«فرهنگ بسیجی، فرهنگ معنویت است، فرهنگ شجاعت است، فرهنگ غیرت است، فرهنگ استقلال و آزادگی است. فرهنگ اسیر خواست‌های حقیر نشدن است، خواست‌های زندگی برای همه مهم است، اما آنچه مهم‌تر است آرمان‌هاست، ارزش‌ها، هدف است، آنها را باید مقدم داشت.» (فرهنگ بسیجی در کلام رهبری، ص ۱۴ـ ۱۱). رهبر معظم انقلاب در تعریفی جامع‌تر، فرهنگ بسیجی را اینگونه تعریف کرده‌اند: «فرهنگ بسیجی یعنی آن مجموعه معرفت‌ها و روش‌ها و منش‌هایی که می‌تواند مجموعه‌های عظیمی را در ملت به وجود بیاورد که تضمین‌کننده حرکت مستقیم و پایدار اسلامی آن ملت باشند. این یک تفکر است.» از دیدگاه امام خمینی (ره) نیز بسیج بسی گسترده‌تر بوده و هویت فرهنگی دارد تا نهادی و ساختاری. از منظر ایشان، «بسیجی» تنها کسی نیست که در این مجموعه یا نهاد تشکیلاتی و سازمانی وارد شده باشد و عضوی از این نهاد قلمداد شود؛ بلکه تمام ضعفای عالم، پابرهنگان درمانده و انسان‌های دربند و مظلوم در برابر دیکتاتورها و ظالمین «بسیجی» هستند؛ زیرا موجودات آگاه، عاقل، مختار، عدالت‌خواه و ظلم‌ستیز هستند: «قدرت‌ها و ابرقدرت‌ها و نوکران آنها مطمئن باشند اگر خمینی یکه و تنها هم بماند به راه خود که راه مبارزه با کفر و ظلم و شرکت و بت‌پرستی است، ادامه می‌دهد و به یاری خدا در کنار بسیجیان جهان اسلام، این پابرهنه‌های مغضوب دیکتاتورها، خواب راحت را از دیدگان جهان‌خواران و سرسپردگان که به ستم و ظلم خویش اصرار می‌نمایند سلب خواهد کرد... ملتی که در خط اسلام ناب محمدی (ص) و مخالف با استکبار و پول‌پرستی و تحجرگرایی و مقدس‌نمایی است، باید همه افرادش بسیجی باشد. بسیج میقات پابرهنگان و معراج اندیشه پاک اسلامی است...»
آنچه گفته شد، اشاره مختصری بود به تفکر و فرهنگ بسیجی از دیدگاه امامین انقلاب اسلامی که در این مختصر، فرصت اشاره تفصیلی نیست. با این حال، با توجه به مجموع بیانات امامین انقلاب اسلامی، مهم‌ترین شاخصه‌های تفکر و فرهنگ بسیجی عبارتند از:
۱- ولایت‌باوری و ولایت‌محوری؛ ۲- عمل صالح و پرهیزکاری (خودساختگی و اهل ارتباط با خدا بودن)؛ ۳- ایثار و مقاومت؛ ۴- آگاهی، بصیرت، زمان‌شناسی و موقعیت‌شناسی (آرمان‌گرای واقع‌بین)؛۵- پیش‌رونده و پیش‌برنده بودن (بن‌بست‌شکنی)؛ ۶- مردمی بودن؛ ۷- دارای سعه‌صدر و انتقادپذیر بودن؛ ۸- پاسدار هویت اسلامی ـ ایرانی بودن؛ ۹- امیدواری و امیدآفرینی؛
۱۰- تکلیف‌گرای نتیجه‌محور بودن. از مجموع شاخصه‌های تفکر و فرهنگ بسیجی و همچنین کارنامه عملکرد آن می‌توان استنباط کرد که تفکر و فرهنگ بسیجی، تفکر و فرهنگی نجات‌بخش، فرصت‌ساز و مصونیت‌آفرین است. درواقع، تفکر و فرهنگ بسیجی به مثابه یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های درون‌زای کشور، تفکر و فرهنگی موازنه‌ساز در برابر تهاجم‌های ترکیبی دشمن در شرایط امروزی است.