ناتوی عربی ابزار دوشیدن اعراب و تامین امنیت اسرائیل

در اجلاس مقدماتی ناتوی عربی در سازمان ملل مواضع آمریکا و دیگر کشورهای عربی با هدف بررسی راه‌های تقویت همکاری نظامی و دفاعی مشترک بین کشورهای عضو این شورا به منظور بررسی آن چه تشکیل ناتوی عربی در تقابل با نفوذ منطقه ای ایران مورد بررسی قرار گرفت، پایگاه بصیرت برای بررسی تاثیرات این نشست ها بر تحولات منطقه و نیز تحلیل برنامه کشورهای عربی در قبال ایران گفت وگویی را با جعفر قنادباشی، کارشناس مسائل خاورمیانه ترتیب داده است.

بصیرت: در اجلاس مقدماتی ناتوی عربی در سازمان ملل مواضع آمریکا و دیگر کشورهای عربی با محوریّت دشمنی با ایران مورد بررسی قرار گرفت، آیا این اجلاس و بحث هایی که صورت گرفت می تواند ناتوی عربی را تشکیل دهد؟

این گونه نشست های مقدماتی به طور معمول با هدف ارزیابی نظرات و مواضع دولت های مدعو و سنجش میزان آمادگی آنها، برگزار می شود. چنان که نشست چند هفته پیش فرماندهان نظامی تعدادی از کشورهای عربی در کویت نیز با این هدف تشکیل گردید. البته در نشست نیویورک که با حضور وزیران خارجه 6 کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس و دو کشور مصر و اردن برگزار شد، اهداف تشکیل «ناتوی عربی» و ترتیبات مرتبط با آن نیز به صورت غیرمستقیم تشریح شد و در این خصوص از طرحی با عنوان «اتحاد استراتژیک خاورمیانه» (MESA) جهت جلوگیری از نفوذ منطقه ای ایران سخن به میان آمد. در این حال برخی از خبرگزاری ها، با اشاره به نشستی که در اوایل سال میلادی آینده در واشنگتن برگزار خواهد شد و موضوع آن تشکیل «ناتوی عربی» خواهد بود، نشست اخیر در نیویورک را نیز زمینه ساز تشکیل این پیمان نظامی منطقه ای دانستند؛ حال آنکه در عرصه عمل موانع بی شماری در راه شکل گیری این پیمان یعنی «ناتوی عربی» وجود دارد. چنان که اختلافات و بی اعتمادی های موجود میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیچ فارس از جمله اختلافات و مناقشات بین قطر و دیگر رژیم های عضو، کافی است تا از تحقق خواسته های آمریکا در این باره جلوگیری کند. افزون بر این، باید به تفاوت های کمی وکیفی نیروهای مسلح کشورهای عربی نامبرده (6 کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس و دو کشور مصر و اردن) به عنوان یکی دیگر از موانع مهم در راه تشکیل ناتوی عربی یاد کرد، هم چنانکه مخالفت های پنهان و آشکار رقبای غربی آمریکا و دیگر کشورهای صنعتی ذی نفوذ در منطقه نیز، از موانع عمده این راه، بشمار می روند.

بصیرت: با وجود کم اهمیت­ بودن کارکردهای نظامی که احتمالا ناتوی عربی خواهد داشت، آثار روانی و رسانه­ای این سازمان در صورت شکل­گیری، می­تواند جای خالی آثار نظامی را پُر کند، یعنی منجر به ایجاد گروه­های تروریستی نیابتی گردد؟

البته هدف واشنگتن آن است تا با تشکیل ناتوی عربی، ترتیبات و تشکیلاتی دائمی را جهت حفظ منافع آمریکا در منطقه ایجاد کند؛ ترتیباتی که هزینه های مالی و انسانی آن توسط کشورهای عربی متحد آمریکا تأمین شود و با قرار گرفتن آمریکا در رأس آن، به انجام مأموریت های محوله از سوی واشنگتن بپردازد.

طرح ایجاد تشکیل «ناتوی عربی» زمانی در دستور کار واشنگتن قرار گرفت که با شکست گروهک داعش و فروپاشی مرکزیت آن در موصل، آمریکا و متحدین غربی و عربی اش، موثرترین اهرم خود را برای تضعیف کشورهای محور مقاومت از دست دادند و با تغییر معادلات منطقه ای به نفع محور مقاومت، در انفعالی جدّی قرار گرفتند، و لذا می توان گفت که آنچه در قالب گروهک داعش، شکست های سختی را متحمل شد، در واقع ناتوی عربیِ سرّی و غیررسمی بود و اینک آمریکا در صدد برآمده است تا برای جایگزینی این ناتوی سرّی، تشکیلاتی علنی و رسمی را تحت عنوان «ناتوی عربی» ایجاد کند. به عبارت دیگر آمریکا و متحدین غربی و عربی اش، در ماجرای ایجاد داعش، شانس خود را در عرصه اقدامات تروریستی و غیررسمی آزمودند، و لذا درحال حاضر به اقدامات مسلحانه و نظامی از نوع رسمی و علنی آن می اندیشند، ضمن آنکه در صددند تا با ترغیب مصر و اردن به عضویت در «ناتوی عربی» از نیروهای مسلح پرشمار این کشور در عرصه مقابله با کشورهای محور مقاومت بهره برداری کنند.

بصیرت: فقدان زمینه­ های شکل­ گیری ناتوی عربی می تواند به ­سوی جنگ روانی، رسانه­ای و تبدیل­ شدن به توجیهی برای آمریکا جهت دوشیدن بیشتر اعراب باشد؟

با آنکه هدف آمریکا از تشکیل ناتوی عربی، بهره برداری رسمی، میان مدت و دراز مدت از نیروهای مسلح کشورهای عضو در راستای منافع منطقه ای آمریکا از جمله تامین و حفظ امنیت اسرائیل است و مقامات واشنگتن، رؤیای ایجاد چنین تشکیلاتی را که موجب کاهش هزینه های مالی و انسانی آمریکاست در ذهن خود می پرورند اما بهره برداری های هنگفت اقتصادی از اجرای طرح تشکیل ناتوی عربی نیز از جمله اولویت های مهم مورد نظر آنانست. چنانکه مقامات آمریکا مترصد پیدایش فرصت های ذیقیمتی هستند که به بهانه تشکیل ناتوی عربی پدید خواهد آمد و این امکان را برای آنها فراهم خواهد کرد تا با تاکید بر ضرورت بکارگیری تسلیحات پیشرفته و یکسان در این تشکیلات جدید، محموله بزرگتری از تسلیحات را به کشورهای ثروتمند عربی بفروشند و از این دریچه نیز به دوشیدن این کشورها مبادرت کنند.

البته می توان پیش بینی کرد که به موازات این نوع بهره برداری های اقتصادی، آمریکا در عرصه های رسانه ای نیز به تبلیغاتی پرحجم با هدف به راه انداختن یک جنگ روانی علیه کشورهای محور مقاومت متوسل خواهد شد و ازسوی دیگر کوشش خواهد کرد تا تشکیل ناتوی عربی را اقدامی مؤثر برای دفاع از اعراب وانمود کند و از این طریق، به تعمیق شکاف های قومی و زبانی در جهان اسلام مبادرت نماید.

بصیرت: نقش ایالات متحده در تشکیل ناتوی عربی چیست، افزایش پیوندهای ساختاری میان اعراب وابسته با آمریکا و رژیم صهیونیستی می تواند کمکی در این زمینه کند؟

بنا به طرح های ارائه شده، آمریکا تنها کشور غربی و (غیر عربی) عضو «ناتوی عربی» خواهد بود و این به معنای انگیزه های واشنگتن، جهت بهره برداری حداکثری از ایجاد چنین تشکیلاتی است. براساس این طرح آمریکا در رأس ناتوی عربی قرار خواهد گرفت و فرماندهی و تدوین راهبردهای عملیاتی آن نیز به عهده واشنگتن خواهد بود. در حقیقت تصور آمریکا این است که با تشکیل ناتوی عربی خواهد توانست معادلات منطقه ای را برای بار دیگر به نفع خود تغییر دهد و سلطه خود را بر منطقه گسترش و عمق بیشتری ببخشد.

بصیرت: تلاش های کشورهای عربی در کنار تحریم های آینده ایالات متحده چه سناریوهایی را برای آینده ایران و منطقه خاورمیانه رقم خواهد زد؟

البته تلاش های کنونی آمریکا و کشورهای عربی، جهت تشکیل ناتوی عربی، به معنای آنست که آنها خود نیز به تأثیر تحریم های اقتصادی علیه ایران هیچ امیدی ندارند ولذا در صددند تا درعرصه نظامی از قدرتمندتر شدن ایران و متحدین منطقه ای اش جلوگیری کنند. با این حال هم آمریکا و هم رژیم های مرتجع عربی آرزوی آن را دارند تا با تمیهداتی و ترتیباتی که در سایه تشکیلات ناتوی عربی به وجود خواهد آمد، توانمندی های کشورهای محور مقاومت به ویژه ایران کاهش یابد و معادلات نظامی وسیاسی به ضرر کشورمان تعییر پیدا کند.

مصاحبه از وحید قاسمی