فرصت جان‌بخشی به فرهنگ مطالعه

نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، تنها یک رویداد فرهنگی نیست؛ بلکه آیینه‌ای است از خواست عمومی جامعه برای دانایی، آگاهی و رشد فکری. این نمایشگاه با فراهم کردن بستر مستقیم ارتباط میان ناشران، نویسندگان و مخاطبان، فرصتی کم‌نظیر برای ترویج فرهنگ مطالعه در کشور فراهم می‌آورد.

نقش اصلی این رویداد را باید در ایجاد انگیزه برای کتاب‌خوانی جست‌و‌جو کرد. حضور ده‌ها هزار نفر از اقشار گوناگون جامعه در محل نمایشگاه، از دانش‌آموز و دانشجو گرفته تا معلم، استاد و خانواده‌ها، نشان از آن دارد که میل به کتاب و دانایی هنوز زنده است. اما باید با برنامه‌ریزی درست آن را تقویت و نهادینه کرد.

یکی از مؤثرترین راه‌ها برای افزایش اثرگذاری نمایشگاه، توجه به تنوع محتوایی است. باید تلاش شود تا آثار منتشرشده، سلایق و نیاز‌های گوناگون فرهنگی، سنی، زبانی و فکری را پوشش دهند. کتاب کودک و نوجوان، آثار آموزشی، کتاب‌های علمی روزآمد و حتی کتاب‌های ترجمه شده از فرهنگ‌های دیگر، همه می‌توانند در ارتقاء سطح فرهنگی جامعه مؤثر باشند. 

از سوی دیگر، جنبه اجتماعی نمایشگاه نباید نادیده گرفته شود. برنامه‌هایی مانند نشست‌های تخصصی، جلسات نقد کتاب، کارگاه‌های نویسندگی و دیدار با نویسندگان، می‌توانند فضای پویاتر و تعاملی‌تری را برای مخاطبان فراهم کنند و کتاب را از یک کالای فرهنگی به یک تجربه زنده و الهام‌بخش تبدیل کنند.

مسئولان برگزاری نمایشگاه نیز وظیفه سنگینی بر دوش دارند. نخست، باید دسترسی عادلانه را برای همه فراهم کنند. این به‌معنای توجه به اقشار کم‌درآمد، معلولان و ساکنان مناطق دور از پایتخت است. یارانه‌های کتاب، تخفیف‌های هدفمند، و تقویت زیرساخت‌های فروش آنلاین می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.

در پایان، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نه‌تنها یک رخداد فرهنگی، بلکه فرصت بی‌بدیلی است برای بازتعریف رابطه جامعه با کتاب. اگر این فرصت به‌درستی مدیریت شود، می‌تواند نه‌فقط به فروش بیشتر کتاب، بلکه به عمق‌یافتن فهم عمومی، افزایش تفکر نقادانه، و تقویت فرهنگ مطالعه در سطح ملی منجر شود. این رسالتی است که هم بر دوش مسئولان و هم بر دوش تک‌تک ما است.

نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، تنها ویترینی برای فروش کتاب نیست؛ بلکه دروازه‌ای است به روی جهان. حضور ناشرانی از کشور‌های گوناگون در این رویداد فرهنگی، نه‌فقط نشانه‌ای از اعتبار بین‌المللی نمایشگاه است، بلکه بستری واقعی برای تعاملات فراملی در حوزه نشر و ادبیات فراهم می‌کند.

در دوره‌ای که گفت‌وگوی بین‌فرهنگی نقش کلیدی در سیاست نرم کشور‌ها ایفا می‌کند، نمایشگاه کتاب تهران می‌تواند نقش فعالی در دیپلماسی فرهنگی ایفا کند. تعامل میان ناشران ایرانی و خارجی، امکان تبادل کپی‌رایت، معرفی ادبیات معاصر ایران به دیگر کشور‌ها و بالعکس، همه می‌تواند درک متقابل فرهنگی را گسترش دهد.

برای تحقق این هدف، مسئولان برگزاری باید بیش از پیش به تقویت بخش بین‌الملل نمایشگاه بپردازند؛ از تسهیل حضور ناشران معتبر جهانی گرفته تا ایجاد برنامه‌هایی برای گفت‌و‌گو، نشست‌های مشترک و حتی ترجمه همزمان رویداد‌ها به زبان‌های دیگر. فراموش نکنیم که در عصر ارتباطات، نمایشگاه‌ها دیگر تنها فیزیکی نیستند؛ استفاده از زیرساخت‌های آنلاین و چندزبانه می‌تواند مخاطبان جهانی را درگیر این رویداد کند.