پایگاه بصیرت به نقل از جامعه خبری تحلیلی الف:
ژنرال «عبدالرحمن بن صالح البنیان» رئیس ستاد مشترک ارتش عربستان، چندی قبل در سفری اعلام نشده، وارد آنکارا شد. دولتهای ترکیه و عربستان هیچ توضیحی درباره دلیل و اهداف این سفر ارائه نکردند اما این سفر در زمانی صورت میگیرد که منطقه غرب آسیا به شدت ملتهب است و کشورهای عراق، سوریه و یمن شاهد تحولات زیادی هستند. رئیس ستاد مشترک ارتش ترکیه از همتای عربستانیاش استقبال کرد.
۱ اهداف احتمالی
به نظر میرسد میتوان اهداف زیر را برای سفر یکی از عالیرتبهترین مقامات نظامی عربستان به ترکیه برشمرد:
۱-۱ هماهنگی نظامی
سفر یک مقام نظامی عربستان به ترکیه اگرچه میتواند حاوی پیامهای سیاسی باشد اما اصلیترین پیام در سفرهای اینچنینی نزدیکی و هماهنگی نظامی میان دو کشور تلقی میشود. این امر برای کشوری چون عربستان که کمتر یک مقام نظامی خود در چنین سطحی را به صورت آشکارا به سفر خارجی میفرستد، میتواند عیانتر باشد. لذا هماهنگی نظامی یک امر بسیار محتمل است که در این سفر صورت گرفته است.
سوریه اصلیترین پرونده میان این دو میباشد که نیاز است تا برای تغییر موازنه میدانی در این کشور، با یکدیگر هماهنگ شوند. پس از حمله روسیه به مواضع تروریستها در سوریه و تضعیف آنها، عربستان و ترکیه به عنوان دو حامی مهم منطقهای این گروهها، در تلاش خواهند بود تا شرایط را برای تقویت این تروریستها فراهم سازند.
یکی دیگر از مواردی که ممکن است در چارچوب سفر رئیس ستاد مشترک ارتش عربستان به ترکیه مطرح شده باشد، کمک نظامی ترکیه به عربستان در پرونده یمن است. عربستان به شدت به نیروی نظامی کارآزموده برای مبارزه در یمن نیازمند است. چندی قبل ارتش سودان به کمک ریاض آمد و اکنون نیز سعودی ناچار شده تا از کلمبیا نیرو بگیرد. اگرچه حضور نظامی ترکیه در یمن امری بعید مینمایاند اما بهره از خدمات مستشاری ترکها میتواند محتمل باشد.
در حوزه عراق، اگرچه ترکیه و عربستان خواهان تضعیف دولت مرکزی و تقویت سنیهای افراطی هستند اما شواهدی برای یک همسویی نظامی میان این دو برای قدرتنمایی در عراق دیده نمیشود.
۱-۲٫ موازنهسازی علیه ایران
فارغ از پیامهای نظامی سفر رئیس ستاد مشترک ارتش عربستان به ترکیه، این سفر میتواند تاکیدی باشد بر نزدیکی سیاسی دو بازیگر به یکدیگر. ترکیه از آنجا که خود را عمیقا درگیر پرونده سوریه ساخته تا جایی که ماندن اسد در قدرت یک شکست تاریخی برای اردوغان لحاظ خواهد شد، در شرایط کنونی نسبت به حامیان اسد، درکی تهدیدگونه دارد. چنین درکی از گذشته در آلسعود نیز وجود داشته و برهمین اساس در شرایط کنونی، این دو بازیگر خود را ناچار میبینند تا از برخی حوزههای اختلافی همچون اخوانالمسلمین و مصر عبور کرده و در مقابل رقیب/دشمن مشترک، یک موازنه مستحکم برقرار سازند.
نکته قابل تامل دیگر در این خصوص، خبر پایگاه صهیونیستی دبکا است که نزدیک به منابع امنیتی این رژیم است. این سایت در ۴ آبانماه نوشت که «رژیم سعودی از مبارزه انتخاباتی حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه در انتخابات آتی که قرار است در اول نوامبر آینده (۱۰ آبانماه) برگزار شود، با پرداخت ۱۷ میلیارد دلار حمایت می کند.» اگر این خبر واقعیت داشته باشد، گویایی این خواهد بود که عربستان ناچار است در شرایط کنونی و برای استقرار یک موازنه سنیمحور علیه ایران شیعی، با یک ترکیهی مطمئن روابط همگرایانه برقرار کند؛ ترکیهای که اردوغان و حزبش در آن بر سر کار باشند تا عملا تغییری چشمگیر در راهبردهای آنکارا در قبال سوریه که اصلیترین محل نزاع ایران و عربستان است، ایجاد نشود.
۲ پیامدهای احتمالی
به نظر میرسد علاوه بر اهداف احتمالی که در بالا مطرح شد، مذاکره در خصوص هماهنگی نظامی یکی از اصلیترین محورهای مطروحه در سفر رئیس ستاد مشترک ارتش عربستان به ترکیه بوده است. از این منظر، شاید یکی از پیامدهای این سفر، خود را در عرصه میدانی سوریه نمایان سازد.
۲-۱ امکان حمله نظامی به سوریه
در روزهای اخیر در عرصه اعلانی، بحث حمله به سوریه از سوی برخی کشورهای عربی مطرح شده است. چند روز پیش خالد العطیه وزیر خارجه قطر در گفت و گو با سی ان ان گفت کشورش از موضع عربستان سعودی که آقای الجبیر آن را بیان کرد و تهدید به روی آوردن به گزینه نظامی در سوریه کرده بود، استقبال میکند و افزود: «قطر استفاده از گزینه نظامی را اگر برای حمایت از ملت سوریه در برابر نظام حاکم باشد، بعید نمیداند.» ممکن است برخی دولتهای منطقه درصدد ماجراجویی تازهای علیه سوریه باشند. این مساله اگرچه شاید چندان محتمل نباشد اما قابل تامل است.
۲-۲ تقویت تسلیحاتی-اطلاعاتی تروریستها
در شرایط کنونی، آمریکا سیاست ناکارآمد و مفتضح تربیت مبارز را کنار گذاشته و بر ضرورت افزایش کمکهای تسلیحاتی تاکید کرده است. اولین محموله ۵۰ تنی از سلاح نیز چندی قبل به گفته آمریکاییها برای تروریستها فرستاده شد و به دستان آنها رسید. طبیعی است که در چنین شرایطی، برخی دولتهای منطقه از جمله عربستان، قطر و ترکیه نیز که از همان ابتدا سیاست تسلیح و تقویت تروریستها را اجرا میکردند، بر حجم سلاحهای ارسالی افزوده و شرایط را برای مبارزه تروریستها در مقابل ارتش سوریه و حزبالله فراهم سازند تا عملا حملات جنگندههای روسی، در معادلات میدانی چندان موثر نباشد. پیش از این «نواف عبید» رایزن نظامی سفارت عربستان در واشنگتن در صفحه شخصیاش در توییتر گفته بود که موشکهای ضد زره «تاو» که در اختیار گروههای مسلح سوری است، توسط عربستان سعودی تامین شده که ۱۳۷۹۵ موشک از این نوع موشک ها را از آمریکا به قیمت ۹۰۰ میلیون دلار خریداری کرده بود.
۲-۳ ائتلافسازی جدید در میان تروریستها
به نظر میرسد تلاش برای ایجاد یک ائتلاف تازه میان تروریستها برای مقابله با روسیه، سوریه، حزبالله و ایران امری محتمل باشد. وجود یک دشمن قوی همچون روسیه برای تروریستها و متحمل شدن ضربات جدی از او، میتواند مبنایی برای ایجاد یک ائتلاف تاکتیکی تازه برای گروههای مختلف تکفیری باشد.
بیانیه ۴۱ گروه تروریستی در روزهای ابتدایی حمله روسیه به سوریه تا حدی این گمانه را تقویت کرده است. سه کشور عربستان، ترکیه و قطر در مارس ۲۰۱۵ یک تجربه موفق در این خصوص داشتند. آنها زمینه اتحاد گروههایی چون جبهه النصره، احرار الشام، جند الاقصی، اجناد الشام و … را تحت عنوان جیش الفتح فراهم کردند. این گروه جدید توانست با سرعت، استان ادلب را به تصرف خود در آورد و معادلات میدانی را به ضرر سوریه و جبهه مقاومت رقم زند. تکرار این تجربه با توجه به اینکه روسیه قدرتمندانه وارد عرصه نبرد شده، میتواند دوباره و با حضور گروههای دیگر تکرار شود.