بحران لبنان؛ واگرایی داخلی و دخالت خارجی

  کشور لبنان همچنان درگیر بحران‌ سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است و به رغم تلاش های فراوان داخلی و خارجی، متاسفانه نشانه ‌ای از بهبود اوضاع در این کشور مشاهده نمی ‌شود.
«میشل عون»، رئیس جمهوری لبنان پس از استعفای «حسن دیاب» در پی انفجار بندرگاه بیروت، در آبان ۹۹ «سعد حریری» را مامور تشکیل کابینه کرد؛ اما حریری به علت کارشکنی و نگاه به بیگانگان، با گذشت نزدیک به 9 ماه هنوز نتوانسته کابینه خود را به پارلمان معرفی کند.

به گزارش رسانه های لبنانی، حریری گفته که قصد دارد به زودی انصراف خود از تشکیل دولت را اعلام کند.
این در حالی است مقام ها و جریان های لبنانی در این مدت کوشش های فراوانی برای برون رفت کشور از این وضعیت بغرنج انجام داده و با وجود همه طرح ها و ابتکارهای سیاسی، دولت جدید متولد نشده است؛ امری که در صورت تداوم، می تواند اوضاع لبنان را بیش از پیش پیچیده و بحرانی کند و کشور را تا آستانه فروپاشی سوق دهد.

علاوه بر بن بست سیاسی، لبنان مدت هاست گرفتار کمبود کالاهای اساسی و کاهش ارزش پول ملی لبنان و تورم بالا بوده و کمبود سوخت به ویژه بنزین و گازوئیل بر بحران اقصادی افزوده است. تصاویر موجود نشان از صف‌های طولانی در مقابل پمپ بنزین‌ها دارد؛ به گونه ‌ای که رسانه‌ ها از حضور نیروهای امنیتی در نزدیکی پمپ بنزین‌ها به منظور مقابله با هرگونه حادثه خبر می ‌دهند.

از طرفی، کمبود دارو و حتی شیرخشک در لبنان باعث تنش میان مردم و اعتصاب داروخانه‌ ها در این کشور شده است. بانک مرکزی لبنان از چند ماه پیش با کاهش ذخایر ارزی و پولی اعلام کرد که دیگر نمی ‌تواند یارانه سوخت و دارو را پرداخت کند. این وضعیت موجب نگرانی شدید و تلاش مردم برای انبار کردن کالا شده و به نوبه خود به تورم دامن زده است.

دولتمردان لبنان مطابق معمول چشم به کمک های بین المللی دوخته اند، اما جامعه بین ‌الملل و نهادهای مالی مانند بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول، کمک مالی به لبنان را به انجام اصلاحات سیاسی و اقتصادی عمیق و تشکیل دولت مستقل از نفوذ احزاب و گروه ‌های سیاسی مشروط کرده‌ اند.
 
نشست ریاض
سفرای امریکا و فرانسه در بیروت روز جمعه 18 تیر 1400 طی نشستی در ریاض پایتخت عربستان سعودی با همتایان خود در مورد چگونگی یافتن یک استراتژی واحد برای کمک به لبنان به توافق رسیده و تاکید کردند که فرانسه، امریکا و سایر کشور‌ها به کمک ‌های فوری به لبنان از جمله بهداشت، آموزش و ارسال مواد غذایی ادامه خواهند داد.

در بیانیه ای که در پایان این نشست صادر شد اعلام شد که لبنان نیازمند تشکیل دولتی با قدرت اصلاحات و اختیارات کامل است تا از بحران اقتصادی و مالی بی ‌سابقه خود خارج شود.

اما در این بیانیه تاکید شده هر اقدام مشخصی که رهبران لبنان در راستای رفع چندین دهه سوء مدیریت و فساد انجام دهند، برای جلب حمایت بیشتر فرانسه، ایالات متحده و شرکای منطقه ‌ای و بین‌المللی حیاتی است.

نشست ریاض در ادامه جلسه سه‌جانبه آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا، ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه و فیصل بن ‌فرحان آل سعود، وزیر خارجه عربستان طی ماه گذشته در ایتالیا برگزار شد.
ناظران مسایل لبنان بر این باورند که این گونه نشست ها نوعی مانور سیاسی و تبلیغاتی بوده و طبق تجربه، نتایج عملی و ملموسی در بر نخواهد داشت.
 
جنگ روانی علیه حزب الله
حزب الله لبنان از زبان مقامات بلندپایه خود به ویژه سید حسن نصرالله بارها نسبت به وضعیت بحرانی لبنان ابراز نگرانی کرده است. حزب الله قائل به تشکیل دولت و خروج لبنان از بن بست سیاسی می باشد.
دبیر کل حزب الله لبنان گفته که آمریکا دلیل واقعی و پشت بحران‌ های لبنان است و از کمک دیگر کشورها به حل بحران‌ها جلوگیری می ‌کند. همچنین وی در خصوص بحران سوخت این کشور گفته که حل بحران بنزین در لبنان تنها طی چند روز از طریق نفت ایران ممکن است اما این اقدام نیازمند تصمیم سیاسی جسورانه است. نصرالله تأکید کرده بود که اگر مقامات در دولت لبنان از مسئولیت ‌های خود شانه خالی کنند حزب ‌الله با دولت ایران مذاکره خواهد کرد و کشتی ‌های سوخت را از آنها خریداری خواهد کرد.

منابع اسرائیلی ضمن اشاره به نگرانی تل‌ آویو از اظهارات دبیرکل حزب‌ الله لبنان در ارتباط با خرید سوخت از ایران، گزارش دادند که تل ‌آویو از متحدانش در خلیج فارس خواسته که هیچ کمکی به لبنان نکنند.
از طرفی، الیسا خوری یکى از خواننده‌ هاى مشهور لبنانی با یک توییت جنجالی علیه ایران به فضای ضد جریان مقاومت در داخل لبنان دامن زده است. وی نوشته است: «لبنان را از اشغال ایران دربیاورید».

مخالفان ایران و حزب الله او را ستوده و از او به خاطر گفته‌ هاى صریحش علیه ایران و حزب الله لبنان تشکر کرده ‌اند. اما در مقابل، برخى دیگر او را متهم کرده‌ اند که با عربستان و آمریکا هم صدا شده و در صدد فرافکنی و ایجاد تفرقه در لبنان است.

در واقع یکى از شرط هاى اصلى آمریکا و متحدانش براى کمک به لبنان برای خروج از بحران، انجام اصلاحات سیاسى و اقتصادى است که بخش مهمى از آن به محدود کردن حزب الله و خلع سلاح این گروه بازمى گردد.
با توجه به حمایت ایران از حزب الله، به طور طبیعی بخش مهمی از عملیات روانی علیه حزب الله، متوجه جمهوری اسلامی می باشد.
 
نقش پنهان اسرائیل
رژیم صهیونیستی که در ایجاد بحران و فتنه در لبنان ید طولایی دارد، این روزها به دنبال تشدید بحران‌ در این کشور است تا از این طریق شکست‌ های خود را جبران نموده و در ضمن علیه مقاومت و حزب الله اعمال فشار کند.
به گزارش برخی رسانه های لبنانی رژیم صهیونیستی اخیرا «بنی گانتس» وزیر جنگ رژیم صهیونیستی در اظهاراتی عجیب از آمادگی اسرائیل برای ارائه کمک‌های مالی به لبنان خبر داد و تظاهر به بی طرفی و همدردی با لبنانی‌ ها کرد. این در حالی است که اخبار فاش شده نشان می دهد رژیم صهیونیستی متحدان خود از جمله رژیم های عربی حوزه خلیج فارس را جهت جلوگیری از  ارائه کمک‌های اقتصادی به لبنان تحت فشار قرار داده است.

از آن جایی که لبنان رژیم صهیونیستی را به رسمیت نمی ‌شناسد و هیچگونه رابطه ‌ای با آن ندارند این رژیم قادر به مداخله مستقیم در امور لبنان نیست؛ بنابراین برنامه ‌های تل‌آویو در لبنان توسط ایالات متحده آمریکا و برخی کشورهای عربی اجرا می ‌شود.

از ابتدای بحران کنونی لبنان، تل ‌آویو به شدت در تلاش برای تداوم و تعمیق این بحران و سپس سوء استفاده از آن به عنوان فرصتی علیه حزب الله است. رسانه‌ های صهیونیستی در حال مانور دادن بر بحران اقتصادی لبنان هستند تا مقاومت را عامل این بحران معرفی کنند؛ به همین دلیل اقدامات عملی حزب الله برای حل بحران اقتصادی لبنان  با اتکا به کشورهای شرقی موجب نگرانی شدید اسرائیلی‌ ها شده است.
از این نگاه، رژیم صهیونیستی در صدد استمرار بی دولتی در لبنان و تشدید بحران اقتصادی می باشد و آمریکا نیز عملا به اجرای این پروژه صهیونیستی کمک می کند. 
 
دورنما
وضعیت بغرنج لبنان در ابعاد مختلف سیاسی و اقتصادی، هیچ نشانه ای از بهبود اوضاع حداقل در کوتاه مدت به دست نمی دهد. اختلافات شدید داخلی میان احزاب و جریان های سیاسی از یک سو و دخالت های آشکار و پنهان بازیگران خارجی به ویژه آمریکا، عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی از دیگر سو، راه های خروج از بحران را بسته و در صورت انصراف حریری از تشکیل دولت جدید، خلا سیاسی این کشور وارد دور تازه ای شده و به تبع آن اوضاع اقتصادی نیز وخیمتر خواهد شد.
هر چند ممکن است با اتکا به کمک های موقت خارجی تا حدی از وخامت بحران در لبنان کاسته شود؛ اما تنها راه اصلی بازگشت لبنان به ثبات و آرامش، همگرایی داخلی میان قوای سیاسی این کشور است، مساله مهمی که متاسفانه دخالت بازیگران خارجی مانع تحقق آن می شود.