ایالات متحده با فهم ضعیف شدن دلار در عرصه بین‌المللی نسبت به دیگر ارزها با طراحی پول‌های مجازی که تنها در بستر وب و بر پایه ارزش گذاری و معاملاتی دلار قابل خرید و فروش است در حال احیا دوباره آقایی دلار در جهان است.
اخیرا زمزمه‌هایی از حضور یک واحد پولی جدید در اقتصاد و علی الخصوص در حوزه فناوری اطلاعات به گوش می‌رسد. نام این پول بیت کوین است و در خانواده پول‌های مجازی طبقه بندی می‌شود.
همان‌گونه که از اسم پول مجازی بر‌می‌آید این پول تنها در فضای مجازی استفاده می‌شود و خارج از این فضا تعریفی ندارد، با این حال بخش قابل توجهی از معاملات در فضای مجازی که از طریق این پول صورت می گیرد، می تواند در عرصه واقعی نیز آثار اقتصادی داشته باشد. این پول در رابطه با معاملات تجاری ایران نیز قابل بحث است و ظرفیت ها و عواقب آن جای توجه دارد.
بیت کوین چیست؟
پول مجازی، پول بدون پشتوانه و ارز دیجیتال، این‌ها نمونه‌ای از تعریف‌هایی است که می‌توان برای بیت کوین ارائه داد. این پول به دلیل در دسترس بودن و سهولت استفاده در مدت کوتاهی در جهان فراگیر شد تا حدی که دولت‌ها را مجبور کرد برای این موضوع قانون نویسی کنند، روسیه و انگلیس کشورهای پیشگامی بودند که با شیوع بیت کوین خودشان به فکر افتاده و پول مجازی رسمی ابداع کردند، کشورهای دیگر هم مانند مالزی و چین به کلی استفاده از این پول را غیر قانونی اعلام کردند.
بانک مرکزی ایران هم اخیرا با درک اهمیت موضوع درباره استفاده از بیت کوین به کاربران آن هشدار داده و نوسانات آن را بالا اعلام کرده است؛ هشداری که بیشتر شبیه اعلام برائت است و مسئولیت استفاده از این پول را به گردن اشخاص استفاده کننده می‌اندازد.
بیت کوین نقاب دلار
گفته می شود: «هدف آمریکا از راه اندازی این پول الکترونیکی تقویت جایگاه دلار در جهان و ورود به عرصه بازار پول های الکترونیکی است که مورد استقبال مردم جهان قرار گرفته است.»
این گوشه‌ای از مقاله جدید دیلی اکونومیست درباره پول‌های مجازی است که در آن از هدف پول‌های مجازی پرده برداری می‌کند. آن طور که مشهود است پول مجازی بر مبنای معامله و ارزش گذاری دلار طراحی شده و استفاده کننده از آن خواسته و یا ناخواسته سروکارش با دلار است.
نکته دیگر اینجاست که به دلیل احاطه جهان شمول ایالت متحده بر روی وب و حضور غول‌های تکنولوژی مانند گوگل و ماکروسافت در این کشور بستر سازی پولی جدید آن هم در اینترنت به معنای اثرپذیری از اقتصاد و تصمیمات دلاری آمریکاست.
بیت کوین و پول‌های مجازی در چه بازارهایی مورد پذیرش هستند؟
اخیرا برخی از فروشگاه‌های اینترنتی بین‌المللی اعلام کرده‌اند آماده پذیرش بیت کوین هستند، اما بازار اصلی بیت کوین در جای دیگری است؛ جایی که بتوان از بزرگترین مزیت بیت کوین یعنی عدم رصد و ردیابی استفاده کرد. همین مزیت عدم ردیابی بودن بیت کوین باعث شده است افرادی که از شناسایی هویت خود بیم دارند به سراغ این پول بروند. در یک تعریف اجمالی این افراد عبارتند از پول‌شویان، کلاهبرداران، قاتلان و افرادی که تحت تحریم‌های مالی هستند. در حال حاضر هکرها و حاضرین در دارک وب برای امور پولی خود از بیت کوین یا دیگر پول‌های مجازی بهره می‌گیرند.
پولشویی با پول مجازی
بیت کوین به دلیل مزیت عدم شناسایی که از خود به جا می‌گذارد یکی از بسترهای مناسب برای پولشویی است؛ فرض کنید که شما قصد انتقال پول از کشوری به کشور دیگر را دارید. وقتی شما از روش سنتی پول را ارسال می‌کنید، به صورت تئوری، پول ابتدا وارد سازمان یا بانک واسط می‌شود و سپس از آنجا برای فرد مورد نظر ارسال خواهد شد.
حال فرض کنید با استفاده از بیت کوین قصد انتقال پول را دارید. شما آدرس کیف پول فرد دیگر را از او می‌گیرید و تراکنش را انجام می‌دهید. مقدار بیت کوین از آن تراکنش وارد شبکه می‌شود، اما اینجا دیگر بانک یا شرکت‌های واسطه نقشی ندارند، بلکه کامپیوترهای سراسر جهان تراکنش ما را بررسی می‌کنند. نکته اینجاست که هیچ دستگاه نظارت و یا قانونی رصدگر این مبادله نیستند، ولی بیت کوین برای اعتبار گذاری پول واریز شده یک پروتکل درونی دارد.
در پروتکل بیت کوین، افراد مختلفی در سراسر جهان کامپیوترهای قدرتمند خود را در اختیار شبکه قرار می‌دهند، اما این کار آن ها فقط برای کمک به بیت کوین نیست. کسانی که کامیپوترهای خود را در اختیار شبکه قرار می‌دهند، استخراج کننده نامیده می‌شوند. به ازای محاسبات و تایید تراکنش‌ها، استخراج کننده‌های شبکه به عنوان پاداش بیت کوین دریافت می‌کنند.
ارزش بیت کوین را چه کسی تعیین می‌کند؟
به دلیل اقتصاد نوپای بیت کوین و ماهیت جدید، بهای بیت کوین می‌تواند در یک دوره زمانی کوتاه به صورت پیش بینی نشده‌ای افزایش و یا کاهش یابد. ارزش و بهای بیت کوین در ارتباط با عرضه و تقاضا مشخص می‌شود، بدین ترتیب هرچه تقاضا بیشتر باشد، ارزش بیت‌کوین هم افزایش می‌یابد.
مسئله بیت کوین در ایران
خرید بیت کوین تنها از طریق دلار امکان پذیر است همین موضوع باعث شده است که دوام بیت کوین با دوام و پایداری دلار همراه باشد.
بیت کوین، صرافی، بانک عامل و یا خودپرداز برای فروش پول خود را ندارد و این کار با فروشگاه‌های مجازی که از بیت کوین پشتیبانی می‌کنند صورت می‌پذیرد؛ در ایران به صورت عملی چنین امکانی هنوز ایجاد نشده است، اما برخی افراد سودجو با ایجاد کردن دامنه‌های مجازی غیر معتبر اقدام به خرید و فروش آن می‌کنند.
طبق تحقیقات «بصیرت» روش خرید بیت کوین از این افراد به این گونه است که باید ابتدا به حساب شخصی این افراد ریال واریز شود و آنها با یک واسطه و کسر حق دلالی خود در سایت اصلی بیت‌کوین برای شما دسترسی ایجاد می‌کنند، در اکثر موارد این افراد برای دادن دسترسی به فرد، شروطی را مشخص می‌کنند که از رایج‌ترین آنها آوردن یک یا دو مشتری دیگر است؛ کاری درست شبیه به شرکت‌های هرمی.
بنا بر این گزارش آنچه از ساز و کار بیت کوین برمی آید طراحی شده تا پشتوانه‌ای برای دلار باشد. به بیان دیگر از آن جایی که خرید بیت کوین با دلار صورت می‌گیرد، با افزایش کاربران و گستره مشتریان و نیز پررنگ‌تر شدن آن در معاملات، ناخوداگاه استفاده از دلار نیز افزایش می‌یابد. در حال حاضر در کشور ما استفاده از بیت کوین در هاله‌ای از ابهام است و نمی‌توان کامل در مورد خوب یا بد بودن آن نظر داد، اما با توجه به اینکه این روش نوظهور است و بانک مرکزی هم تلویحا نظر به استفاده نکردن از آن داده، توصیه می‌شود کسانی که قصد خرید پول مجازی را دارند دست نگه دارند.
نکته مهم تر اما تحقیق و مطالعه در زمینه نسبت این پول با اقتصاد داخلی است. هم اکنون نوعی ابهام در این زمینه وجود دارد و البته دلالان راه خود را با سرعت ادامه می دهند و بیت کوین تبدیل به بازار سیاهی شده که نه تها هیچ نظارتی بر آن نیست، بلکه قوانین مشخصی هم درباره آن وجود ندارد و از این رو دلالان بیت کوین با جمع آوری پول های مردم، رؤیای دست یابی به سرمایه های کلان را به آن ها می دهد؛ یعنی یک سوداگری فاقد نظارت و مبهم که علاوه بر تبعات اقتصادی آن، بیم بر باد رفتن سرمایه کسانی که می خواهند یک شبه ثروتمند شوند را نیز به دنبال دارد./
