اولین سفر نخست وزیر جدید عراق به ایران

محمد شیاع السودانی نخست‌وزیر جدید عراق سه ‌شنبه ۸ آذر ۱۴۰۱ در صدر هیئتی بلندپایه از مقامات سیاسی و اقتصادی از طریق فرودگاه مهرآباد وارد تهران شد. این سفر که با دعوت رسمی رئیس‌جمهور کشورمان انجام شد، نخستین سفر خارجی السودانی به یک کشور غیرعربی در مقام نخست‌وزیری است. او پیش از این به دو کشور عربی اردن و کویت سفر کرده بود.

السودانی علاوه بر ملاقات با مسئولان اجرایی، در فضایی صمیمی با رهبر معظم انقلاب نیز دیدار کرد و نکات راهبردی مربوط به مناسبات دو کشور و نیز تحولات مهم منطقه را از زبان معظم‌له شنید.

مقام معظم رهبری ضمن تمجید از السودانی به عنوان فردی مؤمن و توانا تاکید کردند پیشرفت عراق و رسیدن به جایگاه والا و واقعی خود به نفع جمهوری اسلامی است.

ایشان همچنین تاکید کردند پیشرفت عراق دشمنانی دارد که شاید در ظاهر هم اظهار دشمنی نکنند اما دولتی همچون دولت شما را قبول ندارند و باید با تکیه بر مردم و نیروهای پرانگیزه و جوان که امتحان خود را در مقابله با خطر عظیم و مُهلک داعش پس دادند، در مقابل اراده دشمن، محکم بایستید.

مذاکرات نخست‌وزیر عراق با مقامات ایرانی پیرامون 6 پرونده اساسی بود:

۱) همکاری‌های امنیتی: شامل فیصله دادن به حضور گروه‌های تروریستی و تجزیه‌‌طلب غرب و شمال غرب ایران و نیز ادامه مبارزه با بقایای داعش. بعد از این که جمهوری اسلامی  طی چند سال اخیر به دولت‌‌های مختلف عراق درباره حضور گروه‌‌های تروریستی و تجزیه‌طلب در مرزهای غربی و شمال‌ غربی کشور هشدار مختلف داده بود، به نظر می‌‌رسد دیدگاه دولت عراق با آمدن محمد السودانی به ایران نزدیک شده و طبق مصوبه شورای امنیت ملی عراق، قرار است نیروهای مرزبانی عراق به همراه نیروهای پیشمرگه اقلیم کردستان در طول خطوط مرزی ایران و عراق و عراق و ترکیه مستقر شوند؛ هرچند این امر منوط به همکاری دولت اقلیم کردستان می‌باشد که در صورت محقق شدن این امر، به مثابه یک دستاورد بسیار مهم برای دولت عراق و ایران خواهد بود.

۲) قراردادهای گازی و برق: دولت عراق یکی از وارد‌کننده‌‌های اصلی گاز و برق از ایران است. ایران سالیانه حدود ۱۲۰۰ مگاوات برق به عراق صادر می‌کند و صادرات گاز به عراق اخیرا افزایش یافته و به 40 میلیون متر مکعب در روز رسیده است. السودانی به دنبال این است که قراردادها را در این زمینه گسترش دهد و ایران به‌ عنوان یک پشتیبان اصلی در این زمینه معرفی خواهد شد. البته عراق به دنبال این است که برق را از سایر کشور‌های منطقه‌‌ای وارد کند، اما ایران یکی از تامین‌کنندگان اصلی برق و گاز عراق بوده و عراق خود را از وارادت انرژی از کشورمان بی‌نیاز نمی‌بیند.

۳) مبادلات اقتصادی ـ تجاری: ایران و عراق پیشتر توافق کرده بودند حجم مبادلات اقتصادی و تجاری خود را تا سقف 20 میلیارد دلار در سال افزایش دهند. ایران از جمله کشورهای تأمین‌کننده کالاهای اساسی در عراق است و کالاهای ایرانی به وفور در عراق یافت می‌شوند. با این حال به رغم ظرفیت بالای دو کشور، حجم مبادلات دو طرف در حد مطلوب نیست. لذا یکی از محور‌های مهم سفر السودانی به ایران، گسترش روابط اقتصادی ایران و عراق می‌باشد.

۴) پیگیری طرح راه ‌آهن خرمشهر- بصره: این خط یکی از خطوط ترانزیتی مهم در بین کشورهای محور مقاومت، اتصال خط راه‌آهن خرمشهر به بصره است. این خط راه ‌آهن سپس به استان الانبار امتداد خواهد یافت و با عبور از استان دیر‌الزور سوریه به بنادر سوریه در دریای مدیترانه خواهد رسید. اتصال این خط راه‌آهن یکی از سیاست‌های اصلی دولت سیزدهم است که به نظر می‌رسد با آمدن محمد شیاع السودانی این امر با سرعت بیشتری با رفع موانع دنبال خواهد شد.

۵) میانجی‌گری عراق در مسایل منطقه: دولت عراق سعی دارد نقش میانجیگری خود را ادمه دهد تا تنش ‌ها در منطقه غرب آسیا کاهش یابد. در این راستا بغداد به دنبال این است که مذاکرات ایران و عربستان با میزبانی عراقی‌ها ادامه داشته باشد و این امر به سایر کشور‌ها هم سرایت کند. همچنین عراق به دنبال این است که روابط ایران با مصر و ایران با اردن از سر گرفته شود. پیش از این پنج دور مذاکرات بین تهران و ریاض با میزبانی بغداد انجام گرفت؛ اما به دلیل اختلافات فیمابین، هنوز به نتایج روشنی نرسیده است.

۶) پرونده ترور سردار سلیمانی و همراهان: به نظر می‌رسد با روی کار آمدن محمد السودانی موضوع حضور نیروهای آمریکایی در عراق وارد مرحله‌ای ‌جدیدی شده و پرونده ترور در فرودگاه بغداد در دی ماه سال 1398 بار دیگر به یکی از پرونده‌‌های مهم در عراق تبدیل خواهد شد. پیش از این توافقاتی جهت همکاری مشترک قضایی درباره این پرونده میان تهران و بغداد انجام شده بود؛ با این حال از سوی عراق پیگیری جدی انجام نشده بود. اکنون اما امید می‌رود نخست‌وزیر جدید عراق در این پرونده گام‌های جدی و عملی بردارد.

در مجموع باید گفت شکسته شدن بن‌بست سیاسی یک ساله عراق و روی کار آمدن محمد شیاع السودانی به عنوان نخست‌وزیر جدید این کشور، امیدها را نسبت به بهبود و توسعه مناسبات دو طرف بین تهران و بغداد افزایش داده است؛ به ویژه آن که السودانی به عنوان یک چهره مورد اجماع در داخل عراق، با ایران و محور مقاومت همسویی بیشتری دارد. با ادامه این روند، شاهد ثبات بیشتر در منطقه و نیز کاهش دخالت دشمنان به ویژه آمریکایی‌ها در عراق و منطقه خواهیم بود.

۱۴۰۱/۰۹/۰۹