شوک چین به ترامپ!

‌تنش‌های اقتصادی بین پکن و واشنگتن که از ابتدای دولت ترامپ آغاز شده، روز‌های اخیر به یک مبارزه تمام‌عیار اقتصادی تبدیل شده است، ابتدا آمریکا عوارض ورودی کشتی‌هایی را که از مقصد چین بودند، افزایش داد و در مقابل، چین افزون بر اینکه تمام کشتی‌هایی را که با پرچم آمریکا بودند یا در آمریکا به ثبت رسیده بودند، مشمول عوارض واردات کرد، واردات ۱۰ میلیارد دلاری سویا از آمریکا را نیز متوقف کرد! اما این اقدامات موجب عقب‌نشینی ترامپ نشد، ترامپ با اعلام اعمال تعرفه ۱۰۰ درصدی بر واردات از چین و تهدید لغو دیدار خود با «شی جینگ پینگ» پاسخ پکن را داد.

در این بزنگاه بود که چین برگ برنده‌ای تازه رو کرد؛ پکن تهدید کرد صادرات «فلزات نادر خاکی» را به آمریکا محدود می‌کند؛ این موضع چین، موجی از نگرانی را در بین فعالان حوزه اقتصادی و نظامی آمریکا ایجاد کرد، تهدیدی که تأثیر خود را بسیار زود در سقوط سهام «وال‌استریت» و سقوط رمز ارز‌ها به‌ویژه «بیت کوین» نشان داد!

این شوک چین به اقتصاد آمریکا ترامپ را به سرعت سر عقل آورد تا اعلام کند، دیدارش با رهبر چین را حتماً انجام خواهد داد! رئیس جمهور ایالات متحده در عقب نشینی‌ای واضح نوشت: «نگران چین نباشید، همه چیز خوب خواهد شد!»؛ اما این تهدید چه بود که تا این حد ترامپ را ترسانده است؟

فلز‌های نادر خاکی، عناصری کمیاب، شامل گروهی از ۱۷ عنصر فلزی هستند که در صنایع پیشرفته، الکترونیک، تجهیزات نظامی، راکتور‌های هسته‌ای، خودرو‌های الکتریکی و انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده می‌شوند؛ در واقع این عناصر پیش‌نیاز فناوری روز دنیا و شناخت ریزتراشه‌ها هستند.

چین از دهه ۱۹۹۰ فرآیند انحصار خود را در این عناصر کمیاب آغاز کرد و امروز کنترل ۸۵ درصد عناصر کمیاب سبک خالص، و ۹۵ درصد از عناصر کمیاب سنگین خالص را در اختیار دارد.

در دهه ۹۰ میلادی تولید عناصر کمیاب در آمریکا و ژاپن متمرکز بود؛ اما چین با نیروی کار ارزان، یارانه‌های دولتی و مقررات زیست محیطی ضعیف، تولید را به داخل چین کشاند و به تدریج چین از صادرات خام عناصر خاکی به سمت تصفیه و تولید محصولات با ارزش افزوده حرکت کرد. این جابه‌جایی راهبردی سهم چین را از ۲۰ درصد در ۱۹۹۰ به ۹۰ درصد تولید در سال ۲۰۱۹ رساند.

اکنون آمریکا ۸۰ درصد عناصر کمیاب خود را از چین وارد می‌کند و اگر یک روز واردات این عناصر به مشکل بخورد، اقتصاد آمریکا به شدت آسیب می‌بیند! برای نمونه، در صنعت نظامی، برای تولید یک فروند هواپیمای اف ۳۵ حدود ۴۱۵۰ کیلوگرم از این عناصر نیاز است! برای تولید هر تلفن هوشمند، ۵۰ تا ۱۰۰ گرم، در تولید هر خودروی الکتریکی نزدیک به ۲۰۰۰ گرم و در ساخت هر دستگاه‌ام آر‌ای حدود ۷۰۰۰۰ گرم از این عناصر استفاده می‌شود!

اکنون با توجه به کسری بودجه، تعطیلی دولت و افزایش تنش با ونزوئلا، جنگ تعرفه‌ای و.. اقتصاد آمریکا به شدت تحت فشار است و با این تهدید چین با مشکلات بزرگ‌تری روبه‌رو شده است؛ مشکلاتی که گارد ترامپ را کاملاً باز کرده و باید منتظر عقب‌نشینی‌های بیشتر او باشیم!