دولت ژاپن ۱۲ ژوئن (۲۲ خرداد) را برای سفر «شینزوآبه» نخست‌وزیر این کشور به تهران برنامه‌ریزی کرده است. ترامپ تلاش می‌کند که سفر نخست‌وزیر ژاپن را با موضوع درخواست‌های مذاکره خود به ایران ارتباط دهد و جریان رسانه‌ای این سفر را به نفع خود مصادره به مطلوب کند.
ترامپ از یک سو خواهان قطع واردات نفت ژاپن از ایران شده است و از سوی دیگر با بیان اینکه «می‌دانم که آقای نخست‌وزیر و کشور ژاپن روابط بسیار خوبی با رهبران ایران دارند؛ پس منتظر می‌مانیم تا ببینیم چه اتفاقی می‌افتد» خواسته است سفر او را با ویروس مذاکره ترامپ ناکارآمد کند.
90 سال سابقه از دیرباز ژاپن و ايران از طريق جاده ابريشم با هم مرتبط بودند و روابط دوستانه اين دو كشور از قدمت ديرينه‌اي برخوردار است. در آگوست 1929 سفارت ژاپن در ایران تأسيس شد؛ بنابراین سال 2019 ميلادي نودمین سالگرد آغاز روابط ديپلماتيك ژاپن و ايران است.
ژاپن، نیازمند نفت ایرانژاپن تا پیش از سال 2011 میلادی روزانه حدود 315 هزار بشكه نفت از ایران وارد می‌كرد؛ اما در سال 2015 میلادی، بر اثر تحریم‌ها این رقم به170 هزار بشكه كاهش یافت. در ماه ژانویه (دی‌ـ بهمن سال ۱۳۹۴) این میزان به 195 هزار بشكه رسید و به دنبال توافق هسته‌ای برای مدتی به سقف 300 هزار بشكه بازگشت. این رقم در سال 2018 میلادی، به طور میانگین بالاتر از 210 هزار بشكه بود.
آژانس بین‌المللی انرژی اعلام كرده است در كنار حضور قوی ایران در بازار انرژی، تقاضا در جهان از جمله در ژاپن برای واردات نفت ایران در حال افزایش است. مؤسسه تحقیقاتی خاورمیانه به تازگی با انتشار گزارشی اعلام کرده است كه ژاپن به شدت به نفت خاورمیانه متكی است و می‌كوشد تا در این راستا همچنان بر بازار ایران متمركز باشد.
«ناكاتا واشی» تحلیلگر مسائل ژاپن و ایران، در مورد روابط تجاری ایران و ژاپن به ایرنا گفت: «ایران یكی از بزرگ‌ترین تولیدكنندگان نفت جهان است و ژاپن یكی از بزرگ‌ترین واردكنندگان به حساب می‌آید؛ ولی حجم واردات ژاپن به دلیل تحریم‌های اقتصادی آمریكا علیه ایران رو به كاهش است.»
او تأكید كرد: «ژاپن كه فاقد هرگونه منابع طبیعی است، در تمام این سال‌ها تلاش كرده رابطه خوبی با كشورهای تولیدكننده انرژی خاورمیانه برقرار كند و ایران كه چهارمین كشور بزرگ تولیدكننده نفت و دومین كشور بزرگ دارای ذخایر گازی است، یكی از این كشورهاست. با این حال تحریم‌های اقتصادی آمریكا علیه ایران بر روابط ژاپن و این كشور نفت‌خیز تأثیرات نامطلوبی گذاشته است.»
آمریکای ژاپنرابطه آمریکا و ژاپن همگرایی‌ها و اختلافاتی دارد. نشریه ژاپن تایمز در گزارشی نوشته است که ژاپن یکی از نزدیک‌ترین و وفادار‌ترین متحدان آمریکاست. توکیو از بیشتر اقدامات دیپلماتیک واشنگتن حمایت کرده و میزبان نیرو‌های آمریکایی در ژاپن است. با این حال، منافع ملی ژاپن به طور کامل با منافع آمریکا هم‌پوشانی ندارد. در این سال‌ها، ژاپن برای حفظ روابط قوی با آمریکا سعی کرده از هرگونه خللی جلوگیری کند. این وضعیت تا حدودی با مواضع بی‌طرفانه منافع ملی ژاپن قابل توضیح است و هم‌زمان منجر به ایجاد ناامیدی در برخی سیاستگذاران ژاپنی شده است که سیاست خارجی و امنیت ملی ژاپن را در بن‌بست هارمونی با واشنگتن می‌بینند. ژاپن از یک سو می‌کوشد خود را مستقل از آمریکا نشان دهد و از سوی دیگر مجبور می‌شود خطوط قرمز آن را رعایت کند. رعایت این دوگانه گاهی اوقات به مویی بند می‌شود که طرف ژاپنی را وادار می‌کند سرش را تا زانو پایین بیاورد.
خبرگزاری اسپوتنیک هم می‌نویسد: «هر زمانی هم که آمریکایی‌ها اقدام به اعمال تحریم‌های ظالمانه‌ای بر علیه ایران نمودند، ژاپنی‌ها بدون هیچ بحثی این تحریم‌ها را اعمال کردند؛ حتی کوچک‌ترین مقاومتی در برابر تحریم‌های آمریکا علیه ایران نداشتند.»
علی‌رغم اینکه ژاپن کشوری مستقل است، شاید بسیاری ندانند که هنوز این کشور پس از پایان جنگ جهانی دوم، به نوعی مستعمره ایالات متحده به حساب می‌آید و امنیت آن از سوی نظامیان آمریکایی تأمین می‌شود و به همین دلیل ژاپنی‌ها بسیار وابسته به آمریکا هستند.
عنصر مزاحم مهم‌ترین عنصر مزاحم روابط دو کشور که سابقه ارتباطات 90 ساله دارند، کشوری به نام آمریکاست. از آنجا که آمریکا با اعمال قدرت سیاسی و اقتصادی بر توکیو می‌تواند اقتصاد این کشور را با چالش مواجه کند، همواره درصدد است تا هیئت حاکمه ژاپن را تحت تأثیر فشارهای اقتصادی و سیاسی قرار دهد و آنها را وادار به قطع واردات از ایران کند.
میانجی‌گری یک سامورایی بین ایران و آمریکا قطعاً مفید است؛ زیرا می‌تواند پیامدهای زیر را به دنبال داشته باشد:
۱ـ شینزوآبه نخست‌وزیر ژاپن با واقعیت‌های درون ایران و استقلال سیاسی کشورمان در شرایطی که آمریکا سعی می‌کند آن را به کرنش وادار کند، آشنا خواهد شد. ژاپن در 50 سال گذشته یکی از قدرت‌های اقتصادی دنیا بوده است؛ ولی از آنجا که تابعی از قدرت سفارت آمریکا در توکیو یا فرمانده پادگان نظامی جزیره اوکیناواست، مشروعیت سیاسی در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی و اثرگذاری بر حل بحران‌ها ندارد. این موضوع تا آنجا ادامه دارد که کشوری مانند قطر که منابع و ظرفیت‌های ژاپن را ندارد، در حل بحران‌ها و مسائل بین‌المللی بسیار موفق‌تر عمل کرده است و حتی گاهی رگه‌هایی از استقلال نسبت به دستورات آمریکایی در آن دیده می‌شود.
۲ـ اصطلاح ژاپنی «وقتی لیوان آب دیگران را پر کردید، آنها هم لیوان شما را پر می‌کنند» باید پیش از همه برای سیاستمداران ژاپنی الگو باشد که همیشه لیوان آمریکایی‌ها را پر نکنند و به همه طرف‌های میز نگاهی داشته باشند.
۳ـ در سالیان گذشته، ژاپن توافق‌های اقتصادی متعددی را با ایران امضا کرده است؛ اما همواره به دلیل حرف‌شنوی‌هایی که از آمریکا داشت، این توافق‌ها را معطل گذاشته یا به پایان نرسانده است.
۴ـ نکته پایانی این است که ایران می‌خواهد با یک سامورایی معتقد به آداب و سنن ژاپنی توافق کند و برنامه‌های اقتصادی خود را پیش ببرد، نه با یک نینجا. (در افسانه‌های ژاپنی آمده که نینجاها از نسل هیولایی هستند که نیمی انسان و نیمی کلاغ بود.)
