«برجام» چگونه به سرانجام رسید؟

(روزنامه آفتاب يزد ـ 1394/07/26 ـ شماره 4454 ـ‌ صفحه 8)

این روزها که برجام با پشت سر نهادن سدهای بی شمار داخلی(شورای امنیت ملی، مجلس و شورای نگهبان) و خارجی(شورای امنیت سازمان ملل متحد، کنگره و مجلس سنای آمریکا) به بستری آرام و مرحله اجرایی کار رسیده است چون به گذشته بازگردیم خواهیم دید در به سرانجام نیک رساندن این پروسه طولانی و سنگین! که اگر از علت‌های جهانی و بین‌المللی آن درگذریم؛علت‌های بی شمار داخلی دخالت داشته اند که شاید اگر این علت‌های بی شمار در مسئله مهمی به نام«برجام» ورود پیدا نکرده بودند؛ برجام به فرجام نیکی منتهی نشده بود!

دلواپسان

«دلواپسان» که چهره هایی نام آشنا از دولت محمود احمدی نژاد آنان را همراهی و حتی شاید ساماندهی و مدیریت می‌کردند در 13 اردیبهشت 1393 در مجتمع 13 آبان گردهم آمدند تا با شعارهایی چون«با این تیم مذاکرات هر ۱۰ سال شاهد تعلیق غنی‌سازی هستیم»، «انرژی هسته‌ای حق معلق(تمسخر گونه‌ای از حق مسلم!) ماست »، «بحث احمدی‌نژاد و روحانی نیست بحث منافع ملی است» و«حقوق ملت فروختنی نیست، اگر خواستید بفروشید به مزایده بگذارید نه مناقصه»؛ دلواپسی خود را رسانه‌ای کنند. اگرچه تمام فایده آن گردهمایی ورود یک واژه جدید(دلواپسی) به ادبیات سیاسی بود اما همان جمع و ترکیب خاص آن جمعیت، مردم را بیش از پیش به نکات مثبت و مفید برجام آگاه کرد، زیرا مردم اگرچه در ظاهر لب به سخن نگشودند اما با دیدن چهره هایی چون فریدون عباسی (رئیس سابق سازمان انرژی اتمی)، ناصر نوبری(سفیر سابق ایران در روسیه)، حمید رسایی (نماینده مجلس و عضو برجسته جبهه پایداری)، روح‌الله حسینیان(نماینده مجلس و عضو برجسته جبهه پایداری)الیاس نادران(نماینده مجلس)، علیرضا پناهیان(روحانی و خطیب)، سید محمدرضا آقامیری(استاد دانشگاه، دانشمند هسته‌ای)، عباسعلی کدخدایی(سخنگوی سابق شورای نگهبان)، سعید زیباکلام(رئیس سابق اداره سازمان‌های بین‌المللی وزارت‌خارجه)، غلامحسین الهام (سخنگوی سابق دولت و شورای نگهبان)،سید محمد حسینی(وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی)، محمدصادق کوشکی(استاد دانشگاه)، محمدعلی رامین(دبیرکل بنیاد جهانی هولوکاست)، اسماعیل کوثری(نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس)، محمود نبویان(استاد حوزه و دانشگاه، نماینده مجلس)، مهدی کوچک‌زاده(استاد دانشگاه، نماینده مجلس)، جواد کریمی قدوسی(نماینده مجلس)، علی‌اصغر زارعی(استاد دانشگاه، نماینده مجلس)، مهرداد بذرپاش(نماینده مجلس)، زهره طبیب‌زاده نوری(استاد دانشگاه، نماینده مجلس)، محمد سلیمانی(استاد دانشگاه، نماینده مجلس)، مرتضی آقاتهرانی(استاد حوزه، نماینده مجلس)حسین آبنیکی(معاون سابق سازمان انرژی اتمی)، جواد منصوری(معاون سابق وزارت خارجه)، پرویز امینی(استاد دانشگاه)، وحید یامین‌پور، مهدی محمدی(عضو سابق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای)، قاسم روانبخش(مدیر مسئول هفته‌نامه پرتو سخن)، علی‌اکبر متکان(استاد دانشگاه، معاون سابق وزیر علوم)، اسماعیل کفایتی(رئیس سازمان بسیج مهندسی)، اقبال شاکری(استاد دانشگاه، عضو شورای شهر تهران)، صادق محصولی(وزیر سابق کشور)، حسین فدایی(نماینده سابق مجلس شورای اسلامی)، حسین قدیانی(رئیس سابق سازمان بسیج دانشجویی)، مازیار بیژنی(کاریکاتوریست کیهان)، سهیل کریمی(مستندساز)، مسعود شجاعی طباطبایی(رئیس خانه کاریکاتور)، کامران غضنفری(پژوهشگر و نویسنده کتاب راز قطعنامه)، بهزاد حمیدیه(استاد حوزه و دانشگاه)، محمدباقر ولدان (استاد حوزه و دانشگاه) متوجه بسیاری از دلواپسی‌های حزبی، محفلی و گروهی شدند که به خودی خود، مردم را و دغدغه‌های مردم را به سمت و سوی آرامش سوق داد. دلواپسان اگرچه بعدها با موضوعاتی چون مسائل فرهنگی، ساپورت پوشان، حجاب، دستاوردهای انقلاب اسلامی و حتی معضلات مدیریتی خودی نشان دادند اما اصل همان بود که بر اساس آن در سیزدهمین روز از دومین ماه سال 1394 آن‌ها را زیر یک سقف گرد هم آورد؛ عدم دستیابی به هرگونه توفیقی در مذاکرات هسته ای!

رسانه ملی

با اتمام دوران پاستور نشینی احمدی نژادی‌ها و به تبع آن با اتمام مدت ماموریت برخی از یاران احمدی نژاد که از صدا و سیما راهی بخش‌های مدیریتی شده بودند خیل عظیمی از یاران دیروز احمدی نژاد به خانه اصلی خود یعنی رسانه ملی بازگشتند و بازگشت این عده که یا به جناح اصولگرا نزدیک بودند یا به جبهه پایداری! یکی از تمام ناشدنی ترین دردسرهای حسن روحانی نیز آغاز شد. نزدیک ترین چهره‌ها به جریانی موسوم به پایداری که هسته اصلی تشکیل دهنده همایش«دلواپسان» بودند از زمان روی کار آمدن حسن روحانی، تقریبا رسانه ملی را تریبونی برای برآورده ساختن اهدافی خاص مبدل کردند که این رویه خود به خود برای شناساندن ابعاد تاریک و روشن برجام بسیار موثر بود.

با نگاهی گذرا به انبوهی از برنامه‌های ساخته و پخش شده رسانه ملی و نیز با نگاهی ریزبینانه به ترکیب میهمانان آن درمی‌یابیم که هیچ رفتار باری به هرجهتی از رسانه ملی یافت نخواهد شد و همه برنامه‌های مورد نظر، تنها و تنها یک هدف را دنبال می‌کرده است و آن به چالش کشیدن یک سویه مذاکرات هسته‌ای و ناکارآمد جلوه دادن دستاوردهای آن بوده است.

رسانه ملی با بخش‌های متعددی که ظاهری کارشناسانه داشت اما از سوی طیفی خاص برنامه ریزی می‌شد تا آنجایی که می‌توانستند از مذاکرات هسته‌ای انتقاد کردند، مردم را از هرگونه توفیقی در این مذاکرات و روند آن ناامید کردند و در نهایت هر شب و هر روز دور هم نشستند و گفتند که انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست اما این تیم مذاکرات نخواهد توانست این حق مسلم را به ما برگرداند! از مناظره‌های یک سویه گرفته تا برنامه‌های خبری 20 و 30، از نشست ویژه خبری گرفته تا دعوت از کارشناسان، از صرفا جهت اطلاع گرفته تا حساس نشو! از ثری و ثریا گرفته تا میزگرد هفته و از اخبار و سریال گرفته تا مستند راز بقا همه و همه در خدمت اهداف و نظریات طیفی خاص بود، طیفی که دلواپسی را ملک لایملک خود می‌دانستند و دغدغه مند بودن را حق و وظیفه شرعی خود و اما برجام آنگاه از سربالایی رسانه ملی به سراشیبی امن و آرام رسید که سیروس ناصری میهمان برنامه ثریا بود، برنامه‌ای که برنامه سازان آن هرگز برای دعوت از سیروس ناصری و نیز زنده پخش کردن آن، خودشان را نخواهند بخشید.

برخی تریبون‌ها و چهره‌های حاضر در مراسم

مسئله مذاکرات هسته‌ای به خودی خود می‌تواند برای مدت هایی مدید یکی از مهم ترین مسائل روز هر کشور و سرزمینی باشد، اما تریبونی به نام نماز جمعه اگرچه نمی‌تواند از کنار مسئله‌ای مهم به نام روند مذاکرات 1+5 با ایران بگذرد اما با دقت در برخی رویکردها و موضع گیری‌ها احساس می‌شود چندان هم منصفانه و بی طرفانه داد سخن نداده اند البته حضور برخی از چهره‌های خاص و تاثیرگذار در برخی از این مراسم سیاسی - عبادی به خودی خود باعث به چالش کشیدن و انتقاد سخت از تیم و مذاکرات هسته‌ای می‌شد که این مسئله البته برای به فرجام رساندن برجام خالی از فایده نبود.

نشست‌های وحدت اصولگرایان

به موازات همایش‌های دلواپسی و گردهم آمدن‌های گاه و بی گاه دلواپسان! نشست هایی دیگر با عنوان«وحدت اصولگرایان» با پرچمداری حداد عادل به عدد پنج نیز رسید. در این گونه نشست‌ها اگرچه مبنا بر این بود تا اصولگرایان راه‌های برون رفت از تشتت و تفرقه را بررسی و آسیب شناسی کنند، اما وقتی در این نشست‌ها عده‌ای دلواپس نیز حضور داشته باشند«نمک» گفتگو‌ها انتقاد از تیم هسته‌ای دولت و نیز به چالش کشیدن روند و نتیجه نهایی مذاکرات 1+5 بود که اساسا چون دلواپسان و اصولگرایان تنها در برخی نقاط خیلی خاص اشتراک داشتند، اما در این یک مورد خاص اصلا و ابدا اختلافی وجود نداشت و بعضی مواقع نشست وحدت اصولگرایی به خودی خود تبدیل به نشستی برای به چالش کشیدن دولت و برنامه‌های دولت بود که از مذاکرات هسته‌ای و تیم مذاکره کننده آغاز می‌شد و تا نحوه توزیع سبدکالا به پیش رانده می‌شد و اما این نشست‌های وحدت اصولگرایی اگرچه به اهداف اصلی خود نزدیک نیز نشد، اما باعث شد مردم با زوایای دیگری از«برجام» به لطف سخنرانی‌های خیلی خاص برخی چهره‌های شناخته شده در این نشست‌ها بیشتر آشنا شوند. حداد عادل اگر از همان ابتدا انتهای ماجرا را دیده بود به احتمال زیاد نام نشست وحدت اصولگرایان را به نشست«نقد عملکرد لحظه‌به‌لحظه دولت حسن روحانی» تغییر می‌داد! زیرا در نشست‌ها آنچه بیشتر از وحدت اصولگرایان مد نظر بود به چالش کشیدن برنامه‌های دولت بود تا رسیدن به وحدت.

جبهه پایداری

از حق نباید گذشت زیرا مجموعه رفتارها، واکنش‌ها و جبهه‌گیری‌های منتسبان به جبهه پایداری کمک بسیار زیادی در شناساندن برجام به جامعه کردند چون این جبهه اقبال چندانی در جامعه ندارند فلذا مجموعه تلاش‌های این عده باعث شد تا بر جمع موافقان و مدافعان برجام و کلا مذاکرات هسته‌ای افزوده شود. بی‌هیچ ابهامی باید سهم جبهه پایداری را در به ثمر رساندن برجام، خاص دانست چون این عده برای به شکست کشاندن این مذاکرات و عدم توفیق تیم مذاکره کننده از هیچ کوششی فروگذار نبودند و تا توانستند سوال طرح کردند، مقدمات استیضاح فراهم آوردند، پلاکارد به دست دور مجلس راه رفتند و عکس و سلفی از خودشان و دوستانشان انداختند و درنهایت اگر هم احساس شود کاری دیگر می‌توانسته اند و انجام نداده اند تنها به یک دلیل است و آن حجم زیاد برنامه‌ها و کمبود زمان!

شریعتمداری و کیهان

اگر بگوییم کیهان و شریعتمداری یک تنه به اندازه تمام جبهه پایداری برای به چالش کشاندن برنامه‌های هسته‌ای تلاش کرد سخنی به گزافه نگفته‌ایم. این روزنامه و مدیر مسئول آن شاید در تمامی روزهای بر سر کار آمدن دولت حسن روحانی و نیز آغاز به کار تیم هسته‌ای این دولت عکس و مطلب و یادداشت منتشر کرد تا نشان دهد که تیم مذاکره‌کننده خیلی تیم خوبی نیست! طرف دیگر مذاکره‌کننده اساسا شال و کلاه می‌کند می‌آید تا سر ما ایرانی‌ها را کلاه بگذارد و در نهایت آنچه از همه مذاکرات نصیب و بهره ایرانی‌ها می‌شود تعلیق کامل غنی سازی و بسته‌شدن همه تاسیسات هسته‌ای ایران است که البته کیهان و شریعتمداری با ارائه این یادداشت و عکس و مقاله‌ها تنها و تنها دغدغه‌های مردم را از موفقیت آمیز بودن برجام و مذاکرات برداشتند و آنان را به ساحل امن رساندند. کیهان و شریعتمداری با همه جار و جنجالی که به پا کردند نتوانستند یک موافق را مخالف کنند اما خیلی از مخالفان را مبدل به موافق مذاکرات هسته‌ای کردند.

کمیسیون ویژه برجام

کمیسیون ویژه برجام را همگان می‌شناسند. عده‌ای خاص برای بررسی ابعاد مختلف برجام و ارائه گزارش به مجلس و اما کمیسیون برجام که اعضای تشکیل دهنده آن اشتراک قابل تاملی با دلواپسان، سوال کنندگان از وزرای حسن روحانی، حاضران در نشست‌های وحدت اصولگرایان، جبهه پایداری، نزدیکان به احمدی نژاد و در نهایت منتقدان سفت و سخت دولت یازدهم دارند اگرچه از ابتدا اعلام بیطرفی و رعایت شرایط یک تیم حرفه‌ای نمودند اما در نهایت و با تشکیل مثلث جلیلی ـ رسانه ملی ـ کمیسیون ویژه برجام، این کمیسیون را جایی برای خودنمایی تیم مذاکره کننده قبلی، حمله به تیم مذاکره کننده فعلی، بری نمودن همه تیم جلیلی از اشتباهات و ناکارآمدی ها، میتینگ‌های تبلیغاتی و مواردی از این دست نمودند که این کمیسیون به حرکت به این سمت و سو تقریبا وجاهت و قابلیت خود را از میانه راه از دست داد و با مانع تراشی‌های رسانه ای در انتشار بی‌طرفانه مذاکرات و انعکاس هدفمند جلسات کم کم به جمعی برای تقابل با برنامه‌های هسته‌ای مبدل شد که اگر چنین نشده بود مجلس با خیالی آسوده نمی‌توانست به برجام رای دهد. بیش از 130 رای به کلیات و نزدیک به 170 رای به جزئیات و این یعنی کمک شایانی که کمیسیون ویژه برجام به تصویب برجام کرد.

گزارش سراسر ابهام کمیسیون ویژه برجام

گزارش کمیسیون ویژه برجام که حرف و حدیث‌های فراوانی به وجود آورد باعث شد تا گزارش و بیانیه‌ای دیگر با امضای پنج نفر دیگر از اعضای کمیسیون را رسانه‌ای کند این دو گزارش که زهر و پادزهر بود به اندازه همه تلاش‌های تاکنون به انجام رسیده در موفقیت برجام نقش ایفا کرد و دست دلواپسان را برای همیشه از برجام کوتاه کرد.

و اما در نهایت باید به این جمع مواردی از این دست را نیز اضافه کنیم؛

مناظره بذرپاش ـ تاجگردون و دفاع غیرموجه بذرپاش

در مناظره بذرپاش ـ تاجگردون، دفاع غیر موجه بذرپاش از گزارش کمیسیون یکی از آن دست کمک هایی بود که اگر چه بذرپاش در بدبینانه ترین حالت نیز راضی به انجام آن نبود اما از آنجایی که برخی کارها بی دلیل و بی حکمت نیست در آن مناظره تاجگردون با آرامش توانست به مخاطبان رسانه ملی این نکته را گوشزد کند که گزارش کمیسیون برجام خیلی هم عاری از ایراد و اشکال نیست!

تهدید عجیب و غریب روح الله حسینیان

اینکه سیمان روی کسی بریزیم یا او را داخل رآکتور اراک لای سیمان‌ها دفن کنیم یا هرچیز دیگری جایش توی مجلس نیست اگرچه حسینیان بعدها تهدیدش را جدی خواند و هدف اصلی از بیان آن جمله را عصبانی کردن صالحی مطرح کرد، اما ناخواسته و نادانسته کمک بسیار مهمی به تصویب برجام کرد.

پرخاش و داد فریاد کوچک زاده و دوستان

در روز رای گیری برای کلیات و نیز روز رای گیری برای جزئیات، پرخاش و داد و فریاد مهدی کوچک زاده و دوستان بر روند تصویب برجام برخلاف میل آنان تاثیر عکس گذاشت و این خود باعث شد تا برخی نمایندگانی که برای انتخاب رای مثبت و منفی تردید داشتند را مصمم به تصویب نماید.

پلاکاردهای خیلی خاص یک نماینده

پلاکاردبازی را حالا باید یکی از شگردهای رسایی دانست، نماینده‌ای که اگرچه تریبون دارد، 9 دی دارد، وب‌ سایت شخصی نیز دارد اما همه این‌ها را و نیز شبکه‌های اجتماعی را رها کرده به پلاکارد گردانی روی آورده است. تکیه‌کلام ایشان مبنی بر این که«همه را بگو من ضبط و منتشر می‌کنم» نیز نشان می‌دهد این نماینده ماجراجویانه برخی از اهداف و خواسته‌های هم‌حزبی‌های خود را دنبال می‌کند که این به خودی خود مایه خرسندی است. اخیرا شنیده شده است رسایی با همه آن پلاکارد گردانی ها، وب سایت شخصی، 9دی و حضور در همه شبکه‌های مجازی ممکن در موردی خاص و در برنامه‌ای علیه علی لاریجانی رئیس مجلس تنها موفق به جمع 9 امضا شده است که این نشان دهنده حقایق دردناکی است.

گریه‌های زارعی!

و اما آنچه تصویب برجام را به یادماندنی و دلنشین ساخت هیچ کدام از موارد یاد شده نبود زیرا و شاید برای نخستین بار در تاریخ مجلس شورای اسلامی ایران نماینده 50 ـ 60 ساله اعتراضش و ناخشنودی اش را با گریه‌هایی سوزناک نشان داد و این را باید حسن ختام همه تلاش‌های به انجام رسیده‌ای دانست که اگرچه در باطن خواستار عدم تصویب برجام بودند اما در نهایت برای تصویب آن تسهیلاتی خاص ایجاد نمودند.

برجام با همه فراز و نشیب‌ها به تصویب شورای نگهبان نیز رسید و از اینجا روی دیگر داستان برجام رونمایی خواهد شد باید به امید آینده و بدون هرگونه پیشداوری ماند تا نتایجی که متصور بوده ایم را به تماشا بنشینیم.

http://aftabeyazd.ir/?newsid=16659

ش.د9404309