روح جامعه

«فرهنگ» سه جزء عقاید، خلقیات و رفتار‌ها را دارد؛ اساس و ریشه فرهنگ عقاید و خلقیات است؛ زیرا رفتار‌ها معلول این دو هستند و به واسطه آن شکل می‎گیرند.

نسبت فرهنگ به ساختار‌های دیگر در جامعه، همانند نسبت روح به جسم در انسان است و فرهنگ در جامعه همان نقش روح را در انسان ایفا می‎کند، یعنی فرهنگ «روح جامعه» است.

 رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای هیئت دولت سیزدهم در این زمینه بیان فرمودند: «خیلی از این خطا‌هایی که ما در بخش‎های مختلف انجام می‎دهیم، ناشی از فرهنگ حاکم بر ذهن ماست. اگر ما اسراف داریم، اگر ما تقلید کورکورانه داریم، اگر ما سبک زندگی غلط داریم، اینها ناشی از مشکلات فرهنگی است؛ فرهنگِ حاکم بر ذهن‎هاست که در عمل، این مشکلات را به وجود می‌آورد. زندگی‌های تقلیدی، زندگی‌های تجمّلاتی و اشرافی‎گری، غالباً منشأ و ریشه فرهنگی دارد. در واقع نرم‌افزار این حوادث، فرهنگ کشور و فرهنگ حاکم غلط و انحرافی است که بر بعضی ذهن‎‎ها مسلّط است.»

در این زمینه باید گفت، مسئله «تهاجم فرهنگی» واقعیت روشنی است و با انکار آن، نمی‎توانیم اصل تهاجم را از بین ببریم. به عقیده امام خامنه‎ای، در زمینه فرهنگ هم درباره آفند ضعیف عمل می‎کنیم، هم در مورد پدافند.

امیرالمؤمنین (ع) می‎فرمایند: «من نام لم ینم عنه» هر که از دشمن آسوده بخوابد، دشمن نسبت به او نخواهد خفت. پس ما باید با هوشیاری حرکت دشمن را بررسی کنیم. البته نه فقط در مقام دفاع؛ بلکه باید در مقام حمله به ارزش‎های دشمن هم عمل کنیم.

حضرت آیت‎الله ‎العظمی خامنه‎ای نگرانی خود را در مورد قضیه فرهنگ این گونه بیان می‎فرمایند: «ما باید مقوله فرهنگ را از نو ارزیابی کنیم. من به ذهنم این‌طور می‎رسد که ما در نظام جمهوری اسلامی، مقوله فرهنگ را قدری دست کم گرفته‌ایم. حرف‌هایی زده می‎شود، چیز‌هایی می‎گوییم، بنده خودم مطالبی را زیاد تکرار می‎کنم؛ لیکن در مقام عمل می‎بینیم که بهاء آن‌چنانی داده نمی‎شود.»

متأسفانه، غفلت‌های فراوانی در زمینه فرهنگ از ابتدای انقلاب تا کنون صورت گرفته است و راه را برای تهاجم همه‌جانبه فرهنگی که دشمن بعد از شکست در جنگ نظامی به منزله عامل فشار برای انقلاب اسلامی ایران و استحاله آن تدارک دیده و همچنان ادامه دارد؛ چنانکه رهبر معظم انقلاب به «حرکت انقلابی» برای اصلاح ساختار فرهنگی کشور معتقد هستند. البتّه ایشان در ادامه بیان خود در تبیین حرکت انقلابی می‎فرمایند: «حرکت انقلابی یعنی حرکت خردمندانه و عاقلانه. معنای «انقلابی بودن» بی‌حساب حرکت کردن نیست.»

بنابراین، راه اصلاح و نسخه شفابخش فرهنگ از منظر رهبر فرزانه انقلاب، بازسازی انقلابی است. برای فهم بهتر بازسازی انقلابی در شماره‎های آینده ان شاءالله توضیحاتی ارائه خواهیم کرد.