آن دوران سپری شده!

موضوع حمایت گاه و بی‌گاه روسیه و چین از ادعا‌های بی‌اساس امارات درباره جزایر سه‌گانه، به یکی از مسائل مهم در عرصه سیاست داخلی کشور تبدیل شده است. پرسشی که در این مواقع ایجاد می‌شود، این است که چرا با وجود همکاری‌های راهبردی میان سه کشور ایران، چین و روسیه، این دو کشور در برخی موضوعات مانند تمامیت ارضی کشور، به صورت مبهم و غیرسازنده رفتار می‌کنند؟ نمونه جدید آن صدور بیانیه مشترک وزرای امور خارجه چین و امارات بود که در جریان سفر وزیر امور خارجه چین به امارات صادر شد؛ در این بیانیه طرف اماراتی بر پایبندی راسخ خود به اصل «چین واحد» تأکید کرد و با تصریح اینکه تایوان بخش جدایی‌ناپذیر قلمرو چین است، حمایت کامل خود را از تلاش‌های دولت چین برای تحقق وحدت ملی اعلام و هرگونه مداخله نیرو‌های خارجی در امور داخلی چین را رد کرد. از سوی دیگر، طرف چینی نیز حمایت خود را از تلاش‌های امارات متحده عربی برای دستیابی به راه‌حلی مسالمت‌آمیز درباره اختلاف بر سر سه جزیره تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی از طریق مذاکرات دوجانبه و مطابق با قواعد حقوق بین‌الملل، از جمله منشور سازمان ملل متحد اعلام کرد.

با درک این نکته مهم که کشور‌ها در نظام بین‌الملل بر اساس منافع ملی خود، رفتار سیاست خارجی‌شان را تنظیم می‌کنند، این اقدام چین جای تعجب و احیاناً تأسف باقی نمی‌گذارد. جمهوری اسلامی و چین سطوحی از روابط راهبردی را تعریف کرده‌اند و بر این اساس جزئیات همکاری‌های گوناگون معین می‌شود؛ اما این هرگز به معنای آن نیست که اختلاف‌نظر در میان آنان پدیدار نمی‌شود. در آخرین رویداد، چین و روسیه در جریان ماجرای اسنپ بک و رخداد‌های پس از آن ـ که توطئه مشترک تروئیکای اروپا و آمریکا به حساب می‌آید‌ـ بالاترین همکاری سیاسی و اقتصادی را با ایران ترتیب دادند. در جریان جنگ ۱۲ روزه نیز حمایت‌های این دو کشور از ایران کاملاً آشکار بود. «سیدعباس عراقچی» مدتی پیش در گفت‌و‌گو با مجله «اکونومیست» اظهار داشت: «روس‌ها در جریان جنگ ۱۲ روزه کمک زیادی به ما کردند. بعد از آن، ما همکاری‌های بیشتری نسبت به قبل داشته‌ایم». 

با همه این اوصاف، نباید انتظار داشته باشیم که هیچ نقطه اختلافی میان ما و چین و روسیه به وجود نیاید. این ذات نظام بین‌الملل و طبیعت طراحی‌های کشور‌ها در عرصه سیاست خارجی است که بر اساس منافع ملی خود، اقدامات خود را در عرصه روابط بین‌الملل پیش می‌برند. ما نیز از این قاعده مستثنی نیستیم. خلاصه بحث اینکه دو کشور در نظام جهانی پیدا نمی‌شود که هر مقدار همکاری و هماهنگی میان آنان وجود داشته باشد، اما امکان ندارد مسائل و موضوعات اختلافی میان آنان پدید نیامده باشد. با این حال، همه کشور‌ها در نظام بین‌الملل یاد گرفته‌اند در روابط دوجانبه با دولت‌های مختلف، منافع مشترک و اختلاف نظر‌ها را توأمان مدیریت کنند تا به مرحله تنش و بن‌بست در روابط و سیاست خارجی نرسند.

با وجود بیان نکات پیش گفته، اما هرگز نباید موضوع خدشه به تمامیت ارضی سرزمین ایران، برای کارگزاران نظام جمهوری اسلامی و به خصوص دستگاه‌های متولی به امری عادی و معمولی درآید. در محکومیت اقدام چینی‌ها و روس‌ها از سوی وزارت امور خارجه و حتی فراتر از محکومیت، نباید کمترین تعلل و تردیدی به خود راه داد. از آن طرف امارات متحده عربی نیز باید به واقعیت‌های تاریخی تن دهد. دیگر آن دوران سپری شده که به دلیل ضعف شدید و وابستگی حکام قاجار و پهلوی به انگلیس و آمریکا، بخش‌های گوناگون سرزمین ایران از دست می‌رفت. هنوز که هنوز است مردم ایران در سوگ بخش‌هایی در شمال و جنوب ایران هستند که با زورگویی دولت‌های غربی و بی‌عرضگی سران ایران پیش از انقلاب اسلامی، میان آنان و سایر بستگان و خویشان خود در آن مناطق، جدایی افکنده شد. پرونده جدایی بخش‌های گوناگون ایران از سرزمین مادری خاصه در ضلع جنوبی خلیج فارس که غالباً با زور و تبانی از ایران جدا شده، اگر باز شود سر دراز دارد!

در پایان به نکته‌ای مهم و سرنوشت‌ساز اشاره می‌شود؛ امروز که جمهوری اسلامی ایران قدرت مؤثر و بازیگر مسلط بر ترتیبات امنیتی خلیج‌فارس است و فردا روزی اگر تمامیت ارضی ایران در منطقه خلیج‌فارس به مخاطره افتاد، به خاطر بود و نبود این اعلامیه‌ها و بیانیه‌ها نیست و نخواهد بود. رمز و راز سیادت دریایی ایران در منطقه استراتژیک خلیج‌فارس و تنگه هرمز، نخست انسجام ملی در داخل و سپس استمرار بازدارندگی همه‌جانبه و خاصه اقدامات نامتقارن در خلیج‌فارس و دریای عمان است، که در چند دهه اخیر، بخش نظامی کشور به شایستگی از عهده آن برآمده است. یکی از خدمات بزرگ انقلاب اسلامی به ایران آن گونه که رهبر حکیم انقلاب اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی به آن اشاره کرده‌اند، صیانت از تمامیت ارضی سرزمین ایران است. بر خلاف دوره قاجار و پهلوی که قدرت‌های بزرگ هر چه خواستند بر سر جغرافیای ایران درآوردند، اما انقلاب اسلامی با وجود همه جنگ‌ها و توطئه‌های قدرت‌های جهانی، سر سوزنی درباره سرزمین ایران اسلامی مسامحه نکرده و نخواهد کرد.