فیلمسازان مطرح جهان نیز همراه و همگام با مردم آگاه و آزاده دنیا، در صف حامیان فلسطین قرار گرفتهاند. جنایات هولناک در غزه، بسیاری از هنرمندان صاحبنام جهان را هم به میدان مقابله با رژیم صهیونیستی کشانده است؛ به گونهای که در جشنوارههایی، چون «تورنتو» و «ونیز» که ذاتاً در جهت منافع غرب کار میکنند، شاهد رویدادهای گوناگونی در حمایت از غزه هستیم. از تشویق ۲۴ دقیقهای فیلم «صدای هند رجب» با موضوع یکی از کودکان شهید غزه تا برگزاری تجمعات شگفتانگیز در اعتراض به رژیم صهیونی در جشنواره تورنتوی کانادا تا تحریم کمپانیهای صهیونیستی از سوی طیف گستردهای از هنرمندان نامدار سینمای جهان و....
تحریم کمپانیهای صهیونیستی به دست تعدادی از سینماگران شناختهشده، واکنشهای فراوانی در محافل مختلف، بهویژه هالیوود به همراه داشته است. امضای این بیانیه به دست هنرمندان برجستهای، چون «مارک روفالو»، «یورگوس لانتیموس»، «جاش اوکانر» و «آیو ادیبری»، همزمان با تشدید تنشها در منطقه خاورمیانه، به موضوعی داغ در عرصه سینما و فرهنگ تبدیل شده است. محافل یهودی هالیوود، که به شدت به حمایت از صهیونیستها شناخته میشوند، این اقدام را محکوم کرده و برخی از آنها حتی امضاکنندگان را به نازیسم متهم کردهاند. این واکنشها پرسشهای متعددی را درباره رابطه میان سیاست و هنر، نقش هالیوود در مسائل جهانی و چگونگی برخورد با حقوق بشر و آزادی بیان مطرح کرده است.
موج تحریم و دلایل پشت آن
در دنیای سینما، هنرمندان بسیاری در گذشته در قالبهای گوناگون از سیاستهای جهانی حمایت کردهاند. این حرکتها گاهی معطوف به حقوق بشر، گاهی معطوف به حمایت از اقلیتها و گاهی نیز نقد و مخالفت با رژیمهای حاکم بودهاند. در این میان، کمپانیهای صهیونیستی از سوی سینماگران به دلایل متفاوتی تحریم شده است.
یکی از مهمترین دلایل این تحریمها، نارضایتی از سیاستهای رژیم صهیونی در قبال فلسطینیها و نقض حقوق بشر در این منطقه است. بسیاری از هنرمندان به این باور رسیدهاند که صنعت سینما و هنر نمیتوانند بیطرف باشند و باید در برابر ظلم و نقض حقوق انسانی واکنش نشان دهند. آنها معتقدند، این تحریمها میتواند صدای اعتراض به ظلمهایی باشد که بهویژه رژیم غاصب در سرزمینهای فلسطینی مرتکب میشود.
مارک روفالو، بازیگر مشهور آمریکایی در گذشته بارها مخالفت خود را با سیاستهای رژیم صهیونیستی بیان و از حقوق بشر در فلسطین حمایت کرده است. همینطور، یورگوس لانتیموس، کارگردان یونانی، که بهدلیل آثار سینمایی خاص خود شناخته شده است، با توجه به مواضع سیاسیاش در حمایت از حقوق بشر، این بیانیه را امضا کرده است. این هنرمندان نه تنها از منظر سیاسی، بلکه از منظر اخلاقی نیز خود را موظف به دفاع از حقوق انسانی میبینند.
متهم به نازیسم
واکنش محافل یهودی هالیوود به این تحریمها به شدت تند و انتقادی بوده است. این افراد و گروهها، که اغلب به حمایت از رژیم صهیونی و سیاستهای آن در عرصههای فرهنگی و هنری شناخته میشوند، هر گونه مخالفت با رژیم غاصب را نوعی انکار حق موجودیت آن میدانند. در این میان، برخی از منتقدان، امضاکنندگان این بیانیه را به نازیسم متهم کردهاند و این اتهام در سطح جهانی بازتاب گستردهای پیدا کرده است.
این اتهام بهویژه از آن رو قابل توجه است که نازیسم در تاریخ معاصر نماد بزرگترین جنایات انسانی، بهویژه علیه یهودیان در جنگ جهانی دوم شناخته میشود. مقایسه اعمال رژیم جنایتکار صهیونی با جنایات نازیها، از سوی بسیاری از منتقدان، شکاف عمیقتری در زمینه سیاستهای فرهنگی و اجتماعی ایجاد کرده است. این در حالی است که این اتهامات به نوعی نادیده گرفتن پیچیدگیهای مسئله فلسطین و رژیم صهیونیستی هستند و بیشتر به جنگ روانی و رسانهای شباهت دارند تا تحلیلهای منطقی و مستند.
آزادی بیان؟
در دنیای امروز، جایی که رسانهها و هنر به ابزاری قدرتمند در انتقال پیامهای سیاسی و اجتماعی تبدیل شدهاند، هنرمندان حق دارند که آزادانه دیدگاههای خود را بیان کنند. حقوق بشر، آزادیهای فردی و اجتماعی و همچنین احترام به اقلیتها، موضوعاتی هستند که نمیتوان آنها را صرفاً در قالب سیاستهای دولتی قرار داد. هرچند سینما و هنر نباید از واقعیتهای جهانی و شرایط سیاسی مستثنی باشد، اما باید درک کرد که هنر قادر است بهطور مستقلی از هرگونه فشار دولتی عمل کند و از چشمانداز انسانی به مسائل بنگرد. امضای این بیانیهها بهویژه از سوی سینماگران هالیوود، که در عرصه فرهنگ و هنر جهانی نفوذ دارند، نشان میدهد بسیاری از هنرمندان تمایل دارند که از مواضع عدالتخواهانه خود دست نکشند، حتی اگر این مواضع با منافع مالی یا حمایتهای دولتی تضاد داشته باشد. سینماگران یادشده، با این تحریمها، نشان میدهند دنیای هنر نه تنها محلی برای سرگرمی است، بلکه میتواند ابزاری برای تغییر و تحول اجتماعی نیز باشد.
تغییر جایگاه سینماگران
تحریم کمپانیهای صهیونی از سوی سینماگران برجسته، حرکتی است که نه تنها سیاستهای دولت غاصب صهیونی را به چالش میکشد، بلکه دفاع از حقوق بشر و عدالت اجتماعی را نیز در بر دارد. در حالی که برخی محافل یهودی هالیوود واکنشهای منفی نشان دادهاند، این اقدام نقطهای برای بازنگری در سیاستهای هنری و فرهنگی هالیوود در نظر گرفته میشود. در نهایت، هنرمندان با چنین اقداماتی بهطور مداوم بر اهمیت آزادی بیان و استقلال نظر تأکید میکنند و نشان میدهند حتی در عرصههای سرگرمی و هنر نیز میتوان به مسائل انسانی و جهانی پاسخ داد. این بحث به حتم ادامه خواهد داشت، اما مسلم است که سینما و هنر میتوانند در راستای بهبود وضعیت بشر نقش بسزایی ایفا کنند و در برابر ظلم و بیعدالتیهای جهانی بیتفاوت نباشند.