌ها و جوامع محلی با تکیه بر ارزش‌های فرهنگی آب
اسپانیا به ویژه در حوزه کشاورزی به مدرن‌ترین سیستم‌های آبیاری مجهز شده و در تولید محصولات با آب کمتر موفق بوده است.
هلند
زیر سطح دریا ولی روی قله مدیریت آب
هلند شاید در نگاه اول کشوری درگیر خشکسالی نباشد، اما با تغییرات اقلیمی اخیر، این کشور با کاهش بارندگی و تهدید آب‌های سطحی مواجه شده است. تجربه هلند در دهه اخیر تمرکز بر مدیریت یکپارچه آب و حکمرانی مشارکتی بوده است.
ویژگی‌های مدل هلندی:
۱ ـ تشکیل شورا‌های محلی آب (Water Boards) با اختیار قانونی، بودجه مستقل و مشارکت شهروندان
۲ ـ مدیریت ترکیبی آب، خاک و اقلیم با نگاهی سیستمی و فرابخشی
۳ ـ بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته برای کنترل نشت، پایش منابع و هشدار سریع
۴ ـ برنامه‌های آموزشی از مقطع دبستان درباره چرخه آب و نقش شهروند در آن
هلند اکنون به عنوان یکی از صادرکنندگان دانش و فناوری آب در دنیا شناخته می‌شود.

ژاپن
فرهنگ نظم در خدمت بحران آب
ژاپن برخلاف کشور‌های دیگر، بیشتر با سیلاب‌ها و باران‌های شدید درگیر است، اما خشکسالی‌های مقطعی در برخی استان‌ها نیز آنها را ناچار به اصلاح الگو‌ها کرده است.
رویکرد ژاپنی‌ها بر سه اصل استوار است:
۱ ـ مدیریت تقاضا به جای تمرکز صرف بر افزایش عرضه
۲ ـ نظم اجتماعی و مسئولیت‌پذیری فردی در مصرف آب
۳ ـ استفاده ترکیبی از منابع سطحی، زیرزمینی و آب باران در یک چرخه بهینه
در بسیاری از شهر‌های ژاپن، سیستم‌های ذخیره‌سازی آب باران در مدارس، منازل و اداره‌ها، به‌طور گسترده اجرا شده و مورد استقبال عمومی قرار گرفته است.

سنگاپور
الگویی امنیت آبی در سرزمینی بی‌آب
سنگاپور سرزمینی است که به‌طور طبیعی منابع آبی بسیار محدودی دارد. اما با اجرای برنامه‌ای جامع در دهه ۲۰۰۰ موسوم به «NEWater» توانست نیاز‌های آبی شهروندان خود را با فناوری پیشرفته تأمین کند.
امروز حدود ۴۰ درصد آب شرب سنگاپور از بازچرخانی فاضلاب تصفیه‌شده تأمین می‌شود. این کشور با سرمایه‌گذاری در تصفیه پیشرفته، شیرین‌سازی آب دریا، فرهنگ‌سازی گسترده، و استفاده از فناوری‌های هوشمند مدیریت مصرف، توانسته به الگویی برای کشور‌های منطقه تبدیل شود.

آفریقای جنوبی
برنامه اضطراری کیپ‌تاون
در سال ۲۰۱۸، شهر «کیپ‌تاون» در آستانه «روز صفر» قرار گرفت؛ یعنی روزی که شیر‌های آب باید به‌طور کامل بسته می‌شدند. اما با مجموعه‌ای از سیاست‌های قاطعانه، این فاجعه به تعویق افتاد.
دولت محلی با محدود کردن شدید مصرف آب، توزیع رایگان دستگاه‌های صرفه‌جویی، کاهش فشار شبکه در شب، و آموزش عمومی گسترده توانست تا ۵۰ درصد مصرف روزانه آب شهری را کاهش دهد. تجربه کیپ‌تاون امروز به عنوان یک الگوی اضطراری جهانی مطرح است.