نشست وین و مذاکره با دستهای خالی

جعفر بلوری در کیهان نوشت:
دو جمله «نگران نباشید، کاری می‌کنیم این قانون بی‌اثر شود» و «نگرانی‌های ایران درباره کارشکنی‌های آمریکا در اجرای برجام را جدی تلقی می‌کنیم» - اشاره به نقض برجام با تمدید قانون آیسا- خلاصه خروجی نشست 3 ساعته کمیسیون مشترک ایران و 1+5 در هتل «کوبورگ» وین بود که روز سه‌شنبه با درخواست ایران و با حضور نمایندگان 1+5 در وین برگزار شد.
جمله نخست را «هیئت آمریکایی» و جمله دوم را سایر دولت‌های عضو کمیسیون در پاسخ به اعتراض ایران به بدعهدی‌های مکرر آمریکا عنوان داشته‌اند! طبق گزارش‌هایی که منتشر شده،  نمایندگان کشورمان در این نشست، ضمن ارائه شرحی از بدعهدی‌های آمریکا در یک سال اخیر، با ارائه مستندات حقوقی، تمدید قانون آیسا را مغایر با تعهدات آمریکا در قالب برجام دانسته و در مقابل، این پاسخ‌های فوق را شنیده‌اند!
گفتن «نگرانی شما را جدی تلقی می‌کنیم» و دادن وعده کودکانه «تلاش می‌کنیم این قانون را- که با صد در صد آرای اعضای کنگره آمریکا به تصویب رسیده- بی‌اثر کنیم» خلاصه دستاورد ما از این نشست بوده است. اما این همه ماجرا نیست چرا که ظاهرا دستاوردهای دیگری نیز در این نشست به دست آمده است!
 آن‌طور که برخی رسانه‌ها از جمله «رویترز» و «وال استریت ژورنال» نوشته‌اند، ایران پس از شنیدن مشتی وعده سر خرمن دیگر، از اصرار بیشتر بر روی مواضع خود درباره عهد‌شکنی آمریکا دست برداشته و در واقع، از این توضیحات قانع شده است! این رسانه‌ها اعلام کرده‌اند ایران حتی اعلام کرده، حاضر است تعهدات جدیدی هم فراتر از آنچه تاکنون داده و عمل کرده بدهد! در این گزارش‌ها درباره تعهدات جدید و «خود خواسته» ایران آمده: «نمایندگان هسته‌ای ایران امروز با طرح آمریکا برای پاکسازی کامل اورانیوم باقی‌مانده در نیروگاه نطنز موافقت کرده‌اند. ایرانی‌ها توافق کرده‌اند که تعهداتی فراتر از برجام را بپذیرند و به رغم تعیین سقف ۳۰۰ کیلوگرمی برای نگهداری اورانیوم در داخل خاک ایران، نمایندگان دولت ایران با رسیدن این مقدار به کمتر از ۲۰۰ کیلوگرم هم موافقت کرده‌اند.»
رویترز نیز با استناد به آنچه «اظهارات دیپلمات‌های ارشد ایرانی و روسی» خوانده، اعلام کرده که تهران تصمیم گرفته مجادلات بر سر اقدام آمریکا در تمدید قانون تحریم‌های ایران - آیسا - را تشدید نکند.
آقای سید‌عباس عراقچی به عنوان عضو ارشد تیم هسته‌ای ایران اما این گزارش وال استریت ژورنال را اینگونه تکذیب کرده است: «بر اساس طرحی که ایران در این نشست ارائه کرده، ایران برای پاکسازی رسوبات از تاسیسات غنی‌سازی نطنز موافقت کرده است. بر اساس این طرح تمام رسوبات مواد غنی شده که از لوله‌ها بیرون کشیده می‌شوند، از شمول 300 کیلو ذخایر مواد غنی شده ایران خارج شده و بدین ترتیب ایران قادر خواهد بود مواد بیشتری را غنی‌سازی کند.»
با توجه به گزارش‌های مشابهی که پیش از این نیز از سوی رسانه‌های نزدیک به 1+5 از محتوای مذاکرات بعضا محرمانه هسته‌ای، منتشر شده و از سوی برخی در داخل تکذیب شده بود، اما بعدها صحت اظهارات آنها تایید شده است، با پوزش از عضو ارشد مذاکره‌کننده کشورمان به نظر می‌رسد این بار نیز گذشت زمان، نشان خواهد داد در این نشست، دقیقا چه اتفاقاتی افتاده و چه داده و چه گرفته‌ایم!
اما سوای از اینکه آیا ایران واقعا چنین تعهدی داده یا خیر(کاهش میزان اورانیوم غنی شده از 300 کیلو به 200 کیلو) باید پرسید اساسا هدف از برگزاری این نشست که بنا به درخواست تیم ایرانی برگزار شد، چه بوده است؟ آیا هدف، اعتراض به بدعهدی‌های آمریکا بوده یا همچون گذشته، دادن امتیازات نقد و گرفتن وعده‌های نسیه؟ و سؤال مهم دیگر اینکه، چرا اساسا تیم محترم مذاکره‌کننده کشورمان، با وجود اذعان به «مغایر بودن تمدید این قانون با تعهدات آمریکا»، هیچ اقدام جدی در برابر چنین خلف وعده جدی که گویا تمامی هم ندارد، انجام نمی‌دهند؟
پاسخ سؤال نخست واضح است. اصولا، هدف از برگزاری نشست وین، اعتراض به بد‌عهدی آمریکا و تحت فشار گذاشتن حریف بوده است. اما تحت فشار گذاشتن طرف مذاکره، نیاز به ابزار فشار یا به قول سیاسی‌ها، «برگ برنده» دارد؟ پاسخ سؤال دوم هم دقیقا در همین نکته نهفته است. ابزار فشار و برگ برنده ما در این نشست چه بود؟ «هیچ». تیمی که پیشاپیش تمام برگ‌های برنده خود را بدون گرفتن تضمین‌های محکم داده، در چنین شرایطی جز امید بستن به وعده و وعیدهای «دل خوشکنک»، کار دیگری نمی‌تواند بکند. می‌تواند؟ حال تصور کنید اگر، برجام از سوی ما نقض می‌شد. واکنش حریف چگونه بود؟! متاسفانه باید بپذیریم، آنها تضمین‌های قوی و محکمی را در مذاکرات از ما گرفتند بدون اینکه کوچکترین تضمینی به ما بدهند آن هم به قول اوباما، بدون شلیک حتی یک گلوله:
«اگر 8 سال پیش به شما گفته بودم آمریکا روند رکود بزرگ را معکوس خواهد کرد... اگر به شما می‌گفتم که فصل جدیدی با مردم کوبا خواهیم گشود و برنامه هسته‌ای تسلیحاتی ایران را بدون شلیک یک گلوله تعطیل خواهیم کرد... ممکن بود بگویید چشم‌انداز ما اندکی بیش از حد بلندپروازانه است.» (سه‌شنبه 21 دیماه/ سخنرانی خداحافظی اوباما در شیکاگو)
متاسفانه باید اذعان کنیم، خروجی نشست روز سه‌شنبه وین و نوع واکنش تیم مذاکره‌کننده کشورمان، نتیجه خالی بودن دست از ابزارهای فشار بود، نتیجه پذیرفتن شرط موذیانه حریف یعنی، موکول کردن اجرای تعهدات آنها به بعد از اجرای تمام و کمال تعهدات ما بود، نتیجه نگرفتن تضمین‌های قوی و کافی بود:
«از آنجا که پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه اقتصادی و مالی صورت گرفته است و اجرایی شدن آن در برجام به بعد از اقدام‌های ایران موکول گردیده، لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلف طرف‌های مقابل، تدارک شود که از جمله‌ آن اعلام کتبی رئیس‌جمهور آمریکــا و اتحادیه‌ اروپا مبنی بر لغو تحریم‌هاست.» (بخشی از نامه رهبر معظم انقلاب به رئیس‌جمهور محترم در 29 مهرماه 94)
 پذیرفتن وعده‌های مضحک حریف در مذاکرات وین، آن هم با آگاهی از اینکه، حریف قصد اجرای آنها را هم ندارد! حقیقتا تراژدی غم‌انگیزی است که، پیش از این منتقدان صدها بار نسبت به تبعات خسارت‌بار آن هشدار دادند اما همگی به جهنم حواله شدند.
اینکه گفته می‌شود«برجام خسارت محض است»، حرف حساب است. حرف بی‌حساب آن بود که بزک‌کنندگان برجام و آمریکا طی 4 سال گذشته زدند، تیترهایی بود که زنجیره‌ای‌ها زدند و مردم را فریفتند و با کمال وقاحت اعلام کردند، باید، هم مبالغه می‌شد و هم برجام و آمریکا بزک می‌شد:
«من مبالغه را قبول دارم. این مبالغه‌ها باید می‌شد به این خاطر که فضا خیلی فضای تنگ و ترشی بود، دولت باید در حقیقت این موضوع را قدری بزک می‌کرد که بتواند حرفش را به کرسی بنشاند.» (مدیرمسئول روزنامه شرق)
اما با تمام این تلخی‌ها، باید بپذیریم و باور کنیم، هنوز هم دیر نشده، چرا که به قول قدیمی‌ها، «جلوی ضرر را از هرجا بگیری منفعت است.» تردیدی وجود ندارد تا زمانی که کشوری بر استقلال خود تاکید کرده و نخواهد زیر بلیت غرب یا شرق باشد، فشارها علیه این کشور ادامه خواهند داشت، مگر آنکه این کشور آنقدر قدرتمند شود که دشمن را به کلی نا امید کند. تحریم‌ها ادامه خواهند داشت تا وقتی به حریف نشان بدهیم، آب خوردن مردم هم به مذاکره با آنها بستگی دارد.
باید ابزار تحریم را از دست دشمن گرفت. راه حل رسیدن به این مقصود نیز، افزودن به مولفه‌های قدرت و تبدیل شدن به کشوری مقتدر در تمام حوزه‌ها –چه سیاسی، چه اقتصادی و چه فرهنگی است. عقل حکم می‌کند، برای رهایی از چنین وضعی، استراتژی را تغییر دهیم. تصور اینکه هر چقدر ضعیف‌تر باشیم، با ما رفتار بهتری خواهند داشت، تصور غلط و خطرناکی است. اوضاع عراق، افغانستان و سوریه به خوبی گویای این حقیقت است. در میدان مذاکره یا جنگ به برگ‌های برنده و قدرت است که امتیاز می‌دهند. در هیچ جای دنیا با دستان خالی به مصاف حریف نمی‌روند. دست‌های ما در هتل کوبورگ وین، خالی بود.

علی خرم در ایران نوشت:
اقدام امریکا به تمدید قانون تحریم‌های آیسا به سلسله اختلافاتی میان تهران و واشنگتن درباره اجرای برجام انجامیده است که موضوع بحث و گفت‌وگوی نشست اعضای کمیسیون مشترک ایران و 1+5 در وین بود.
قانون تحریم‌های ایران که قرار بود تاریخ آن تا پایان سال جاری میلادی به پایان برسد، با تلاش مخالفان تندروی کنگره امریکا تمدید شد آن هم در شرایطی که رأی اکثریت موافقان این طرح به بی اثر شدن وتوی رئیس جمهوری امریکا می‌انجامید و باراک اوباما تنها برای نشان دادن نظر مخالف خود با تمدید این مصوبه مجلس امریکا از امضای آن خودداری کرد.
با وجود این ایران این اقدام را به معنای نقض سیاسی و محتوایی برجام تعبیر کرد و با توجه به ساز و کارهای تعبیه شده در برجام برای بررسی نقض تعهدات هر یک از کشورهای عضو توافق از کمیسیون مشترک 1+5 خواست تا این اقدام امریکا را مورد توجه و رسیدگی قرار دهد. این در حالی است که دولت اوباما پیش از این طی ۶ بند در برجام متعهد شده بود که بندهای تحریمی این قانون را که در تضاد با برجام بود به حالت تعلیق درآورد. عمده‌ترین تحریم‌های در نظر گرفته شده در این قانون که طبق برجام به حالت تعلیق در آمده بود به سرمایه‌گذاری در بخش صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، فروش بنزین و خدمات مربوط به صنعت نفت از جمله حمل نفت خام ایران باز می‌گشت.
با این حال تمدید این قانون در شرایطی که مخالفان برجام در کنگره و دولت امریکا روی کار آمده‌اند باعث قوت گرفتن این فرض شده است که آیسا به طور کامل در معرض اجرایی شدن قرار گیرد. چه آنکه اگر این اتفاق بیفتد و دونالد ترامپ از اجرای دستورالعمل اجرایی اوباما درخصوص مستثنی کردن بندهای مربوط به تحریم‌های هسته‌ای قانون آیسا خودداری کند، آن وقت برجام عملاً از سوی امریکا نقض خواهد شد.
از این منظر اعضای اروپایی 1+5 که پیش از این و همزمان با انتخاب ترامپ بارها به او هشدار داده بودند که نباید به بازنگری در برجام فکر کند حالا که با شکایت مستقیم ایران از امریکا به دلیل نقض یکی از بندهای برجام روبه‌رو شده‌اند، به همراهی بیشتری با آن برخاسته‌اند. اروپایی‌ها که درخصوص حفظ حیات برجام متفق‌القول هستند، در بیانیه‌ای که منتشر کرده‌اند به دولت جدید امریکا هشدار داده‌اند که به دستورالعمل اجرایی اوباما مبنی بر مستثنی کردن تحریم‌های آیسا پایبند بماند که در غیر این صورت علاوه بر ایران سایر اعضای 1+5 هم این اقدام امریکا را نقض برجام تفسیر کرده و پیامد آن را متوجه واشنگتن خواهند نمود.
به این ترتیب اروپایی‌ها در شرایطی که موضعگیری‌های نخستین ترامپ مبنی بر در پیش گرفتن یک سیاست مستقل در عرصه بین‌المللی از سوی امریکا اسباب ناخشنودی آنها را فراهم کرده است، پیش از آغاز به کار دولت جدید واشنگتن این پیام جدی را به سوی او فرستاده‌اند که ذیل گزارش‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر پایبندی تمام قد ایران به تعهداتش در چارچوب، این امریکاست که به عضو خاطی طرف توافق بدل شده است.
در واقع اروپایی‌ها بر اساس منافعی که از رهاورد توافق با ایران برای خود در نظر گرفته‌اند، خواهان محافظت از آن در برابر کارشکنی‌های احتمالی امریکایی‌ها هستند و حالا  بخوبی از فرصت اعتراض ایران به تمدید قانون آیسا بهره برده و در موضعی هماهنگ بر عهدشکنی احتمالی امریکایی‌ها در دوره رئیس جمهوری جدید این کشور هشدار داده‌اند.

دكتر يدالله جواني در جوان نوشت:

دوران سخت بدون آیت‌ا... هاشمی

مهدی مطهرنیا در آرمان نوشت:

هاشمي دارفانی را وداع گفت اما مكتب فقهي او در سياست و در نزد دوستان و شاگردانشان به يادگار باقي خواهد ماند. پيامدهاي رفتن وي اکنون درك نمي شود، اما آینده بدون هاشمی رفته رفته نمایان خواهد شد. مرد بزرگي كه به اسب سركش بحران‌ها مهار می‌زد، رفت. معمار انقلاب فرمود«نهضت زنده است تا هاشمي زنده است» شب ١٩ دي ماه یعنی روز شروع انقلاب ۵۷، هاشمي از ميان یاران و مردم رفت. هاشمي رفته است اما مكتب هاشمي در ميان ما باقي است. اين ميراث را بايد حفظ كرد. خردورزي سياسي درگستره اسلاميت انقلاب، ستون فقرات اين مكتب است. فراموش نكنيم، نه تنها بايد هاشمي را از ياد نبريم، بلكه شايسته است تا تلاش كنيم مكتب اعتدال و خردوزي عقلاني او را درگستره دگماتيست گرايي‌های عوام فريبانه و تجدد نمايي‌های عقل گريزانه حفظ نماييم. نویسنده این قلم سال‌ها پيش روبه‌روي او و دركنار ميز كارش نشست و حدود چهل و پنج دقيقه از سياست و سطوح گوناگون تهديد با او سخن گفت. تلاش كردم تا در پايان ملاقات با وي؛ بنا به نيتي عالمانه رفتاري عوامانه از خود بروز دهم، كمر خم كردم تا دستان وي را به رسم ادب و آن نيت توامان بوسه زنم، دست در زیر پهلوهايم برد به بالايم كشيد، چشم در چشمانم گفت:«خجالت نمي كشي كار عوامانه انجام می‌دهي». هاشمي در گذشته ای سخت، هاشمي شده بود، او مرزهايي را در نورديده بود كه كمتر فردي ياراي گذر از آن را پيدا می‌كند. امسال كه در مراسم رونمايي كتاب زمانه و زندگي او گفت: ديگر راحت می‌ميرم؛ همان زمان دلم لرزيد. آن روز هر لحظه جلوي چشمانم می‌آید . لحن او در اين ايام در خواندن مطالبي براي اميركبير امضايي بود بر آنچه او مي‌دانست، انقلاب اسلامي با مرگ هاشمی دوران پسا هاشمي را آغاز می‌كند. آینده متاثر از مرگ هاشمی خواهد شود و تاثیرات بعد از مرگ او نیز در جریان انقلاب اسلامی ماندگار خواهدماند. دوران پسا هاشمی در انقلاب اسلامی نه به دوران گذار از هاشمی و پیوستن به دوران دیگر، بلکه به دوران دقت بیشتر به روند انقلاب اسلامی، به معانی وتعاریفی است که در این چند دهه از انقلاب اسلامی باز تعریف شده است. این دوران با وفات او آغاز شد و تشییع جنازه پر ابهت او که شبیه‌ترین تشییع جنازه به امام و مقتدایش بود، نشان داد که مردم انقلاب اسلامی را پاس می‌دارند و بر اصول و ارزش‌های آن انقلاب استوارند. اگر نکته ای وجود دارد و نقدی در رفتارها و کنش‌ها روا داشته می‌شود بر نوع رفتاری است که به نام انقلاب اسلامی و متکی بر اصول و ارزش‌های انقلاب اسلامی و قدرت گرفته از همان اصول و ارزش‌ها در چارچوب سیستمی که خود را متصل به این انقلاب معرفی می‌کند به وجود آمده است. انقلاب اسلامی انقلاب همه مردم ایران از تمام طبقات گوناگون بود که در جغرافیای ایران زیست می‌کنند. امروز اگر بخواهیم در نظام جمهوری اسلامی وحدت را حفظ کنیم، باید اصول وارزش‌های انقلابی را بازیابیم، هاشمی نه سپید بود نه سیاه، اما هاشمی با تمام فراز و نشیب‌های زندگی خود بر این محور استوار ماند. صداقت به خرج داد، صمیمیت داشت، با صراحت سخن گفت، با صلابت بر روی سخن خود ایستاد و بسیار صبورانه با رویکرد اعتدالی و صلح منشانه از اصول و ارزش‌های انقلابی پاسداری کرد. از این رو باید بر این نکته پای فشرد که هاشمی در دهه آخر عمر خود با گذر از مراحلی چون خویشتن یابی و احترام به خود خویشتن‌شناسی و شناخت جایگاه خود در سپر انقلاب و سپس خویشتن پردازی و کف نفس در مسیر مبارزات اصطکاک‌های قدرت در دهه آخر عمر خود به خویشتن‌آرایی و آرایش و پیرایش خود از رسوبات باقی مانده از دهه‌های گذشته و اصلاح اخلاق خود به حسناتی که در دوران گذشته زندگی خود آنها را فرا آموخته بود و در خود ذخیره داشت، پرداخت. در نتیجه هاشمی سپید این دنیا را ترک کرد و این‌چنین شد که مردم او را پاس داشتند و به احترام او از جای برخاسته، کلاه از سر برداشتند و شبیه ترین تشییع جنازه به تشییع جنازه امام و مقتدایش را برایش فراهم ساختند. راهش پر رهرو باد.